Fotoğraf: sivilsayfalar.org
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Cuma günü yaptığı açıklamada "bu yıl yüzde 72'nin üzerinde gerçekleşen kira artışlarının esnafın belini bük[tüğünü]" söyledi.
"İşyeri kira artışları
belli bir süreyle sabitlensin"
"Esnafın [artık] bu artışı kaldıra[madığını]" söyleyen TESK Genel Başkanı, "iş yeri kiralarının belirli bir süre sabitlenmesini" istedi.
Palandöken, "Bir tarafta elektrik, doğalgaz diğer tarafta girdi maliyetinin en önemli kalemi olan iş yeri kiralarının esnafa getirdiği yükü" hatırlattı. "Çağrımız esnaf işletmelerine ve dükkanlarına da [artışta] yüzde 25, yüzde 30 gibi bir uygulamanın getirilmesidir" dedi.
Mal sahipleri "yüzde
72 artırmazsanız çıkın" diyor
Palandöken, mal sahiplerinin dükkana yaptığı yatırımı, "o dükkanın işlemesi için geçirilmiş yılları" göz önüne almadan, "Eğer kirayı yüzde 72'nin üzerinde artırmaz isen çık kardeşim" demelerinin kiracı esnafı "artık bir daha ticaret yapamaz hale getir[diğini] söyledi. Esnafın "bir dükkana yaptığı tadilatı, dizayn değişikliklerini, tabelaları, vb. alarak başka bir yere gitmesi[nin] mümkün olmadığını" hatırlatan TESK Başkanı, çözümün "sabit kira artış oranları"nda olduğunu açıkladı.
"İşyeri kira artış oranları
konutlar gibi sınırlanabilir"
Sadece kiranın değil stopaj vergisinin de esnafın belini büktüğünü dile getiren başkan, "devletin konut kiralarını yüzde 25 ile sınırlandırmasıyla işyerlerinde serbest bırakması arasındaki çelişkiyi" gündeme getirdi. "Esnaf işletmelerine ve dükkanlarına da yüzde 25, yüzde 30 gibi bir uygulamanın getirilmesi"ni istedi.
"Kamu, kira artış
sınırlamasında başı çekebilir"
Palandöken, okul kantinlerinde kira artış oranlarının yüzde 25'le sınırlandırılmasının fiyat artışlarının da önüne geçilmesini sağladığına dikkat çekti. Aynı uygulamanın "örneğin yerel yönetimlerin, kamu kurumlarının, vakıfların iş yerlerinde de [yapılması] halinde gerçekten esnaf[ın] rahat edece[ğini]" söyledi.
Konut kiralarında artış oranı
gerçekte yüzde 30'dan çok daha yüksek
TESK Genel Başkanı'nın dükkan kiralarının artış oranlarının, konut kiralarının artış oranlarıyla eşitlenmesi talebine karşın, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi'nin (BETAM) Aralık araştırması konut kiralarının gerçek artış oranlarının "sabit oran"ın beş katından da fazla olduğunu gösteriyor.
BETAM'ın "Kiralık Konut Piyasası Görünümü Aralık 2022" araştırmasına göre Kasım 2022'de konut kiraları metrekare başına ortalama 67 TL'ye yükseldi. Bu rakam İstanbul'daki konutlara yüzde 147,7, Ankara'da yüzde 150, İzmir'deyse yüzde 160 yıllık kira artış oranı olarak yansıdı.
Kiracıların hakları için mücadele eden "Geçinemiyoruz Platformu" da yüzde 25 sınırının sahici bir sınır olmadığını vurguluyor. "Enflasyon karşısında kiracıları korumak için sınırlama getirilmesi olumlu ancak bir dizi politika ve müdahale ile desteklenmesi gerekiyor. Birçok ev sahibi konutun bulunduğu bölgedeki artışı örnek göstererek astronomik artış talep etmeye devam ediyor."
Platform gerçekte kira artışlarında "yüzde 25'in üstünde, ev sahibinin talebinin altında bir orta yol bulun[duğunu]" hatırlatıyor.
"Aksi durumda ev sahibi-kiracı anlaşmazlığı sürüyor, yasal boşlukları takip eden ev sahipleri birbiri ardına tahliye davaları açıyor. Kira artışlarında bu sınır örneğin yeni kiracılarda, aynı konuttan çıkan son kiracının ödediği tutarın yüzde 25'ini aşamaz gibi sınırlamalarla ya da kiralara üst sınır getirilmesi ile desteklense hedefine ulaşan çözüm olarak tartışabilirdik" diyor.
Kirayla başa çıkmanın yolu(!):
Evi depoya kaldırmak
BETAM'ın araştırmasına göre büyük kentlerde yaşayan pek çok kiracı yüksek kiralarla başa çıkmak için ev eşyalarını depoya kaldırarak geçim koşullarının daha uygun olduğu kentlere ya da daha küçük konutlara taşınma yolunu seçiyor.
investing.com'un sorularını yanıtlayan büyük bir lojistik şirketinin CEO'su Ulaş Gümüşoğlu: "Özellikle büyük şehirlerde [...] birçok kişi[nin] artık eşyalarını depolarda saklayarak ya şehir dışına ya da daha küçük evlere taşın[dığını]" anlatıyor.
Depo kiralayanlara 6,5 ila 100 metreküp arası depolama hacmi sunduklarını belirten Gümüşoğlu,"müşterilerin depo odalarında gün içerisinde gelerek evrak getirip saklamalarının da mümkün olduğunu" söylüyor.
(AEK)
