Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) örgütlü suçlarda askerlerin sivil yargıda yargılanabilmelerini sağlayan yasa değişikliğinin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. İptal başvurusunu, partinin Meclis'teki grup başkanvekili Kemal Anadol yaptı.
CHP, bu değişikliğin Anayasa'nın 145. maddesine aykırı olduğunu savunuyor. "Askeri yargı" başlıklı bu madde askeri mahkemelere geniş bir görev alanı tanıyor.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün onayının ardından 9 Temmuz'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5918 sayılı yasa değişikliği, askerlerin örgütlü suçlarla ilgili ağır ceza mahkemelerinde yargılanmasını öngörüyor.
Bu yasa değişikliğine dayanarak, Şemdinli davasının müdahil avukatları, bugün davanın yeniden sivil yargıya geri gönderilmesi ve eski Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt'la ilgili dosyanın da sivil mahkemede işleme konması için iki ayrı başvuru yaptı.
Yasa ne getiriyor?
5918 sayılı "Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", askeri mahkemelerin yetki alanıyla ilgili iki değişiklik getiriyor.
Siviller sivil yargıda yargılanır: "Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askerî mahkemelerin yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adlî yargı mahkemeleri tarafından yapılır."
Sivil yargının görev alanında askerler de sivil yargıda yargılanacak: Değişikliğe göre, askerler de, örgütlü suçlarda, bu konuda görevli ağır ceza mahkemelerinde yargılanacak. Askeri mahkemelerin savaş ve sıkıyönetim halindeki yetkileri saklı kalıyor.
Aslında, yasa değişikliğinin temel gerekçesi, Avrupa Birliği uyum sürecinde yolsuzluğu önlemekle ilgili gerekli yasal önlemlerin alınması. Ancak hukukçu Fikret İlkiz, 6 Temmuz'da bianet'te yayınlanan yazısında, bu yöndeki değişikliğin yeterli olmadığını saptayarak yasa metnini eleştirmişti.
145. madde ne diyor?
Anayasa'nın "Askeri yargı" başlıklı maddesiyse şöyle.
Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin; askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler.
Askeri mahkemeler, asker olmayan kişilerin özel kanunda belirtilen askeri suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya kanunda gösterilen askeri mahallerde askerlere karşı işledikleri suçlara da bakmakla görevlidirler.
Askeri mahkemelerin savaş veya sıkıyönetim hallerinde hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları; kuruluşları ve gerektiğinde bu mahkemelerde adli yargı hakim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir
Askeri yargı organlarının kuruluşu, işleyişi, askeri hakimlerin özlük işleri askeri savcılık görevlerini yapan askeri hakimlerin mahkemesinde görevli bulundukları komutanlık ile ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı, hakimlik teminatı, askerlik hizmetinin gereklerine göre kanunla düzenlenir. Kanun, ayrıca askeri hakimlerin yargı hizmeti dışındaki askeri hizmetler yönünden askeri hizmetlerin gereklerine göre teşkilatında görevli bulundukları komutanlık ile olan ilişkilerini de gösterir.(TK)
