Güle Güle Oşin Yalçın Çilingir

İstanbul Pangaltı'daki Latin Katolik mezarlığındayız. Çok üzgünüz. Sarılamıyoruz. Dokunmak yok. Yaklaşmak da yok. Sanki konuşmak da olamıyor bütün bu yasaklarla. Arada gülüyoruz, Yalçın'la ne çok gülerdik diyerek. 

Yalçın da bir yazısıyla katılıyor bize: "Berber koltuğundan kalkarken Candan Erçetin de şarkısını noktalıyordu: 'Elbette bugün ağlıyorsam yarın güleceğim / Elbette önce çekip gidip sonra döneceğim.' " 

Video: Nadire Mater

Oşin Yalçın Çilingir'i uğurluyoruz. Ayla ve Gülçe'yle Agos'tan, Aras'tan, Maden Mühendisleri Odası'ndan, Tıbrevank'ten, Demokrat'tan arkadaşları hep birlikteyiz. Diyarbakır'da büyüdüğü Hançepek'ten  arkadaşının kızları da vardı mesela.  

İlkokulu bitirince İstanbul'a göçüyorlar. Yalçın Surp Haç Tıbrevank Ermeni Lisesi'ni, İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi'ni bitiriyor.  

Yetmiş beş yılına mühendislik, meslek odalarında yöneticilik, Devrimci Yeraltı Maden-İş Sendikası'nda madencilerin örgütlenmesi, teknik elemanların hak mücadeleleri, Demokrat ve Agos gazetelerinin kuruluşları, kitap redaksiyonları, yazılar, şiirsel nesirler, filmlere, kitaplara gönüllü danışmanlıklar, en önemlisi hayatı dert eden kocaman muhalifliğini ve tabii ki Ayla'yı ve can kızı Gülçe'yi sığdırdı. 

Fotoğraf: Nadire Mater

Lusin Dink'in yönettiği Saroyan Ülkesi belgesel ekibinin de içindeydi.  Büyükadalı olarak Adalı dergisine de yazıyordu ara ara. Agos'taki yazılarını Aras Yayınları İçimizdeki Kara Delik adıyla biraraya getirdi. Keşke, Demokrat'taki Cihan Ateş yazıları da kitaplaşsa. 

Mayıs 2020'de 75. doğum gününü kutlayacaktık. Pandemi geldi. Agos 75. yaşı Nazar Büyüm, Nadire Mater, Jaklin Çelik, Karin Karakaşlı'nın  Oşin Yalçın Çilingir yazılarıyla kutladı. Oşin üç çeyreklik oldu (ama hala benden genç; Yalçın... Abdülrezzak... Oşin...;  Şiiri durur yüreğinde, yüreğinin tam ortasında...;  Şeytan tırnağı ustası 

Agos'ta yayımlanan yazıyı buraya da alıyorum

 Yalçın... Abdülrezzak... Oşin...

 İETT otobüsündeyim, Bir anda  onu gördüm, beni gördü görmedi mi anlayamıyorum. Gözümü kaçırıyorum, selamlaşamadığımız günlerdeyiz.

Yıldız parkındayız, tırmanıyoruz kadınlı erkekli, 1982 olmalı.  Hangimiz kaçak hangimiz değil, bilemiyoruz.  Çiğdem, üç dört yaşında, kurbağa Kermit’le çok mutlu, hediyeyi getirenin ismini bağırmaya bayıldı: ‘Abdülrezzaaak , Abdülrezzaaaak!’ Arananlar listesinde Abdülrezzak yoktur diyerekten gülüşüyoruz. “Bu nasıl isim?” Cevap vermiyoruz.  Çiğdem’in de böyle sorular sorulmayacağını öğrenmesi gecikmiyor. Çocuklarımıza, galiba, önce yalan söylemeyi öğrettik o yıllarda.

Cunta kapattığında Demokrat gazetesi bir yaşını kutlayamamıştı.  Hala, Demokrat deyince ilk akla gelen Cihan Ateş’tir bence.  Tam da  adı ve soyadı gibi yazılar yazıyordu; “Cihan Ateş ne yazmış”, “Cihan Ateş diyor ki... “  muhabbetlerimiz aklımda.

Selam veremediğim de, Abdülrezzak da, Cihan Ateş de canım arkadaşım Yalçın aslında. Kırk yılı çoktan aştı  dostluğumuz. Birbirimizi aramışız, aramamışız hiç mühim değil, her seferinde kaldığımız yerden devamla susmaksızın konuşmayı başarmışız.  Siyaseten birbirimizi pek şaşırtmamışız. Daha ne olsun!

Agos’ta Oşin Çilingir’i okuyorum, üslupla bir tanışıklık var gibi, bir başka Cihan Ateş mi?  Evet, yanılmıyorum. 

İlk nasıl, nerede tanıştık? Muhtemelen Yeraltı Maden-İş’te.  Yalçın maden mühendisi, bizim evin ikinci elemanı Tayfun da maden mühendisi. Devrimci Yolcu’yuz.  Madencilerin Yeraltı Maden-İş’te örgütlenmesi efsane o günlerde. Çetin Uygur’la Yalçın aynı evdeler. Evleri kurşunlanıyor, ölümden dönüyorlar.

Yalçın elinde oranj taşınabilir televizyonuyla bizim eve geldi. Bir Yalçın’ın gelmesine seviniyoruz, bir de saldırıdan yara almadan kurtulan televizyona. Yıl 1977, bizim evde TV yok. 

Yalçın'ın Demokrat günlerinden1979-1980

Yalçın her akşam salonda koltuk minderlerinden yatağını yapıyor, lambalardan birini yanına alıyor, yatağın etrafını çalışma masasına çeviriyor.  Akşam nüfusunun en az on  olduğu evde herkes gittikten sonra –giderlerse tabii—biz derin sohbetlere dalıyoruz.  Edebiyattan sinemaya, gündelik hayata kadar her şeyi konuştuğumuz  uzun gecelerde Yalçın’ın Oşin hali diye bir konu yok, bilmiyoruz. Kimse kimse  kimseye “nesin” diye sormuyor ki! Hepimiz devrimciyiz. O kadar. Hayata, dünyaya karşı bitmez tükenmez sandığımız merak ve heyecanımızın sınırları da varmış besbelli. Sadece Devrimci Yolcu’luk bile yetiyormuş diyesim geliyor.

Oşin’leyse darbe sonrasında tanışıyoruz.  Bakırköy’de, Beyaz Adam’la ve tabii ki Hrant’la. İnsan kaç arkadaşının doğduğu evi, ilkokulunu, okuma yazma öğrendiği sınıfı bilir? Mesela ben ilkokulumu ziyaret etmeyi aklımdan bile geçirmemişken, Oşin’in gitmek istemesinin bir yerleri arkaya bakmadan terk etmek zorunda kalmakla ilgisi yok mu?

Yalçın'ın Diyarbakır'da doğduğu evin bahçesinde; Yalçın ortada, Şeyhmus Diken, Sabahttin Çetin, Sema Kılıçer'le hep birlikteyiz, 2002

Diyarbakır’dayız. Oşin’ın Savaş mahallesi  Şeftali sokaktaki evine gidiyoruz 2002’de. Kapıyı açan evin gelini Trabzonlu. Aile köyleri boşaltılanlardan.  Kalabalık bir grubuz, rehberimiz Şeyhmus Diken. Geline ‘bu ev arkadaşımızın doğduğu ev, bi bakmak istiyoruz’ deyip cevap beklemeden adımımızı atıyoruz. 

Gelin dehşetle bize bakıyor. Belki de evi geri almaya geldiğimizi düşünüyor. Ocağa çayı da koydu bu arada. Yalçın bahçedeki havuzun peşinde. Havuz falan kalmamış. Nerede, nerede? Gelin ne bilsin! Her zamanki gibi, meraklı, ince ince her şeyi gözlüyor, soruyor, hiçbir şeyi es geçmiyor. Tabii ki inatçı da. Öyle ki, ertesi gün İstanbul’da dönünce, ilk işi Diyarbakır’daki okulun müdürünü arayıp diplomasını istemek! Sanıyorum müdür de gönderiyor.

Büyükada'da bir etkinlikte; önden ilk sırada üçüncü Ayla, dördüncü Yalçın... 

Yalçın’la Ada’da da beraberiz, daha yakın olabilmek için yazları dört gözle bekliyoruz.  Birlikte deniz giriyor, saatlerce kumsalda laflıyoruz, üzülüyor, öfkeleniyor, gülüyoruz.  Minik dedikodular da yapıyoruz.

Çok eğleniyoruz birlikte.  Eski  günlerde  dostluklarda “geliştirici mi” gibi laflarımız vardı, söylerken gülerdik de. Yalçın bu standarda da uygun, hakikaten geliştirici. Muzip hali insanı bir şey söylemese de güldürebiliyor.  Sohbetlerimize sık sık dahil olan Yoldaş Pançuni’yi de anmadan geçemeyeceğim.

Ve, tabii, canım arkadaşım Ayla. Yalçın’ın bana, ki kendisine de,  en büyük armağanı Ayla. Bu 75’i  Ada’da kutlar da kutlarız artık; Yalçın’a Yalçın’a diye kalkan kadehlerimiz eşliğinde.

***

Yalçın'la birlikte kadeh kaldıramadık. Artık pandemideydik. Kendimizi birbirimizden sakındık. 13 yıldır bütün inadı ve yaşam sevinciyle mücadele ettiği hastalık da da artık  yenilemeyecek gibiydi.

Güle güle Oşin Yalçın Çilingir!   

Çok özleyeceğiz çok. (NM)