Kadınlar, 2021'i de sadece erkek şiddetine karşı mücadele ile değil, pandemi koşullarıyla bağlantılı olarak olarak artan toplumsal cinsiyet eşitsizliklerine karşı mücadele ile geçirdi.
Patriyarkal sistem, kadınların kazanılmış haklarına saldırdı, İstanbul Sözleşmesi kaldırıldı. Ekonomik krizin faturası kadınların bütçesine yansıtıldı, kazanılmış haklar sürekli olarak bir pazarlık konusu olarak kadınların gündemine taşındı.
2021’de 2020’de olduğu gibi erkeklik saldırdı, kadınlar kazanılmış haklarını savundu.
Sokaklarda, hapishanelerde, hastanelerde, iş yerlerinde, tarlada, fabrikalarda, üniversitelerde haklarını savunan kadınların 2021'inden geriye kalan şu mesaj 2022'nin gündemini kadınların belirleyeceğini gösteriyor: “Feminist mücadeleden vazgeçmeyeceğiz.”
Ocak-2021 “Gülistan Doku nerede?” gündemiyle başladı
2021 yılı kadınlar için 5 Ocak 2020’den beri kendisinden haber alınamayan üniversite öğrencisi Gülistan Doku için adalet talebiyle başladı. Gülistan Doku İçin Adalet Komisyonları, bir yıllık yaşanan süreci kronolojik olarak paylaştı.
Ocak’ta öne çıkan en önemli kadın gündemlerinden biri de Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji bölüm başkanı Doç. Dr. Abdüssamed K.’nin ABD’nin Teksas eyaletinde bir “çocuğa istismar” suçundan cezaevine gönderildiğinin ortaya çıkmasıydı. bianet’in bu haberinin hemen sonrası K. Görevinden istifa ettiğini açıkladı.
Oyuncu Ceyda Düvenci, Instagram hesabından kızı Melisa’nın ilk kez regl olduğunu paylaşarak “Gün senin günün… Gözümde mutluluk gözyaşları… Balköpüğüm genç kız oldu… Gelsin ritüeller… Kutlayalım yeni zamanını… 18/01/21” diye yazdı. Bunun üzerine kendisine sosyal medyadan akıl almaz eleştiriler gelirken gazeteci Zeynep Miraç bu konuda önemli bir yazıya imza attı:
“Ceyda’nın yazdıkları, bir gün kadınlar bedenlerinin rutin döngüsünü yük gibi taşımasınlar diye atılmış bir adım.”
TIKLAYIN - Dersim'de Öğrencilerden "Gülistan Doku" Eylemi
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, İstanbul Sözleşmesi’nin uygulanmasını talep etti.
Şubat- Erkek yargı tecelli etti!
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan, Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Emeritus Prof. Dr. Ayşe Buğra’yı hedef gösterdi. Prof. Buğra, “Osman Kavala denilen bu ülkede Soros adeta ofisi olan temsilcisi olan kişinin karısı da yine aynı şekilde Boğaziçi Üniversitesi'nde bu provokatörlerin içerisinde yer alan bir kadındır” demesini esefle karşıladığını söyledi.
Kamuoyundan Erdoğan’a tepki yükseldi, PEN Yazarlar Derneği, bu yılki Duygu Asena Ödülü'nü Emeritus Prof. Dr. Ayşe Buğra’ya verdi.
Vatikan’da Katolik Kilisesi içinde tartışmalı konuları görüşen ve Papa’ya tavsiyelerde bulunan 1965’te kurulan Piskoposlar Meclisi’ne 52 yaşındaki Fransız rahibe Nathalie Becquart atandı. Nathalie, Piskoposlar Meclisi’de oy kullanma hakkına sahip ilk kadın oldu.
Uluslararası Af Örgütü, Güney Afrika'da sokağa çıkma yasakları sürecinde evlerin, kadınlar ve kız çocukları için tehlikeli, şiddet mekanlarına dönüştüğünü söyledi.
Şubat’ta erkek yargı tecelli etti. Oyuncu Elit İşcan'a cinsel saldırıda bulunmaktan ve hakaretten yargılanan Efecan Şenolsun, dün (11 Şubat 2021 Perşembe) görülen karar duruşmasında, savcının cezalandırılmasını talep etmesine rağmen beraat etti. İşcan’ın avukatı Eyüboğlu, "Erkek yargı tecelli etti” dedi.
2021’de öne çıkan gündem maddelerinden biri Yunanistan’daki “MeToo Hareketi” oldu. Yunanistan'da kadınlar pek çok erkeği ifşa etti. Yunanistan Ulusal Tiyatrosu sanat yönetmeni Dimitris Lignadis, hakkındaki iddialar nedeniyle önce istifa etti sonra tutuklandı. Cinsel istismar yasası ise parlamentoda tartışmaya neden oldu.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, İstanbul Sözleşmesi'nin uygulanmasını talep etti.
Mart- İstanbul Sözleşmesi feshedildi, kadınlar alanlara çıktı
Mart’ın ilk günlerinde Hakların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm, İstanbul Sözleşmesi’nin etkin uygulanmamasına ilişkin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk tarafından cevaplanması istemiyle Meclis’e soru önergesi verirken, Mart’ın sonlarına doğru, 20 Mart’ta İstanbul Sözleşmesi Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile feshedildi.
Af Örgütü İstanbul Sözleşmesi için 17 bin imza topladığı imza da Cumhurbaşkanlığı’nı karardan vazgeçirmedi. Kadınlar alanlara çıktı. Avrupa Konseyi, Türkiye’yi, "kadınları şiddetten korumaya yönelik uluslararası sistemi zayıflatmamaya" çağrıldı. Kadınlar Türkiye’nin pek çok noktasında sokaklara çıktı, tepkisini gösterdi.
Yine Mart’ın önemli gündemlerinden biri Mor Çatı Vakfı’nın kurucularından feminist avukat Canan Arın’a “Anne Klein Kadın Ödülü” verilmesi oldu.
Kadınlar, 8 Mart’ta Türkiye’nin pek çok noktasında olduğu gibi İstanbul Kadıköy’de de sokağa çıktı.
TIKLAYIN – Kadıköy’de Kadın Direnci
Londra'da geçen yıl kaybolan ve daha sonra yapılan soruşturma neticesinde bir polis memuru tarafından öldürüldüğü anlaşılan Sarah Everard'ı anma törenine güvenlik güçleri kadınlara saldırdı. Toplam dört kadının polisler tarafından gözaltına alındığı olaylar ülkede büyük tepkilere neden oldu.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken ve ABD Başkanı Biden'ın eşi Jill Biden, Uluslararası Cesur Kadınlar Ödülü'ne layık görülen aralarında Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü'nün de bulunduğu 14 kadına ödüllerini verdi.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Nisan – İsviçre Yasemin Çakal’a politik oturum hakkı tanıdı
Nisan’da hem Türkiye hem dünya kamuoyu açısından öne çıkan gündemlerden biri de AB - Türkiye Karma Parlamento Komisyonu Delegasyonu Başkanı Sergey Lagodinsky, AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı ziyareti sırasında, Ursula von der Leyen’e yer verilmemesiydi.
Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, 2020 yılında 395 kadının e-posta, 24’ünün yüz yüze, 1’inin mektup ve bin 267’sinin telefonla kendilerine başvurduğunu belirterek, toplam 3 bin 936 görüşmenin gerçekleştirildiğini belirtti.
İstanbul Sözleşmesi olarak bilinen "Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi"nin, Türkiye Cumhuriyeti için sona ereceğine ilişkin karar Resmi Gazete'de yayımlandı.
İsviçre makamları Avrupa'da bir ilke imza attı. Türkiye'de kendisine ağır şiddet uygulayan eşini öldürmekten yargılanan ve bir süre hapis yatan Yasemin Çakal'a “politik oturum hakkı” tanıdı.
Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekileceğini duyurmasına dair Avrupa Konseyi’nden 27 ülke ortak açıklama yayınladı: Hükümetlerin, LGBTİ+'ların haklarını korumak için önemli bir yasal yükümlülüğü vardır.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Mayıs- Meclis erkek şiddetine karşı harekete geçsin talebi yükseldi
Halkların Demokratik Partisi (HDP) kadın milletvekilleri, Bingöl’ün Karlıova ilçesinde R.Ö. isimli kadının uzman çavuş Ferhat K. tarafından fiziksel şiddete maruz bırakılması ve buna dönük başlatılan yargı sürecine ilişkin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın yanıtlaması istemiyle Meclis’e 22 soru önergesi verdi.
Kadın Sığınakları ve Da(ya)nışma Merkezi Kurultayı, “sığınak istiyoruz” kampanyası başlattı.
Türk Tabipleri Birliği (TTB), “İstanbul Sözleşmesi” olarak da bilinen “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi”nden ayrılmaya ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararının iptali için Danıştay’da dava açtı.
Avusturya, Belçika, Kanada, Çekya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, İspanya, İsveç, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Yeni Zelanda Ankara Büyükelçiliklerinin İstanbul Sözleşmesi’nin imzaya açılmasının 10’uncu yıldönümüyle ilgili ortak bir açıklama yaptı.
19 ülkenin Ankara Büyükelçiliklerinin imza attığı açıklamada, Türkiye’nin fesih kararının “üzücü” olduğu belirtilerek, “Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin aldığı çekilme kararını iptal etmesi umudumuzu içtenlikle ifade etmek isteriz” denildi.
JINNEWS'in yayın yaptığı, jinnews26.xyz ve jinnews27.xyz adlı internet adresi, Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hakimliği kararıyla erişime engellendi.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Haziran – Şili’de feminist anayasa
İspanya Eşitlik Bakanı Irene Montero Gil, Türkiyeli kadın ve LGBTİ+’larla dayanışma içinde olduğunu belirtmek için “İstanbul Sözleşmesi Bizim” maskesi taktı.
Şilililer ülke için yeni bir anayasa yazmak için 155 kişilik bir halk meclisi seçti. Yeni anayasa, dünyada eşit sayıda kadın ve erkek tarafından yazılan ilk anayasa olma özelliği taşıyor.
Danıştay, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmesine dair Cumhurbaşkanı kararının iptali ve yürütmesinin durdurulması talebini 2’ye karşı 3 oyla reddetti.
CHP ve İYİ Parti'nin ardından HDP de Kadına Yönelik Şiddetin Araştırılması Komisyonu'ndan çekilme kararı aldı.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Temmuz – "Biz bitti demeden bitmez"
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İstanbul Sözleşmesi'ni feshetmesinin ardından bugün Türkiye, Sözleşme'den resmi olarak çekilmiş oldu.
Karara tepki gösteren kadınlar, İstanbul Sözleşmesi'ni Uygula Kampanya Grubu'nun çağrısıyla "hayatımıza da haklarımıza da sahip çıkıyoruz" diyerek Taksim Tünel'de eylem yaptı. Kadınlara sert müdahale eden polislere kadınlar, “Kadınlara değil katillere barikat” yanıtı verdi.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
TIKLAYIN - Barikatları aşan kadınlar: Daha bitmedi
Ağustos – Afganistan’da kadınlar her türlü riskle karşı karşıya bırakıldı
Boğaziçi Üniversitesi rektörlüğü Cinsel Tacizi Önleme Komisyonu'nun (CİTÖK) Ofis Koordinatörü Cemre Baytok'un işine, “hizmete gerek kalmadığı ve kendisine başka pozisyon bulunamadığı” gerekçesiyle son verdi.
Taliban’ın Kabil’i işgal etmesinin ardından Afganistanlı kadınlar için hayat daha da zorlaştı. Taliban Sözcüsü, “Kadınların erkekler olmadan sokağa çıkmasına izin vereceklerini” açıklaması da Taliban sonrası kadınların yaşayacağı hak ihlallerini açığa çıkardı.
Oscarlı oyuncu, yapımcı ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR) Mülteciler Özel Temsilcisi Angelina Jolie, TIME dergisine “Afganistan halkı bundan çok daha iyisini hak ediyor” başlıklı bir yazı yazdı.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Eylül – Afganistan futbol takımı ülkeyi terk etti
A Milli Voleybol takımı Kaptanı Eda Erdem Dündar, 2021 Avrupa Voleybol Şampiyonası'nda "En İyi Orta Oyuncu" seçildi. Erdem, bu unvanı 4 kere üst üste kazanan tarihteki ilk voleybolcu oldu.
Uluslararası Hrant Dink Ödülleri bu yıl kadın hakları savunucusu Avukat Canan Arın ve Filipinli araştırmacı gazeteci Maria Ressa’ya verildi.
Taliban'ın Afganistan'da kontrol sağlaması ve geçici yönetim ilan etmesinin ardından Afganistan kadın futbol takımının oyuncuları ülkeyi terk ederek Pakistan'a geçti.
Önce Kadınlar ve Çocuklar Derneği'nin İstanbul Sözleşmesi'nin fesih kararının iptali talebi ile Danıştay'a açtığı yürütmeyi durdurma davası oy çokluğuyla (3 ret, 2 kabul oyu) reddedildi.
UN Kadın Birimi, pandemi sürecinden ve önceki krizlerden alınan dersler ışığında ekonomik iyileşme ve dönüşüm için feminist bir plan yayınladı: “COVID-19’un Ötesinde: Sürdürülebilirlik ve Sosyal Adalet için Feminist Bir Plan.”
Canva kurucu ortağı ve CEO’Su Melanie Perkins ve ekibi, 2012 yılında Canva üzerinde çalışmaya başlamış, 2013’te ise piyasaya sürmüştü. 8 sene gibi kısa bir sürede Canva’nın 40 milyar dolar değerlemeye ulaşması oldukça önemli bir dönüm noktası.
Fas'ın başkenti Rabat'ta belediye başkanlığı görevine ilk kez bir kadının seçilmesiyle ülkede kadınların yönetimde olduğu büyük kentlerin sayısı üçe yükseldi. Rabat’ı Esma Ralulu, Kazablanka’yı Nabila Rmili ve Marakeş’i Fatima Zehra Mansuri’nin kazanmasıyla, Fas’ın tarihinde ilk defa büyükşehirleri üç kadın yönetecek.
Almanya'da Sosyal Demokratlar Partisi'nin adayı Franziska Giffey, başkent Berlin'e seçilen ilk kadın belediye başkanı oldu.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Ekim – Karadağlı’nın cinsiyetçiliğine tepki yağdı
Oyuncu Ezgi Mola'ya Batman'da İpek Er'e cinsel saldırıda “bulunan” ve “intihar etmesine” neden olan Musa O.’a hakaret ettiği iddiasıyla 65 gün adli para cezası verildi.
TGS Kadın ve LGBTİ+ Komisyonu ve İGC ortaklığında Gazeteci Kadınlara Yönelik Şiddet Çalıştayı sonuç bildirgesi, işyerinde ve sahada şiddete karşı neler yapılması gerektiğine işaret etti.
ABD’de bir federal yargıç, Teksas eyaletinde kadınların kürtaj yaptırmasını fiilen imkansız kılan yeni yasal düzenleme hakkında yürütmeyi durdurma kararı verdi. Kürtaj karşıtları karara itiraz etti.
Antalya Altın Portakal'da 'En İyi Kadın Oyuncu' ödülünü alan Nihal Yalçın ile ödül vermek için sahneye çıktığı sırada yaşanan diyalog ve Yalçın’a yönelik cinsiyetçi tavırları tepkiyle karşılandı.
Moldova Parlameotosu'nda yapılan oylamada İstanbul Sözleşmesi kabul edildi. Sözleşmenin tam adı; "Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi."
Eski Nusaybin Belediye Başkanı ve TJA Sözcüsü Ayşe Gökkan’a "örgüt üyeliği" suçlamasıyla 2 kez olmak üzere toplam 30 yıl hapis cezası verildi.
BBC Türkçe’nin haberine göre, 30 Kasım’da cumhuriyet ilan ederek İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth’in devlet başkanı statüsüne son vermeye hazırlanan Karayip ülkesi adası Barbados, ilk cumhurbaşkanını seçti.
Resmi Gazete'de yayımlanan "2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı"nın "eğitim" başlığı altında yükseköğretim sistemindeki yeni hedeflere yer verildi. Bunlardan biri de kadın üniversitelerinin kurulmasıydı.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Kasım – Erdoğan İstanbul Sözleşmesi’ni hedef gösterdi, kadınlardan tepki yükseldi
Erdoğan'ın "Her kim bu ülkede bir daha İstanbul Sözleşmesi diye başlayan bir cümle kurarsa onlara en başta, en çok kadınlarımız tepki göstermelidir" sözlerine sosyal medyadan tepki yağdı.
Danıştay, İstanbul Sözleşmesi itirazını reddetti
25 Kasım Kadın Platformu'nun çağrısıyla İstanbul'da yüzler kadın ve LGBTİ+ sokağa çıktı. Tünel'den Galatasaray Meydanı'na yürümek isteyen kadınların önüne barikat kuran polis gruba biber gazı ve plastik mermiyle saldırdı.
Yargıtay 1’inci Ceza Dairesi, ölmemek için kendine şiddet uygulayan ve seks işçiliğine zorlayan Hasan Karabulut’u öldüren Çilem Doğan’a verilen 15 yıl hapis cezasını onadı.
Psikolog, çevirmen, eğitimci, kadın hakları savunucusu Fatma Çiğdem Aydın hayatını kaybetti.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, “İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmiyoruz” diye seslendi.
Aralık – bell hooks’a veda
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, İzmir’de boşandığı erkek tarafından tehdit edilen, hayatından endişe ettiğini defalarca emniyet ve yargıya bildiren ve 2013’te öldürülen akademisyen kadının babasının açtığı davada, emsal niteliğinde bir karara imza attı. “Devlet sorumludur” dedi.
Üst düzey bir yetkilinin kendisine cinsel saldırıda bulunduğunu açıklaması sonrası Çin'in en başarılı kadın tenisçilerinden Peng Shuai’den haber alınamıyor. Spor camiası tepkili.
Walt Disney, 98 yıllık tarihinde ilk kez bir kadını başkan olarak seçti. 14 yıldır Disney yönetim kurulu üyesi olan Susan Arnold, bu yılın sonunda Bob Iger'ın yerini alıyor.
Uluslararası Af Örgütü’nün yeni raporuna göre, Twitter, kadınları ve non-binary kullanıcıları çevrimiçi şiddet ve istismara karşı korumak için hala yeterince adım atmıyor.
Elif Şafak "BBC 100 Women 2021” listesinde
Bu yıl listede, Nobel Barış Ödülü sahibi en genç kişi olan Malala Yousafzai, Samoa'nın ilk kadın başbakanı Fiamφ Naomi Mata'afa, Aşı Güven Projesi'nin başındaki Profesör Heidi J Larson ve ünlü yazar Chimamanda Ngozi Adichie de yer alıyor.
Feminist yazar, eleştirmen ve akademisyen bell hooks, 69 yaşında ABD Kentucky'de hayatını kaybetti.
Kendisine sistematik olarak cinsel saldırıda bulunan erkeği öldürerek meşru müdafaa hakkını kullanan Nevin Yıldırım’ın cezası onandı.
Aslı Alpar çizimleri ile farklı bakışlarla da karikatür yapılabileceğini bir kez daha ortaya koydu.
Gülistan Doku'ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.
Kadınlar, "İstanbul Sözleşmesi'nden vazgeçmiyoruz" diye seslendi.
(EMK)
Fotoğraflar: csgorselarsiv.org, bianet, sosyal medya, bbc.com
