"Küresel CO₂ salımları yeni bir zirveye ulaştı"

Fotoğraf: Afşin-Elbistan-A termik santrali

Bilim insanları bugün Mısır'ın Şarm El-Şeyh kentindeki Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'nda (COP27) fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel CO₂ salımlarının 2022'de yüzde 1 artarak 37,5 milyar tonluk yeni bir rekora ulaşmasının beklendiğini açıkladılar.

Yalnızca 9 yıl kaldı...

The Nature dergisinin haberine göre, eğilim böyle sürecek olursa, insanlık sadece dokuz yıl içinde atmosfere dünya ısısını sanayi öncesi sıcaklığın 1,5 ° C üzerine çıkarmaya yetecek miktarda CO₂ salmış olacak.

Bu, 2015 Paris iklim anlaşmasının, gezegen için en ciddi sonuçlardan kaçınma düşüncesiyle belirlediği sınırın 9 yıl içinde aşılması demek.

TIKLAYIN-10 soruda Paris İklim Anlaşması

Küresel Karbon Projesi üyesi, İngiltere, 'Norwich'teki East Anglia Üniversitesi'nde iklimbilimcisi ve analist olarak çalışan Corinne Le Quéré "Dokuz yıl çok uzun [bir süre] değil," diyor.

Uluslararası hedefleri karşılayacak azalmanın gerçekleştiğini belirten hiçbir işaret görülmediğini söyleyen Le Quéré, iklim modellerinin, agresif eylemlerin sonucu olarak 2030'larda geçici bile olsa 1,5 ° C eşiğini geçmesinin muhtemel olduğunu gösterdiğini söylüyor.

Türkiye'de 2020'de sera gazı salımı yüzde 3 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Türkiye'nin sera gazı istatistiklerini yayımladı. Buna göre Türkiye'nin, pandemi sonrası toparlanmayla birlikte, 2020 yılında toplam sera gazı salımları bir önceki yıla göre yüzde 3 artarak 524 milyon ton (mt) karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) seviyesine ulaştı.

Kömür ve petrol tüketimindeki artışın payı

Salım artışı, dünyanın COVID-19 salgınından kurtulmaya devam ettiği bir dönemde, Ukrayna'daki savaşın tetiklediği bir enerji kriziyle boğuşurken, gerçekleşiyor. Bilim insanları Avrupa'nın Rusya'dan gelen doğal gaz sevkiyatlarının kaybını telafi etme çabalarından kaynaklanan kömür tüketimindeki artışın salım miktarının yükselmesini kısmen etkileyen bir faktör olduğunu söylüyor.

Hükümetlerin kısıtlamaları kaldırmasıyla yeniden başlayan hava ulaşımı nedeniyle petrol tüketimi de arttı. Bu yıl öngörülen yüzde1'lik artış, 2000'lerin başında fosil yakıtlardan kaynaklanan toplam CO₂ salımlarındaki yıllık yüzde3'lük artıştan önemli ölçüde daha düşük olmasına karşın, son on yılın ortalama büyüme oranının iki katından yüksek.

En hızlı salım artışı, artan kömür ve petrol tüketiminin 2021'e kıyasla tahminen yüzde 6'lık bir yükselme gösterdiği Hindistan'dan geliyor .

TIKLAYIN-Karbon emisyonları salgın öncesi seviyesine yaklaşıyor

Özellikle, dünyanın en büyük CO₂ yayıcısı olan Çin'den gelen salımların ise yaklaşık yüzde 1 oranında düşeceği tahmin ediliyor; ülkenin kömür kullanımının, ekonomik büyümeyi kısıtlayan sıkı COVID-19 kapanmaları nedeniyle bu yıl sabit kalması bekleniyor.

Bununla birlikte bilim insanları, genel olarak, kömür yakmadan kaynaklanan salımların yaklaşık yüzde 1 oranında artacağını ve çoğunlukla Hindistan ve Avrupa'daki kömürle çalışan enerji santrallerine artan ölçüde yüklenilmesiyle yeni bir rekor kırabileceğini tahmin ediyorlar.

Hızlandırılmış eylem çağrısı

Washington DC merkezli çevre düşünce kuruluşu Resources for the Future'un lideri Richard Newell son rakamların kaygı verici olmakla birlikte, COP27 için çok az sürpriz olduğunu söylüyor. Newell, dünyanın enerjisi ihtiyacının yaklaşık yüzde 80'i için hala fosil yakıtlara dayandığını söylüyor ve "basit aritmetik size, büyüyen ve fosil yakıtlara bağımlı bir ekonominiz varsa, salımlarınızın artacağını gösterir" diyor.

"İyi haber"

Bununla birlikte, "iyi haber" temiz enerji geçişinin erken belirtilerinin ortaya çıkması. Özellikle, kısmen giderek daha uygun fiyatlı rüzgar ve güneş enerjisi kaynaklarındaki genişlemenin yanı sıra fosil yakıtların en kirlisi olan kömürden doğal gaza geçiş nedeniyle birçok ülkede enerji sektörü daha temiz hale geliyor. Newell, bu yıl Avrupa'da kömürden kaynaklanan salımların artmasının "kısa vadeli bir kayma" olacağını söylüyor: "Uzun vadede, enerji krizi temiz enerjiye geçişi hızlandırdı."

Yılda yüzde 4'lük düşüşle hedefler
yüzyıl ortasında yakalanabilir

Küresel Karbon Projesi'nin çözümlemesi, Paris anlaşmasında belirtilen hedeflere ulaşmak için, karbon salımlarında yılda yaklaşık 1,4 milyar ton veya yılda yaklaşık yüzde 4'lük bir düşüş gerekeceğini ve [bu gerçekleşirse] salımların yüzyıl ortalarında sıfırlanacağını gösteriyor.

Le Quéré, bunun, dünyanın dört bir yanında hükümetlerin COVID-19 salgını karşısında aldıkları kapanma kararlarıyla 2020'de tanık olunan salım azaltımlarına benzediğini söylüyor. "Bu, iklim değişikliğiyle mücadele için gereken uyumlu eylemlerin ölçeğini vurguluyor."

Küresel Karbon Projesi'nin bir bileşeni olan Oslo'daki Uluslararası İklim Araştırmaları Merkezi'nde iklim politikası araştırmacısı Glen Peters ileriye dönük yolların ancak enerji sisteminin her yıl daha temiz hale gelmesiyle açılacağını söylüyor. Peters, hükümetlerce uygulanan iklim politikalarının bir dereceye kadar işe yaradığını, ancak "bunun gerçekten çok daha çabuk ivmelenmesi gerek[tiğini]" söylüyor.

(AEK)