Azra Gülendam cinayetinde medya yine sınıfta kaldı

bianet toplumsal cinsiyet odaklı habercilik el kitabından

* Şiddet haberlerini yaparken, haber öznesinin ve yakınlarının güvenliğini tehlikeye atmamak için, bazı detaylara haberde yer vermesen de olur. Fotoğraf, kimlik ismi gibi detayları kullanmadan önce mutlaka haber kaynağınla konuş. Olay örgüsüyle ilgili spesifik bir bilgiyi yazmadan önce, bu bilginin yayınlanmasının şiddetin ardından hayatta kalanlar açısından nasıl sonuçları olabileceğini değerlendir. Şiddetten ardından hayatta kalanların yanı sıra, bir ölüm haberi de yapıyor olabilirsin ve bu durumda da öldürülen kişinin yakınları ve sevdikleri açısından hak ihlali ve travma yaratmamaya dikkat etmelisin. Konuştuğun kişinin isim, yaş, şehir bilgilerini de değiştirebilirsin. İsminin Ayşe mi Zeynep mi olduğu, haberde bahsedilen olgusal gerçekleri değiştirmez. Bu nedenle riskleri değerlendirip, mahremiyeti korumak için bazen kuralları esnetebilirsin.

* Haber kaynağını seçerken temsiliyete önem ver. Gazetelere ve televizyona şöyle bir baktığında hep erkekleri görüyorsun değil mi? Özellikle ekonomi, siyaset, spor sayfaları gibi “ciddi alanlar”, “ciddi adamlara” ayrılmış durumda. Bu eşitsizliği dönüştürmek için kadınlara ve LGBTİ+’lara mikrofon uzat. Unutma ki, her şeyin uzmanı (beyaz, heteroseksüel ve tüm diğer toplumsal normları temsil eden) erkekler değildir. Her konuda uzmanlık sahibi kadınlar, LGBTİ+’lar da var.

*Şiddet - cinayet haberlerinde, “cinnet” sık kullanılan bir klişedir. Klişelerden uzaklaş. “Cinnet”in, kadınları ya da aynı anda birden çok kişiyi öldürenler tarafından özellikle başvurulan bir bahane olduğunu unutma.

*Haberlerde sıklıkla faillerin “cani”, “canavar” gibi sıfatlarla yer aldığını görüyoruz. Bu yaklaşım söz konusu şiddet olayının, “caninin teki tarafından gerçekleştirilmiş, tekil bir vaka” olduğu izlenimini yaratır.

* Şiddet ve benzeri travmatik olayları anlattırırken, şiddete maruz kalan kişinin olayı tekrar tekrar yaşamasına neden olma. Gerekirse röportajdan önce bir sosyal hizmet ya da ruh sağlığı uzmanına danış.

*Özel hayat ve şiddet deneyimi gibi mahrem bilgileri, ölçülü sorularla irdele. Bu tarz mahrem bilgileri, karşındaki kendisi isterse paylaşır, ısrarcı olma.

* Söyleşi yaptığın kişiye cinsiyet atama. Kendisine nasıl hitap edilmesini istediğini sor, o şekilde hitap et. Haber metninde de kişinin bu kimliğine bağlı kal. • Karşındakinin cinsiyet kimliğini bilmediğin durumlarda, ona “siz” diyerek ya da ön ismini kullanarak hitap edebilirsin.