Başörtüsü serbestliği "kıyafet özgürlüğü"ne değil, inanç beyanına bağlanacak

Fotoğraf: Anayasa Komisyonu'nda AKP'li milletvekilleri

TBMM Anayasa Komisyonu'nda Salı günü maddelerinin görüşülmesine başlanan iktidar blokunun ortak anayasa değişikliği teklifi AKP-MHP temsilcilerinin oylarıyla kabul edildi.

CHP ve İYİ Parti'nin görüşülen anayasa değişikliği teklifinin birinci maddesi için verdikleri değişiklik önergesi iktidar milletvekillerince reddedildi.

Önergenin reddedilmesinin ardından CHP ve İYİ Partili milletvekilleri komisyonu terk etti.

HDP katılmadı 

18 Ocak'taki komisyon toplantısında anayasa değişikliği görüşmelerine ilkesel olarak katılmayacaklarını açıklayarak komisyon toplantısından ayrılan HDP milletvekilleri Salı günü yapılan görüşmelerde yer almadı.

HDP Grup Başkan Vekili Meral Danış Beştaş, tutumlarının gerekçesini şöyle açıklamıştı: "Anayasayı tanımayanlarla, çiğneyenlerle, rafa kaldıranlarla anayasa yapılamaz. Samimi olmayanlarla anayasa yapılamaz. Bu nedenle biz, yarın yapılacak Anayasa Komisyonu görüşmelerine HDP olarak katılmama kararı aldık."

Toplantıda, Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Yargıtay, Danıştay, Yükseköğretim Kurulu, Kamu Denetçiliği Kurumu, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu, Türkiye Barolar Birliği, Memur-Sen, Türk-İş ve KADEM'in yanı sıra birçok kamu kurum ve kuruluşun temsilcileri de yer aldı.

İYİP ve CHP'nin reddedilen önergesi

İktidarın "başörtüsü"nü anayasaya içermeyi ve "LGBTİ+"ları dışlamayı hedefleyen "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi"nin bütünü üzerine görüşmelerin tamamlanmasının ardından komisyon başkanı AKP Tokat Milletvekili Yusuf Beyazıt maddelerin görüşülmesine geçerek teklifin birinci maddesini okuttu: 

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ MADDE 1- 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 24 üncü maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. "Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ile kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanılması, hiçbir kadının başının örtülü veya açık olması şartına bağlanamaz. Hiçbir kadın; dinî inancı sebebiyle başını örtmesi ve tercih (*) ettiği kıyafetinden dolayı eğitim ve öğrenim, çalışma, seçme, seçilme, siyasî faaliyette bulunma, kamu hizmetlerine girme ile diğer herhangi bir temel hak ve hürriyeti kullanmaktan ya da kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanmaktan hiçbir surette yoksun bırakılamaz. Bu nedenle kınanamaz, suçlanamaz ve herhangi bir ayrımcılığa tâbi tutulamaz. Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda Devlet, ancak dinî inancı sebebiyle kadının başını örtmesini ve tercih ettiği kıyafetini hiçbir surette engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alabilir."

Başkan Beyazıt "1'inci madde üzerinde 1 adet önerge vardır, okutup işleme alacağım" dedikten sonra CHP ve İYİ Parti milletvekillerinin imzasıyla sunulan değişiklik önergesini okuttu:

Anayasa Komisyonu Başkanlığına;

Görüşülmekte olan (2/4779) sayılı Kanun Teklifi'nin çerçeve 1'inci maddesi ile Anayasa'nın 24'üncü maddesine eklenmesi öngörülen ikinci fıkrasının birinci cümlesinde geçen '...dini inancı sebebiyle başını örtmesi ve.' İbareleri '...başını ya da örtmemesi de dahil olmak üzere...' şeklinde ve son cümlesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz. 'Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda ise Devlet; kadının başını örtmesini engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alır.'

Feridun Bahşi, Antalya, Ahmet Kamil Erozan, Bursa, Bülent Tezcan, Aydın, Levent Gök, Ankara,  Ali Mahir Başarır, Mersin, Murat Emir, Ankara İbrahim Özden Kaboğlu, İstanbul,  Aysu Bankoğlu,  Bartın.

İYİP'li Usta: "Başörtüsü özgürlüğünü
dini inanca bağlamak sakat"

İYİ Parti milletvekili Erhan Usta değişiklik önergesini savunmak üzere yaptığı konuşmada teklifin  "dinî inancı gereği başını örten" ifadesini tartıştı. 

Usta, bu ibarenin "birisine bir değerleme imkânı verdiğini" söyledi. "'Kardeşim, sen dinî inancın gereği mi başını örtüyorsun yoksa başka bir nedenle örtüyorsun?' diyecek. Hâlbuki o kadın başını örtüyor ya şu nedenle bu nedenle başını örtmesi, temel olarak başörtüsü serbestiyeti veya başı açıkların da yine aynı şekilde özgürlük alanlarının kısıtlanmaması değil midir bizim amacımız? Amaç buysa niye bunu dinî inanca bağlıyoruz? Bakın, bu değişiklik, bu teklif bize, bana, bizzat şahsıma da hep mütedeyyin kesimlerden geldi: 'Aman, AK PARTİ teklifinde bir yanlış yapıyor, burayı düzelttirin'". dedi.  

"Bunun dinî inanca bağlanması kadar sakat bir şey olamaz yani insanların başının niye örttüğü konusu niye sorgulansın?"

CHP'li Tezcan: "Başını örteni de
örtmeyeni de güvenceye alalım"

CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan da konuşmasında değişiklik tekliflerinin kılık kıyafeti güvence altına almayı gözettiğini savundu: "[...] başını örtmesi ya da örtmemesi ikisi birlikte güvence altına alınmak zorunda, birincisi bu. Kılık kıyafetine karışılmamasının güvence altına alınması gerekiyor; mesele bu. Yani çocuklarımızın başörtüsüyle ilgili... Çünkü endişeler hâkim siyaset kültürü değiştikçe değişiyor. Hâkim siyaset uygulaması değiştikçe dün başını örtmek isteyenler kendilerini tehdit altında görürken bugün başını açmak isteyenlerin kendilerini endişe içerisinde gördüğü bir iklime doğru sürüklenebiliyoruz; her ikisini güvence altına alalım. Dün yaşanan travmalar başka türlü de yaşanmasın; eyvallah, biz buna varız." dedi.

Tezcan, "siyasi iktidarların hâkim inanç yaklaşımlarına göre fırsat vermeyelim" çağrısında bulundu.

CHP'li vekil, "Devlet kurumlarında iktidar gücünü kullanırken yetki kullanabilme imkânında olanların kendi anladıkları çerçevede 'dinî inancı' diye bir tarif; farklı kesimlere, farklı inançlara, farklı mezheplere hatta inanmayanlara göre değişen bir yaklaşım, Anayasa'nın, Anayasa'daki bir özgürlüğün referansı olamaz" dedi. 

Tezcan "Bu mesele, dinî inanç referanslı değil, -özgürlükler referanslı- kişinin özgürlükleri referansıyla tarif edilmesi gerek[tiğini]" savundu. 

CHP ve İYİ Parti'nin ortak önergesi, AKP ve MHP'li milletvekillerinin oylarıyla reddedilirken iktidarın anayasa değişikliği teklifinin birinci maddesi kabul edildi.

Önergenin reddedilmesinin üzerine CHP ve İYİ Parti milletvekilleri komisyonu terk etti.

Anayasa değişikliği geldiği gibi geçti

Teklifin "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 41'inci maddesinin kenar başlığı 'I. Ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları' şeklinde ve birinci fıkrasında yer alan 'temelidir ve' ibaresi 'temelidir. Evlilik birliği, ancak kadın ile erkeğin evlenmesiyle kurulabilir ve' şeklinde değiştirilmiştir" şeklindeki  LGBTİ+'ları zımnen dışlama ve tek eşli olmayan evliliklere kapı açan 2. maddesi de muhalefetin yokluğunda kabul edildi. 

(AEK)