2017'nin Siyasi Özeti: Böyle Bir Yıl Olabilir mi?
2017 yılının siyasi gelişmelerinin nasıl bir seyir izleyeceği aslında 2016'nın son aylarında belli olmaya başlamıştı. Ekim 2016'da Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin parti grup toplantısında "başkanlığın zaten fiili olarak var olduğunu" söyleyerek başlattığı "cumhurbaşkanlığı sistemi" tartışmaları süreci hareketlendirmişti.
Bahçeli, bir yıl önce 5 Ocak 2016'da "MHP başkanlık sistemine tümden karşı olup, parlamenter sistemin revize ederek geliştirilmesinden yanadır" ifadelerine karşın 3 Ocak 2017 günü değişiklik paketi komisyondan geçince genel kurulda "evet" diyeceğini açıkladı.
AKP'nin 21 Aralık 2016'da 316 imzayla TBMM Başkanı İsmail Kahraman'a sunduğu anayasa değişikliği teklifi, TBMM Anayasa Komisyonu'ndan 9 gün süren müzakereler sonucu geçmişti.
İki partinin süreci hızlandırmasıyla 9 Ocak'ta TBMM'ye gelen teklif, meclise geldi. Mecliste Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) maddelere muhalefetine karşın 20 Ocak 2017'de AKP ve MHP'li vekillerin desteğiyle 339 oyla kabul edildi.
16 Nisan 2017-Türkiye'nin 7. referandumu
Anayasa değişikliği teklifi için 16 Nisan 2017'de referandum yapılmasına karar verildi. 20 Temmuz 2016'da ilan edilen ve her üç ayda bir uzatılan olağanüstü hal koşullarında Türkiye 16 Nisan Pazar günü sandık başına gitti.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), zarf ve oy pusulalarına vurulması gereken mühürlerin zorunluluğunu kaldırdı.
Türkiye tarihinde yedinci kez gerçekleştirilen 58 milyon 366 bin 647 kişinin oy kullanma hakkına sahip olduğu anayasa değişikliği referandumuna katılım yüzde 84 oldu.
Resmi rakamlara göre değişiklik için yüzde 51.41 "evet", yüzde 48.49 "hayır" oyu çıktı.
Sonuçların ardından açıklama yapan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, toplumun yarısının anayasa değişikliğine "hayır" dediğini söylerken YSK'nın mühürsüz zarf ve oy pusulalarını geçerli sayma kararıyla referandumu şaibeli hale getirdiğini söyledi. ve "Böyle bir şey olabilir mi?" dedi.
"Metal yorgunluğu" tartışmaları başladı
İstanbul ve Ankara'nın da aralarında bulunduğu metropollerin yanı sıra AKP'nin kalelerinden sayılan İstanbul'un Fatih, Üsküdar, Eyüp ilçelerinde "Hayır" öne çıktı.
Bu sonuçların ardından AKP'de "metal yorgunluğu" tartışmaları başladı. Erdoğan konuşmalarında sık sık parti teşkilatlarına uyarılarda bulunarak değişikliğe gidileceğini vurguladı. Ardından hem parti teşkilatlarında hem de belediyelerde başlayacak istifa dalgasının önü açıldı.
Cumhurbaşkanı, AKP genel başkanı oldu
Cumhurbaşkanlığı sistemine ilişkin düzenlemelerin 2019 seçimlerinden itibaren geçerli olacağı belirtilmişti. Ancak referandumdan 17 gün sonra 2 Mayıs 2017'de üç yıl aradan sonra yeniden AKP üyesi oldu.
AKP 21 Mayıs 2017 için olağanüstü kongre tarihi belirledi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 1414 delegenin oyunu alarak aynı zamanda AKP Genel başkanı oldu. Siyasetteki rolü artan Erdoğan, yeniden AKP grup toplantılarında Başbakan Binali Yıldırım yerine konuşma yapmaya başladı.
CHP Milletvekili Berberoğlu tutuklandı
Dokunulmazlığı kaldırıldıktan sonra 2016'da tutuklanan çok sayıda HDP'li milletvekilinin ardından CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu'nun dokunulmazlığı, "MİT TIR'ları" davası kapsamında açılan soruşturma kapsamında kaldırıldı. Berberoğlu, 14 Haziran 2017'de tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Berberoğlu, hakkında verilen 25 yıllık hapis cezasını istinaf mahkemesi 9 Ekim 2017'de bozdu ancak, İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, Kasım ayında İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi'nin bozma kararını usul ve yasaya aykırı bularak, dosyayı iade etti.
"Önce inanamadım" dedi "Adalet yürüyüşü" başladı
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, tutuklamanın ardından "Önce inanamadım, arkadaşlara 'gerçekten mi?' diye sordum" dedi ve Gandhi'nin "tuz yürüyüşü"nden esinlenen 432 kilometrelik "adalet yürüyüşü"nü başlattı.
Kılıçdaroğlu'na 23 günlük yürüyüşü sırasında toplumun değişik kesimlerinden isimler, sanatçılar, siyasiler de çeşitli aşamalarda eşlik etti. Elinde "adalet" yazılı pankart taşıyan Kılıçdaroğlu, yürüyüşün sonunda Maltepe'de yaptığı miting ile sonlandı.
Kılıçdaroğlu konuşmasının sonunda hazırladığı 10 maddeden oluşan Adalet Çağrısı metnini paylaştı.
10 Milletvekili yılı cezaevinde geçirdi
Kasım 2015 seçimlerinin ardından TBMM'ye üçüncü parti konumunda giren Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile birlikte 10 milletvekili bütün yılı cezaevinde geçirdi.
Buna ek olarak Yüksekdağ'ın milletvekilliği hakkında hükmü kesinleşen bir dava nedeniyle milletvekilliği düşürüldü. Yüksekdağ'ın yerine partinin yeni Eş Genel Başkanı Serpil Kemalbay oldu.
Duruşmalara kelepçeli olarak gelmeyi reddeden HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, duruşmalara katılamadı.
Beş milletvekilinin vekilliği düşürülen HDP'de dokuz milletvekilinin tutukluluğu devam ediyor. CHP'li Enis Berberoğlu ile birlikte 10 milletvekili yeni yıla da cezaevinde giriyor.
Teşkilat ve belediyelerde istifa dalgası
Referandumun hemen ardından başlayan "teşkilatlarda ve belediyelerde değişiklik" söylemleri ve hem AKP içinde hem de muhalefette tartışılan "metal yorgunluğu" söyleminin ardından ilk kritik istifa, 22 Eylül 2017'de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığını 2004 yılından beri yürüten Kadir Topbaş'tan geldi.
Topbaş, İBB Belediye Meclisi'nde CHP'nin muhalefetine karşın AKP grubunun oylarıyla kabul edilen beş imar dosyasını 14 Eylül'de meclise iade etmişti. Bu iadenin ardından istifa iddiaları gündeme gelmişti.
Hemen ardından 2 Ekim 2017'de önce Düzce Belediye Başkanı Mehmet Keleş istifa etti, onu 18 Ekim 2017 tarihinde Niğde'nin AKP'li Belediye Başkanı Faruk Akdoğan izledi.
Bursa Belediye Başkanı Recep Altepe'nin istifa tarihi 23 Ekim 2017 oldu.
Ankara Büyükşehir belediye Başkanı Melih Gökçek 28 Ekim 2017 Cumartesi günü "Bizden görünüp bizden olmayan, görevleri Erdoğan ile yakınlarının arasını açmak olan fitnecileri helak et ya Rabbim" diyerek istifa etti.
Erdoğan'ın belediye başkanlığından istifa etmesini istediği isimlerden Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Edip Uğur ise uzun süre istifa etmeyeceğini söyledikten sonra, görevinden istifa ederken partisinden de istifa etti ve tehdit edildiğini söyledi.
Edip Uğur, "Yolsuzluğunuz yok, usulsüzlüğünüz yok, başarısızlığınız yok, FETÖ bağlantınız yok ve fakat ailenize, evinize kadar ulaşan baskılar, tehdide varan müdahaleler var. Bu katlanılacak bir durum olmanın ötesine geçmiştir" derken gözyaşı döktü.
Man Adası Belgeleri ve Paradise Papers
6 Kasım 2017'de 50 ülkeden 120'den fazla politikacı ile çok sayıda iş insanının yurtdışındaki offshore hesaplarıyla ilgili Paradise Papers adı verilen toplam 13 milyon 400 bin belge dünya genelinde 96 basın-yayın kuruluşu tarafından incelenerek yayımlanmaya başladı.
Belgelerle birlikte Türkiye'den ise Başbakan Binali Yıldırım'ın oğullarının 5, dayısının 2, yeğeninin yöneticisi olduğu 4 şirket bulunduğu ortaya çıktı.
CHP lideri Kılıçdaroğlu, partisinin 21 Kasım 2017 tarihli grup toplantısında Erdoğan'ın kardeşi, oğlu, eniştesi, dünürü ve özel kalem müdürünün Man Adası'na gönderdiği iddia edilen 15 milyon dolara ait swift kodlarını ve transfer dekontlarını kamuoyuyla paylaştı.
Erdoğan, "Tayyip Erdoğan'ın yurtdışıda bir kuruşu varsa Cumhurbaşkanlığı makamında 1 dakika durmayacağım" şeklinde cevap verdi. Kılıçdaroğlu ardından banka dekontları ve swift mesajlarını kürsüden gösterdi.
1 Aralık 2017 tarihinde CHP Sözcüsü Bülent Tezcan, para transferi dekontlarının orjinallerini tek tek kameralara gösterdikten sonra dekontların ve swift mesajlarının tamamı basın mensuplarına dağıtıldı.
İçişleri Bakanı Soylu, CHP liderine yönelik "Bittin Sen" ifadelerini kullandı.
CHP'li Ataşehir Belediyesi'ne operasyon
8 Aralık 2017'de CHP Ataşehir Belediye Başkanı Battal İlgizdi, İçişleri Bakanlığı tarafından "Mülkiye Müffetişleri'nin raporları ve adli soruşturmalar ve kovuşturmalar nedeniyle" görevden uzaklaştırıldı.
CHP lideri Kılıçdaroğlu'nun kızı Zeynep Kılıçdaroğlu'nun 2+1 dairesinin bulunduğu Buz Rezidans'ın imar yasasına aykırı yapılması da gerekçe gösterildi.
Kılıçdaroğlu, kendisinin malvarlığının araştırılması için çağrı yaptı. Bunun üzerine CHP milletvekilleri TBMM'ye genel başkanlarının mal varlığının araştırılması için bir araştırma önergesi verdi.
Toplam KHK sayısı 30'a çıktı
16 Ekim 2017'de OHAL beşinci kez uzatıldı. Böylelikle OHAL'in ilk ilan edildiği 20 Temmuz 2016'dan itibaren çıkarılan KHK sayısı geçtiğimiz Pazar günü çıkan 695 ve 696 sayılı iki yeni KHK ile 30'a ulaşmış oldu.
OHAL ilan edilen toplam 10 KHK ile ihraç edilen akademisyen sayısı 5 bin 822'ye çıktı.
Muhalefet, sivil toplum kuruluşları, hukuk çevreleri ve hatta Eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından eleştiri ve endişeyle karşılanan KHK'larda tutuklu ve hükümlülere "tek tip kıyafet" zorunluluğu, "terör eylemlerinin bastırılması konusunda sivillere yargı muafiyeti" gibi maddeler öne çıktı.
AKP "sivillere muafiyet" maddesinin "15 ve 16 Temmuz tarihlerini kapsadığını" söyledi. CHP iki yeni KHK'nın iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvuracağını açıkladı. (PT)
