Gri pasaportla “insan kaçakçılığı” mı yapılıyor?

Haberin İngilizcesi için tıklayın

“İnsanlarımız çoğu zaman tedavi için, üniversite eğitimi, iş, aş bulmak için Avrupa'ya Amerika'ya gitmek zorunda kalırdı. Allah'a hamdolsun bugün bu tablo büyük oranda tersine döndü.”

Bu sözler, Cumhurbaşkanı, AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ait, 17 Nisan’daki konuşmasında söyledi.

Ancak bu sözlerin tam aksine, Türkiye’nin farklı kentlerindeki belediyelerden “gidip de dönmeyenlerin” haberleri geliyor.

Resmi makamlar aracılığıyla ve resmi etkinliklere gitmek üzere Almanya’ya giden onlarca kişinin orada kaldığının anlaşılmasının ardından, olayın boyutlarının çok büyük olduğu, hatta bir ticarete dönüştüğü, hatta 1000’e yakın insanın yurtdışına çıkarıldığı basına yansıdı.

Mevzu belediyelerin sorumluluğundaymış gibi yazılsa da Avrupa’ya gidenler Gri Pasaport* taşıyor. Zaten bu sebeple iddiaların ardından İçişleri Bakanlığı, bazı mülki idare amirleri hakkında soruşturma başlattı. Bakanlık Cuma günü (16 Nisan) yaptığı açıklamada da soruşturma başlatıldığını ve mülkiye müfettişi görevlendirildiğini, ayrıca mahalli idarelerce yurt dışına görevlendirilen kamu personeli olmayan kişilere hizmet damgalı pasaport düzenlenmesi uygulamasının geçici olarak durdurulduğunu duyurdu.

“İnsan kaçakçılığı” iddialarının nasıl başladığını, konuyla ilgili nelerin ortaya çıktığını, hangi makamların adını geçtiğini derledik.

* “Gri Pasaport” (Hizmet Damgalı Pasaport) nedir, nasıl alınır? Pasaport Kanunu’nun 14-B maddesine göre; kendilerine diplomatik veya hususi damgalı pasaport verilmesi mümkün olmayan kimselere, Hükümetçe, hususi idarelerce veya belediyelerce resmi vazife ile dış memleketlere gönderildiklerinde veya dış memleketlerde vazifeye alındıklarında verilir. Kanunun 14-C maddesine göre de “Talep edenin mensup bulunduğu makamın yetkili amirinin başvurusu üzerine İçişleri Bakanlığınca verilir”.

* Edirne’de, Meriç kıyısındaki Pazarkule’den Avrupa’ya gitmek isteyen mülteciler. Fotoğraf: Ayça Söylemez.

Belediye meclisindeki önerge ile ortaya çıktı

Malatya Yeşilyurt Belediyesi'nde hizmet pasaportu ile Almanya’ya gönderilenlerin geri dönmemesine dair haberler, bu iddiaların başlangıcı oldu.

Önce AKP’li Yeşilyurt Belediyesi'nin Almanya'ya gönderdiği 45 kişiden 43'ünün geri dönmediği basına yansıdı. Habertürk Gazetesi’nden Sevilay Yılman, gönderilen kişi sayısının gerçekte 53 olduğunu yazdı.

Yeşilyurt Belediyesi, tüm masrafları Almanya’nın Saksonya Eyaleti Hannover şehrinde faaliyet gösteren Mega Kilit GMBH şirketinin karşıladığı, “Çevreye Duyarlı Bireyler Yetiştirmek” adlı proje kapsamında toplamda 45 kişinin yurtdışına gönderilmesi için 3 Eylül 2020 meclis oturumunda karar aldı. Yerel yönetimler yasası gereği böyle bir projede sivil toplum kuruluşu olması zorunluluğundan, projeye “Malatya Kişisel Gelişim Dünyası Derneği” dahil edildi.

Tüm davetlilerin derneğe kaydı yapıldı ve Gri Pasaport (Hizmet Pasaportu) verildi, ardından “15-27 Şubat 2020 tarihleri arasında düzenlenen eğitim programına katılmak üzere” Almanya’ya gönderildiler. Sadece beşi geriye döndü. 48’i orada kaldı.

Olay, belediyenin meclis oturumunda CHP’li meclis üyesi Günnur Tabel’in verdiği önergeyle gündeme geldi.

Malatya’daki dernek: Denetim olunca attık

Bu Sabah Malatya gazetesinden Sinem Hatun Davut’a konuşan Malatya Kişisel Gelişim Dünyası Derneği, Malatya Şube Başkanı Mehmet Sait Aytekin, Almanya’ya gönderilen kişileri tanımadığını, belediyeden gelip kendi kayıt yaptırdıklarını söyledi.

Ancak ardından da belediyeden kayıt için resmi karar istediğini, bunun üzerine belediye meclisinden üyelik için karar çıktığını anlattı.

Mülkiye başmüfettişinin denetiminin ardından da bu kişileri üyelikten attıklarını açıkladı.

“İnsan kaçıracaklarından haberim yoktu”

Projede, Almanya Hannover şehrindeki “Mega Kilit’in” sahibi olduğu iddia edilen Ersin Kilit adlı iş insanının masrafların tamamını karşılayacağı ifade edildi.

Bu bilgiyi gündeme taşıyan Sevilay Yılman, Ersin Kilit ile konuştu; Kilit, “Bütün masraflar Mega Kilit GMBTH'e aittir diye ama öyle bir şey yok. Benim zaten o şirketle alakam da yok” dedi. Türkiye’ye geri dönmeyen 48 kişiyi ise hiç görmediğini iddia etti.

Kilit, bu haberlerin ardından Almanya polisince insan kaçakçılığı şüphesiyle takibe alındığını belirtti, “İnsan kaçıracaklarından haberim yoktu” dedi.

Antep Belediyesinden açıklama

Ersin Kilit, Artı TV’den Ahmet Nesin’e yaptığı açıklamada da “Hiç kimse Fatma Şahin'i araştıralım demiyor, eski bakan. Şu an mevcut Antep Belediye Başkanı. Ben bir vatandaş olarak kendi araştırmalarımla bir şeyler öğreniyorsam devlet her türlü öğrenebilir. Bunu öğrenmek istemiyorlar diye düşünüyorum. Resmi kurumlarda bu işi yapan valiler ve belediyeler aynı işlerine devam ediyor. Ama onlar gündemde değil, söz konusu olan Ersin Kilit. Siz resmi iş yaptınız da, Ersin Kilit size davetiye gönderince mi resmiyetsiz oluyor? Sizin göreviniz devam ediyor, neden Ersin Kilit'in hakkında soruşturma açıldı?” dedi.

Antep Belediyesi bu iddiaya dair bugün açıklama yaptı: “Geçtiğimiz yıl zaten pandemi nedeniyle tüm yurt dışı çalışma ziyaretlerinin iptal edildiği Gaziantep Büyükşehir Belediyesi bünyesinde daha önceki yıllarda da görevli olarak gidip de dönmeyen kimse olmamıştır.”

"90 kişi Moldova'dan geri gönderildi"

Ersin Kilit ayrıca, “Gerçekten samimi ve gerçek gazetecilik yapıyorlarsa, Moldova'yı anlatsınlar. 90 kişi Moldova'ya gitti ve 90 kişi Moldova'dan ceplerinde gri pasaport çıktığı için Türkiye'ye geri gönderildiler neden bunu anlatmıyorlar? Urfa Ceylanpınar Belediye Başkanı'nın açıklaması var. Bütün evraklarda valinin, belediyenin, belediye meclis üyelerinin imzası var. Hadi diyelim Ceylanpınar'da öyle, Diyarbakır, Urfa niye böyle?” diye konuştu.

Yeşilyurt’la bitmedi

İçişleri Bakanlığı, Malatya Yeşilyurt Belediyesi'nde hizmet pasaportu konusunda usulsüzlük yapıldığı iddialarına ilişkin soruşturmada ilgili vali yardımcısının, nüfus ve vatandaşlık il müdürü ile iki kamu görevlisinin görevden uzaklaştırıldığını açıkladı.

Gri pasaport ile yurtdışına gönderilme iddiası Yeşilyurt ile sınırlı kalmadı. Van/Tuşba, Tokat/Erbaa, Elazığ/Üçocak, Elazığ/Arıcak belediyeleriyle ilgili de aynı iddialar dile getirildi.

AKP’li Akçakiraz Belediye Başkanı Sabahattin Kaya, Sözcü’den İsmail Saymaz’a yaptığı açıklamada, olayı doğruladı ve bunun karşılığında belediyeye 100 bin TL değerinde kamyon alındığını söyledi.

Suç duyurusuna takipsizlik

Cumhuriyet gazetesinden İbrahim Yağmur’un haberine göre de, Malatya’nın AKP’li Yeşilyurt Belediyesi’ni kullanarak Almanya’ya 53 kişiyi götürmekten sorumlu tutulan K.Ş. adlı iş insanı, Mersin’de de AKP’li Akdeniz Belediye Meclisi’nden gezi kararı aldırmıştı. Bu “gezi” pandemi engeline takıldı.

Cumhuriyet gazetesinden Barış Terkoğlu da bugünkü yazısında, Diyanet projesiyle de yurtdışına insan gönderildiğini ifade etti: “Meseleyi ortaya çıkaran Tunceli Cemevi (Hacı Bektaş-ı Veli Kültürü Yayma ve Yardımlaşma Derneği) dedesi Ali Ekber Yurt. Yurt, Tunceli’den Avrupa’ya Diyanet projesiyle insan kaçırıldığını araştırıp buldu. Yetmedi, 23 Mart 2018 tarihinde savcılığa suç duyurusu yaptı.”

Şikayeti takipsizlikle sonuçlanan Ali Ekber Yurt, 25 bin Euro gibi ücretler alındığını duyduğunu açıkladı, “Bu işe aracılık edenlerse çift daire aldılar. Zenginleşenleri gördük” dedi.

“1000’e yakın kişi gönderildi”

CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, “insan kaçakçılığı” iddialarıyla ilgili, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun cevaplandırması talebiyle verdiği soru önergesinde, ülkenin farklı noktalarında benzer yöntemlerle 1000’e yakın insanın yurt dışına kaçırıldığının konuşulduğunu ifade etti.

CHP Genel Başkan yardımcıları Seyit Torun ve Veli Ağbaba da Meclis’te komisyon kurulması talebiyle araştırma önergeleri verdi.

Seyit Torun, “Skandal dört belediye ile sınırlı değil. Onlarca belediyenin aracılık etmesiyle, yüzlerce kişinin yurtdışına kaçtığı iddiaları var” dedi.

Ağbaba da iddialarda adı geçen belediyeleri sıraladı: “Elazığ Arıcak, Akçakiraz, Baskil; Ordu Korgan; Tokat Erbaa; Bursa Yıldırım.”

“Ne 1000’i hanımefendi? Ne 1000’i…”

Yılman’ın bugünkü yazısında da 6 bin Euro karşılığında Almanya’ya giden H.G., paralarla kimliklerin Bingöl’de bir kuyumcuda toplandığını, bunları bıraktıktan sonra hiç sorun yaşamadan otobüsle, kendi seçtiği Almanya’nın Hamburg kendine gittiğini anlattı:

“Bingöl’de yaşayan herkes zaten bu yolla Almanya’ya gidildiğini biliyor. Yeter ki verebileceğiniz 6 bin Euro’nuz olsun. 2019-2020 yılları arasında Bingöl’den en az 450-500 kişi böyle çıkarıldı. Bu işin merkezi de Bingöl’dür. Kime deseler seni bu yolla Avrupa’ya götüreceğiz, kim yok der? Haftada 3 ya da 4 otobüs geliyor.

“Uyduruk şirketler kurmuşlar burada. Onlar üzerinden davet yaptırıyorlar. Diyorlar ki; “Gelenlerin tüm masraflarını bu şirket karşılayacak”. Belediyeye veriyor listeyi. Belediye de görevli diye müracaat ediyor valiliğe. Alıyor gri pasaportu. Mis gibi. Hiç sorun yaşanmadan getiriyor seni.

Yılman’ın “Benim anladığım kadarıyla bu yolla giden 1000’in de üzerinde” sorusunu da şöyle yanıtlıyor: “Ne 1000’i hanımefendi? Ne 1000’i… Diyorum ya! Sırf Bingöl’den 450-500 kişi geldi.” (AS)