Ferhunde Özbay’ın kadın emeği üzerine makaleleri ölümünün dördüncü yıl dönümünde kitaplaştırılarak İletişim Yayınları’ndan çıktı.
Derlemesini Şemsa Özar’ın yaptığı “Kadın Emeği: Seçme Yazılar” isimli kitapta Ferhunde Özbay’ın 1979-2011 arasında farklı dergi ve kitaplarda basılmış kadın emeği ve istihdamı üzerine kaleme aldığı dokuz makalesi yer alıyor.
Dört bölüm altında toplanan makaleleri ise yazılarıyla Ayşe Durakbaşa, İpek İlkkaracan ve Saniye Dedeoğlu sunuyor.
Kadın ve çocuk emeği çalışmalarının öncülerinden
Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ferhunde Özbay Türkiye’deki kadın ve çocuk emeği çalışmalarının öncülerinden.
Çalışma hayatı boyunca kadın emeğini daha iyi anlayabilmek, sınıflandırabilmek ve bu emeği görünür kılmak için çalışmalar yapan Özbay öğrencilerine, meslektaşlarına ve onu tanıma fırsatı bulamasa da bu alanda çalışan birçok kişiye ilham oldu.
Ferhunde Özbay’ın ardından yayınlanan ikinci kitap
Özbay 8 Nisan 2015’te hayata veda etmeden önce makalelerini kendisinin belirlediği ve başlıklarını yazdığı kitabı yayımlanmak amacıyla İletişim Yayınları’na gönderiyor.
Ancak vefatı sebebiyle tamamlanamayan yayın süreci arkadaşları ve meslektaşları tarafından tamamlanıyor.
Bu kitap Ferhunde Özbay’ın ölümünün ardından yayınlanan ikinci kitap. İlk kitap ise “Dünden Bugüne Aile, Kent, Nüfus” ismiyle 2015 yılında yayınlanmıştı.
TIKLAYIN- Ferhunde Özbay'dan “Dünden Bugüne Aile, Kent, Nüfus”
Dört bölüm
Nisan ayında yayınlanan son kitapta Kadın Emeği ve İstihdamı Çalışmaları, Eğitim ve İstihdam, Emeğin Bütünlüğü ve Ev Emeği başlıklarında toplam dört bölüm bulunuyor.
Önsözünü Prof. Dr. Şemsa Özar’ın yazdığı kitap, Prof. Yıldız Ecevit’in Ferhunde Özbay’ın Türkiye’de kadın ve çocuk emeğinin kavramsallaştırılmasına katkılarını anlattığı giriş yazısı ile başlıyor.
Birinci bölüm: Kadın emeği ve istihdamı çalışmaları
Kitabın ilk bölümü Özbay’ın “Türkiye’deki kadın emeği ve istihdamına ilişkin çalışmaların gelişimi” isimli makalesiyle başlıyor.
Makalede kadın istihdamındaki artışlar, istatistiklerde kendine yer bulamayan kırsal kesimdeki kadınların durumu, kadının iş hayatına yönelik tutumlar ile ekonomik kalkınma ve kadın istihdamı arasındaki ilişki üzerine değerlendirmeler yer alıyor.
İkinci bölüm: Eğitim ve İstihdam
Prof. Dr. İpek İlkkaracan’ın sunuş yazısıyla başlayan ikinci bölümde “Türkiye’de Kırsal/Kentsel Kesimde Eğitimin Kadınlar Üzerine Etkisi”, “Kırsal Yörelerde Kadının Statüsü, İşgücüne Katılımı ve Eğitim Durumu”, “Kırsal ve Kentsel Kesimlerde Kadının Emeği” makalelerine yer verilmiş.
Burada ise eğitim ile istihdam arasındaki ilişki tartışmaya açılıyor, kadın istihdamını arttırmak için çeşitli politika önerilerine yer veriliyor.
Üçüncü bölüm: Emeğin bütünlüğü
“Emeğin Bütünlüğü” başlığı altında toplanan üçüncü bölümün sunuş yazısı Prof. Dr. Saniye Dedeoğlu’ndan.
Bölüm içerisinde “Kadınların ev içi ve ev dışı uğraşlarındaki değişme”, “Ev kadınları” ve “Türkiye’de Kadın ve Çocuk Emeği” makaleleri bir araya getirilmiş. Bu bölümde ise kadının görünmeyen iş yükü üzerinde incelemelerde bulunuluyor.
Dördüncü bölüm: Ev emeği
Dördüncü bölüm ise Prof. Dr. Ayşe Durakbaşa’nın sunumunu yaptığı “Ev Emeği” bölümü.
Bu bölüm içerisinde ise Ferhunde Özbay’ın “İstanbul’da ev işinde kullanılan çocuk emeği”, “Evlerde el kızları: Cariyeler, evlatlıklar, gelinler”, “Türkiye’de ev emeğinin dönüşümü” isimlerindeki makaleleri yer alıyor.
Ferhunde Özbay hakkında1944’te Sivas’ta doğdu. Ankara’da büyüdü. İstanbul’da yaşlandı. İlkokulda balerin, ortaokulda terzi, lisede mimar olmak istedi. Hiçbiri aile büyüklerinden destek görmedi. Babasının yönlendirmesiyle sosyal bilimci oldu. Feminist bir muhalif olmayı kendisi seçti. 1966’da Sosyal Hizmetler Akademisi’nden lisans (şimdi Hacettepe Sosyal Hizmet Bölümü), 1969’da Hacettepe Nüfus Etütleri Enstitüsü’nden yüksek lisans derecelerini aldı. 1970’te Princeton Üniversitesi’nden demografi diploması ve Michigan Üniversitesi yaz okulundan örnekleme sertifikası aldı. Sosyoloji doktorasını Cornell Üniversitesi’nde yaptı. 1975’te mezun olunca Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nde akademik hayata atıldı. 2006’da Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden emekli oldu. 1982 Ocak ayından, aramızdan ayrıldığı 2015 Nisan ayına kadar Boğaziçi’nde ders vermeyi sürdürdü. Öğrencilerini çok sevdi. İlk yayınını 1968’de yaptı. Kadın emeği, aile, sosyal tarih, nüfus dinamikleri ve politikaları, İstanbul’un değişimi konularında düşündü, okudu, araştırdı, yeniden düşündü. Bu konularda makaleler yazdı. Çeviriler yaptı. İki kitap derledi: Women, Family and Social Change in Turkey, UNESCO, Bangkok, 1990; Küresel Pazar Açısından Kadın Emeği ve İstihdamındaki Değişimler: Türkiye Örneği, Ankara: KSSGM ve İKGV Yayını, 1998. Ferhunde Özbay’ın makalelerinin ilk cildi Dünden Bugüne: Aile, Kent, Nüfus (İstanbul: İletişim Yayınları) 2015’te yayımlandı. bianet’te de “1930'lardan 2012'ye Nüfus Mühendisliği” ve “Çerkes Göçüyle Tetiklenen Evlatlık Uygulamaları” başlıklı iki makalesi yayınlandı Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü'nde birlikte çalıştığı hocası Prof. Dr. Nusret H. Fişek’in 1992’deki ölümünün ardından şöyle yazmıştı: “Bilimde yaşa ve titre göre hiyerarşi olmaması gerektiğini, özgür bir düşünme ve tartışma ortamının ne kadar geliştirici olduğunu öğrendim. Gençlere öz güven vermenin başka bir yolunun olmadığını öğrendim. Şimdi bu öğrendiklerimi öğrencilerime aktarmaya çalışıyorum ve yaşım ilerledikçe genç kuşaklarla tartışmanın bana da ne kadar yararlı olduğunu görüyorum.” Şemsa Özar hakkındaBoğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü emekli öğretim üyesi. Kadın emeği ve istihdamı, sosyal politika ve kadınlar, kalkınma iktisadı, enformel istihdam, mikro ve küçük işletmeler, paramiliter yapılar ve zorunlu göç konularında araştırma ve yayınları bulunuyor. Kadın emeği ve istihdamı Giirişimi (KEIG) kurucu üyesi. 2015-2016 dönemi Uluslararası Feminist İktisat Derneği (IAFFE) başkanı. |
(EÜ/EKN)
