Hasan Hayri Bey: Hakkı teslim edilmemiş bir tarihi kahraman

Haberin Kürtçesi için tıklayın

Belgesel video çalışmalarıyla tanınan Ayhan Erkmen siyaset insanı Dersimli Hasan Hayri Bey'i (Hesen Xêrî Beg) ''Çîrokbêj'' isimli bir video hikâye ile anlatıyor.

https://dersimgazetesi.net'te yer alan habere göre Kürtçe/Kurmancî hazırlanan ve Türkçe altyazıyla sunulan 12 dakikalık videoda, Şeyh Said İsyanı gerekçesiyle 23 Kasım 1925'te Elazığ'da idam edilen Hasan Hayri Bey'in yaşamı spotlar halinde veriliyor.

Nesimi Aday'ın sorularını yanıtlayan Ayhan Erkmen, Hasan Hayri Bey'i şöyle anlatıyor:

"Hasan Hayri Bey halkların birlikte, kardeşçe, ortak bir vatanda özgürce yaşayabileceğine inanan, bunun için çalışan ve bu olmayınca yanlışı düzeltmek için canını feda etmekten geri durmayan, hakkı teslim edilmemiş bir tarihi kahramandır. Tarihi şahsiyetleri yaşadığı zamanda ve koşullarında değerlendirmediğinizde büyük bir haksızlık yapmış olursunuz. Hasan Hayri Bey ile ilgili de böyle bir haksız algı var. Bu kısa video öyküde muradımız bu yanlış algıya ışık tutmak ve onun doğru anlaşılmasına bir nebzede olsa vesile olalım istedik."

Video belgeselin çekimleri, Hozat'ta ve Hasan Hayri Bey'in doğduğu Ağzunik (Axzunîk) köyünde yapıldı. Buralarda Hasan Hayri Bey'in akrabaları olan yaşlılardan ve özellikle de Kenan Coşkun'dan bilgiler toparlayan Ayhan Erkmen, Hasan Hayri Bey'in 1. Mecliste vekillik yaptığını belirterek şunları söylüyor:

"Meclisteki oturum tutanaklarına ulaştık biz de. Video öyküde de belirttiğimiz üzere; tek adamlılığa, Koçgiri İsyanındaki kıyıma, yerel yöneticilerin Dersim, Elazığ ve çevre yerleşim yerlerindeki halka rağmen, halka eziyet eden keyfi uygulamalarına, hatta Lozan'da Musul'un İngilizlere bırakılmasına ciddi muhalefet ediyor. Bazı tutanaklarda, misal Koçgiri İsyanına dair olan konuşmasının bir kısmı yok. Bence bu planlı bir kayıp, Hasan Hayri Beyin doğru anlaşılmasını istemeyen, sonunda canına kast edenlerce yapılan bir müdahale olduğunu düşünüyorum. Ama biz, kendisi ile birlikte de yargılanan Karerli Mehmet Efendi'nin anıları, Nuri Dersimi'nin kitaplarında da geçen Şeyh Said'in Batı Cephesi Komutanı Şeyh Şerif'in Elazığ'a gelişi, Hüseynik'te Hasan Hayri Bey'i ziyareti ve birlikte Dersimdeki aşiret büyüklerine ulaşmak üzere yazdıkları telgraf gibi birçok materyali çeşitli kaynaklardan inceledim."

(AÖ)