"Yolsuzluk halk sağlığı sorunu haline de geldi"

* Fotoğraf: Pixabay

Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçları açıklandı.

Türkiye’nin 86’ncı sırayla en çok gerileyen sondan 5 ülke arasında yer aldığı endekste bu yıl, diğer yıllara ek olarak tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgını başlığı da vardı.

Endekse göre, yolsuzluk, Covid-19 salgınında hakça önlemler alınmasının da önüne geçti. Yolsuzluk Algı Endeksi’nde iyi puan alan ülkeler sağlık alanında daha fazla yatırım yaparken, kötü puan alan ülkelerin sağlık harcamaları puanlarıyla oranlı oldu. Endekste salgın verilerinin zamanında, eksiksiz ve doğru bir biçimde paylaşılmamasının toplum sağlığını tehlikeye atacak nitelikte olduğu da kaydedildi.

Endekste yer alan “Covid-19 ve yolsuzluk” ile “yolsuzluk ve demokratik gerileme” başlıklarını bianet’e değerlendiren Uluslararası Şeffaflık Örgütü Yönetim Kurulu üyesi ve Uluslararası Şeffaflık Derneği Başkanı E. Oya Özarslan, “Yolsuzluk bir yandan da halk sağlığı sorunu haline geldi” dedi.

Covid-19 ve yolsuzluk

Örgütün hazırladığı endekste yolsuzluk, 0 ila 100 arasında derecelendiriyor. Buna göre, 0 yolsuzluğun çok yoğun olduğu, 100 ise tamamıyla yolsuzluktan arınmış ülkelere işaret ediyor.

Özarslan, 2020 Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Covid-19 salgını dolayısıyla temel kamu hizmetlerini kimin asıl karşıladığını, vatandaşlarına nasıl bir hizmet sağladığını sorgulamak adına yapılan incelemeye ve sonuçlarına ilişkin şunları söyledi:

“Yolsuzluk Algı Endeksi ile ülkelerin sağlık harcamaları karşılaştırıldı. Buna göre endekste yüksek puan alan ülkeler sağlık alanında daha çok yatırım ve harcama yapıyorlar. Endekste yer alan yolsuzluğun çok olduğu ülkeler ise sağlık alanında daha az harcama yapıyor.

“Halk sağlığı sorunu”

“Yolsuzluk bir yandan kaynakların kötü kullanımını sağladığı, sağlık gibi temel ihtiyaçlara gitmesi gereken kamu kaynaklarını azalttığı ve bir yandan da kayırmacılık, liyakat yoksunluğu gibi etkenlerden dolayı kamu hizmetlerinin etkinliğini azalttığı için erozyona uğratıyor ve devletin işlerliği konusundaki etkinliğini azaltıyor. 

“Bu iki bulguyu üst üste koyduğumuzda, yolsuzluk bir yandan da halk sağlığı sorunu haline geldi diye ifade ediyoruz biz.”

Demokratik gerileme ve yolsuzluk

Yolsuzluk algı Endeksi’nin 2020 verilerine göre, tıpkı sağlık alanında olduğu gibi demokratik değerlerde de iyi puan alan ülkelerin durumu daha iyi konumda. Yani, endekste iyi puan alan ülkelerin demokratik değerleri ihlal etme ihtimali daha düşük. Endekste, temel demokratik ilkelerin, hukuk devletinin ve medya özgürlüğünün yolsuzlukla mücadelenin vazgeçilmez unsurları olduğunu gösterdiği ifade edildi.

“Yolsuzluğun daha az görüldüğü ülkelerde demokrasi nasıl” sorusundan hareketle bu başlığın açıldığı bilgisini veren Özaslan, şunları söyledi:

“Normalde endekste en yüksek çıkan ülkeler Danimarka, Finlandiya, İsviçre gibi ülkeler oluyor, yani refah ve demokrasinin daha çok olduğu batı ülkeleri. Yolsuzluk endeksi, demokrasiyi ölçen ‘Varieties of Democracy’ endeksiyle karşılaştırıldığında 50’nin altında kalan ülkelerin çoğunluğunda demokratik gerileme yaşandığını, demokratik ilkelerin ihlal edildiğini görüyoruz. Ne kadar çok demokrasi o kadar çok yolsuzluğa ayrılan kaynaklar söz konusu oluyor.”

(TP)