6 muhalefet partisinden "parlamenter sistem" toplantısı

*Fotoğraf: @avbasmine Twitter hesabından

Haberin İngilizcesi için tıklayın

Muhalefet bloğunda yer alan partilerden Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi, DEVA Partisi ve Demokrat Parti'nin hukukçuları güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüş için bir araya geldikleri toplantılardan üçüncüsünü mecliste gerçekleştirdi.

TIKLAYIN - Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem nedir?

TBMM Halkla İlişkiler binasında gerçekleştirilen toplantıya CHP ve Demokrat Parti adına Genel Başkan Yardımcıları Muharrem Erkek ve Bülent Şahinalp, İYİ Parti Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Bahadır Erdem, Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Başkanı Ayhan Sefer Üstün, DEVA Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu ile Saadet Partisi Seçim İşleri Başkanı Bülent Kaya katıldı.

Toplantıda tarafsız/partisiz cumhurbaşkanı, güçlü meclis ve yargı bağımsızlığı gibi konu ve ilkeler üzerine görüşler dile getirildi. Toplantı sonucunda ise cumhurbaşkanının tarafsızlığı ve atama yetkilerinin kısıtlanması konusunda mutabakata varıldı. TBMM’nin güçlendirilip tekrar işlevli bir hale getirilmesi de mutabakata varılan konulardan bir diğeri.

İYİ Partili Erdem: Aynı şeyleri düşünüyoruz  

Toplantı sonunda açıklamalarda bulunan İYİ Partili Bahadır Erdem, önümüzdeki çarşamba 4. toplantıyı gerçekleştireceklerini ve sonrasında ise her hafta salı günü düzenli olarak bir araya geleceklerini belirtti.

Bahadır Erdem toplantı sonrası yaptığı açıklamada 6 partinin ortak ilkelerde aynı şekilde düşündüğünü ve ortak ilkelerin en önemlilerinin bir rapor haline getirilerek genel başkanlara sunulacağını söyleyerek şöyle devam etti:

‘"Bugünün konusu, acil olan şey, anayasa değişikliği… İçinden geçtiğimiz anayasanın Türkiye’ye ne kadar uymadığı, yanlışların hepsinin sebebi, ortak paydamız da bu. İttifak için konuşmak bizim haddimiz değil. Siyasi partiler ve başkanlarımız karar verir. Bugünün konusu o değil. Anayasayı halkın yararına değiştirmek konusunda ciddi bir mutabakatımız var. Türkiye’nin yakın siyasi tarihine baktığımızda altı muhalefet partisinin bir araya geldiği çok az örnek var. Demek ki bu kadar çok ihtiyaç var. Bu sistemin değişmesi için mutabakat var."

TIKLAYIN - Halkın 57.7'si "güçlendirilmiş parlamenter sistem" istiyor

İlk olarak 2019’da Meral Akşener’in parlamenter sisteme dönülmesi gerektiğini söylediğini belirten Erdem ardından CHP, DEVA, Gelecek ve DP derken sürecin kendiliğinden doğal bir şekilde geliştiğini ve güçlü bir parlamenter sisteme inanan diğer partilerin de bu sürece dahil olabileceğini söyledi. 

DEVA'lı Yeneroğlu: Pek çok konu görüşülebilir

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısu Yeneroğlu ise halihazırda siyasi partilerin demokrasi ve hukuk devletinin tesisi, anayasanın değiştirilmesi gibi konularda önerilerde bulunduklarını ve bu konuda partiler arası mutabakat olasılığının oldukça yüksek olduğunu belirtti. Yener başta Anayasa olmak üzere, Meclis İçtüzüğü ve Siyasi Partiler Kanunu, Seçim Kanunu ve Siyasi Etik Kanunu’nun görüşülebileceğini aktardı. 

BBC Türkçe'den Ayşe Sayın'ın edindiği bilgiye göre, siyasi partilerin ayrı ayrı hazırladıkları parlamenter sistem önerisinin, "tek metin" haline getirilmesi benimsendi. Dolayısıyla yazım çalışmalarında görev almak üzere bir sekreterya oluşturulmasına da karar verildi. Çalışmanın tamamlanması için şimdilik süre sınırı da konulmadı.

6 muhalefet partisinin temsilcileri "yasama" başlığı altında parlamentonun yasama, denetleme ve bütçe hakkının yeniden düzenlenmesini öngördü.

Partili cumhurbaşkanlığına son verilmesi

Bu çalışma başlığı altında, başkanlık sistemine geçilmesi ile birlikte kaldırılan "gensoru", sözlü soru, güvenoylaması mekanizmalarının yeniden getirilmesi, ayrıca Meclis içtüzüğünün de buna göre düzenlenmesi öngörülüyor.

Yürütme başlığı altında cumhurbaşkanının yetkileri ve seçim usulünün yeniden düzenlenmesi konusunda partiler arasında görüş birliği bulunuyor. 6 muhalefet partisi, "partili cumhurbaşkanlığına son verilmesi" konusunda uzlaşırken seçim usulü ve yetkileri konusunda bazı farklılıklar bulunuyor.

Bu kapsamda cumhurbaşkanının Meclis tarafından mı, mevcuttaki gibi halk tarafından mı seçileceği ve yetkilerinin nasıl olacağı konusu ilerleyen toplantılardaki müzakerelerle netleştirilecek. Ayrıca yeni sistemde Başbakan ve Bakanlar Kurulu'nun yetkileri ve güvenoyu esasları da çalışılacak konu başlıkları arasında yer alacak. Bu kapsamda hükümet kurmayı kolaylaştıracak ancak düşürülmesini zorlaştıracak "yapıcı güvenoyu" sisteminin esas alınması öngörüldü.

Yargı organları

"Tarafsız ve bağımsız yargı" başlığı altında ise yüksek yargı organlarının görev yetki ve seçim usulleri ele alınacak.

Parti temsilcilerinin Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK), Anayasa Mahkemesi, Sayıştay'ın denetim yetkisinin güçlendirilmesi ve yürütmenin etkisi altında kalmaması için üyelerinin büyük çoğunluğunun Meclis ve ilgili yargı kurumları tarafından seçilmesini sağlayacak bir sistem konusunda temel olarak uzlaşırken, bu oranların nasıl olacağı ise sonraki toplantılarda ayrıntılı olarak ele alınacak.

Partiler arasında HSK'nın ayrı ayrı kurumlar olarak düzenlenmesi konusunda ise ilkesel olarak görüş birliğinin bulunduğu ancak üyelerinin seçim yöntemi ve yetkilerinin yeniden düzenleneceği belirtiliyor.

(DE/SO)