Beklenmedik: Maskemizi ceket gibi asmak

Pandemi sürecinde hiç beklemediğiniz yeni alışkanlarınız neler oldu? Yoga yapmaya mı yoksa evde ekmek yapmaya mı başladınız? Ceketinizin yanına bir de maske asmak nasıl bir his?

Pandemi sürecinde bu soruların peşinden giden ve 21 evi ziyaret eden sanatçı Aslı Çelikel, konuk olduğu evlerde yaşayanların salgınla beraber değişen yaşam tarzlarını kayıt altına aldı ve “Unexpected/Beklenmedik” başlıklı bir sanat projesine dönüştürdü. 

Aslı İnandık, Naz Çağla Irmak, Can Evrenol, Nilipek, Ali Elmacı gibi tanıdık isimlerin de yer aldığı proje, bireysel evde olma halini kolektif bir duyguya dönüştürüyor. Birbirinden farklı 21 çatının altından yaşamlar aynı ritim ile akıyor.

 “Bir şey yapmalıydım, üretmeliydim”

“Beklenmedik” fikrinin merak ile başladığını söyleyen Çelikel, “’Ben bu süreci nasıl geçiriyorum? Bu normal mi? Anormal olan ne?’ soruları ile arkadaşlarıma telefon etmeye başladım ve onların bu süreci nasıl atlattıklarını dinledim, kıyaslamalar yaptım. Sonrasında ulaştığım bilgileri depolama, kaydetme ve arşivleme dürtüsünü bastıramadım.

Bir şey yapmalıydım, üretmeliydim. Bir sanatçı olarak devamlı bir üretim sürecinde oluyorsunuz ve hangi şartlar altında olursanız olun, bundan bir ürün çıkarmadan rahatlayamıyorsunuz. “Beklenmedik” tam olarak bu noktada doğdu. Projenin ismini de yönetmen Kıvılcım Akay ile beklenmedik alışkanlılarımız üzerine konuşurken beraber koyduk.” diyor.

“Projede bana yardımcı olmayı kabul eden Dr. Öğr. Üyesi Alev Çavdar ile 4 sayfa soru hazırladık. Katılımcıların sorulara kendi el yazılarıyla cevap vermelerini istedim. Kağıtla baş başa kalmanın bu sürece çok yakıştığını düşünüyorum. Dijital ortamdan başımızı kaldıramadığımız bu dönemde ruh halimizi anlamak için bir kalem bir kağıt vermiş oldum aslında onlara. Kağıt ve sadece sen.”

"Beyaz fon ile katılımcıları evden izole ettim"

21 farklı evde yaşayanları aynı zamanda beyaz bir fon üzerinden fotoğraflayan sanatçı, bunun nedenini “Fotoğraf çekimlerinde portre mekan olmasını çok önemsedim. Katılımcıları karantinada en fazla zaman geçirdikleri yerlerde fotoğraflamaya çabaladım. Genellikle ev halleriyle karşıma çıktılar. Katılımcıların duruşları bu süreci nasıl atlattıkları üzerine konuşma ile şekillendi. Beyaz fon kullanmak istememin sebebi ise onları da mekandan izole etme çabamdı. Oraya onları biz koymuşuz, zorla sınırlandırmışız izlenimi vermek istediğim için fon tercih etmem projeyle paralel olacaktı” şeklinde ifade ediyor.

Çelikel, “Beklenmedik” projesini dört ayda tamamlamış. “İnsanlarla konuştukça, kayıtlar aldıkça projeye dört kolla sarıldım ve bu proje benim de karantinayı atlatma sürecim için çok yardımcı olan bir şeye dönüştü. Dinledikçe merak ettim, izledikçe daha fazla eve girmek istedim. Genelde evlerde iki kişi çalışıyorduk. Bana kamerada yardımcı olan görüntü yönetmeni Gözde Koyuncu ile beraber bir serüvende bulduk kendimizi.”

“Filmin grafiğinin, karantinada hepimizin yaşadığı gelgitler ile örtüşmesini ve alışma süreci ile sonlanmasını hedefledik. Bir yandan Cenk Çelebioğlu ile bu karantina ruhunu bize verecek müziğin yapımıyla uğraşıyorduk, bir yandan ses dizaynını aynı ruh çerçevesinde Mert Özer'le beraber tamamlamaya çalışıyorduk. Bir yandan da izleyicinin projenin tüm dökümasyonuna ulaşabilmesi için bir www.unexpected-beklenmedik.com adı site inşa ettim.”

“Pandemi döneminde evde olma hali, kontrolümüzün dışında olan sınırlamalar ve bu hali sanat eserine dönüştürme çabasının kendisini oldukça zorladığını söyleyen Çelikel: “Sanatçı hangi şartlar altında olursa olsun bir yolunu bulur ve üretmekten vazgeçmez. Daha önce hiç başımıza gelmemiş bu durumda bir süre boyunca üretmek imkânsız hale gelse de bu beklenmedik duruma alışmaya başlayınca bir şekilde çözüm bulduğumuzu düşünüyorum. Ben bir yolunu buldum ve ürettim. Süreç herkes gibi beni de zorladı ama pes etmedim. Bu, gelecekte de üreterek zorlukların üstesinden gelebileceğimi bana gösterdi. 

Gittiğimiz evlerde katılımcılar ile uzaktan konuştuk, temastan kaçındık. Kamera dilinin ve fotoğrafların uzak ve geniş açı olması ile dil uyumunu sağladık. Gözlem ve uzak dilini sevdiğim için teknik olarak zorluk çekmedim. Telefonla çekim yaptığımız için de teknik açıdan bizi çok rahatlatan bir noktadaydık." (YK)