Suriyeli Mülteciler Nasıl Yaşıyor?

Suriye'deki çatışmanın, Mart 2011'de başlamasından bu yana, insanlar üzerindeki etkileri:

* 190 binden fazla kişi öldü.

* Suriye içindeki 10,8 milyon kişi acilen insani yardıma ihtiyaç duyuyor. Bu insanların arasında 6,45 milyon ülke içinde yerinden edilmiş kişi de bulunuyor.

* Dört milyon kadın, erkek ve çocuk, ülkeyi terk etmek zorunda kaldı.

* Suriye'ye sınırı olan ülkeler (Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır) mültecilerin yüzde 95'ine ev sahipliği yapıyor.

* Ekim 2014 itibarıyla Lübnan'da 1,13 milyon kayıt edilmiş Suriyeli mülteci var.

* Ürdün 619 bin Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapıyor.

* Türkiye'de en az 1,6 milyon mülteci bulunuyor. Sadece İstanbul'da Suriye'den gelen 330 bin mülteci bulunduğu tahmin ediliyor.

* Ülkelerin kendi nüfuslarına oranlandığında, Lübnan ve Ürdün Suriye'den gelen en büyük mülteci nüfusunu barındırıyor. Türkiye ise Suriye dışındaki en büyük mülteci nüfusunu barındırıyor.

* Türkiye 220 bin mülteciyi barındıran 22 mülteci kampı inşa etti.

* Kamplar tam kapasitede çalışırken, Suriye'den gelen mültecilerin yaklaşık yüzde 85'i kampların dışında yaşıyor.

* Ekim 2014'te Türkiye, Suriyeli mülteciler için hukuki statüyü güvence altına alan Geçici Koruma Yönetmeliği'ni yayımladı. Fakat yönetmelik henüz uygulanmaya başlamadı.

* Birleşmiş Milletler'in (BM) 2014'te mülteciler için bölgesel fonlama çağrısı kapsamında talep ettiği 3,74 milyon Dolar tutarındaki yardımın 18 Kasım 2014 itibarıyla yüzde 53'ü ulaştırıldı.

* Türkiye Suriyeli mülteciler için 4 milyar Dolar harcadığını açıkladı.

* BM'nin 2014 yılı Suriye'den gelen mülteciler için bölgesel fonlama çağrısı kapsamında Türkiye için ayrılan 497 milyon Dolarlık yardımın 5 Kasım 2014 itibarıyla sadece yüzde 28'i Türkiye'ye ulaştırıldı.

* Yeniden yerleştirme taahhüdü açısından başı çeken ülke konumundaki Almanya, insani başvuru veya bireysel destek programları aracılığı ile 28 bin 500 mülteciyi kabul etmeye söz verdi.

* Ekim 2014'e kadarki son üç yılda 28 Avrupa Birliği üye ülkesinin tamamına ulaşan ya da bu ülkelerde sığınma başvurusunda bulunan Suriyelilerin sayısı yaklaşık 140 bin. Bu sayı, Eylül 2014'te sadece bir hafta içerisinde Kobane'den Türkiye'ye ulaşan 144 bin kişiden daha az.

* Türkiye'nin Suriye sınırı yaklaşık 900 kilometre uzunluğunda ve çatışmanın başladığı Mart 2011 tarihinden bu yana sınır çoğu zaman çatışma alanı olmuş durumda.

* Suriye'de şiddet olaylarının tırmanmasıyla bazı sınır geçişleri tamamen durduruldu.

* Her ne kadar Türkiye, Suriye'den gelen mülteciler için resmi olarak "açık kapı politikası" uygulasa da sınır geçişleri sadece pasaportu olan veya "acil tıbbi ve insani ihtiyaçları olan" mültecilere açık. Bu durum birçok kişiyi düzensiz bir şekilde sınırı geçmeye zorluyor.

* Suriye'den gelen Filistinlilerin neredeyse tamamı, belgeleri Türkiye sınır görevlileri tarafından rutin bir şekilde reddedildiğinden, düzensiz bir şekilde Türkiye'ye girmeye zorlanıyor.

* Türkiye sınır görevlileri Suriyeli mültecilere yönelik, ölümlere, yaralanmalara ve savaş alanına geri itilmelere yol açacak şekilde yasadışı güç kullandı.

* Uluslararası Af Örgütü en az 17 kişinin sınır güvenlik güçleri tarafından Aralık 2013 ila Ağustos 2014 arasında resmi olmayan geçiş noktalarında gerçek mermi kullanılarak öldürüldüğünü belgeledi.

* Pasaportsuz geçmek isteyenlerin çoğu ya dövüldü ya da kötü muameleye maruz kaldı ve Suriye'ye geri itildi.

* Türkiye'deki 1,6 milyon mültecinin sadece 220 bini 22 kampta yaşıyor. Kamplar tam kapasite çalışıyor.

* Kamp şartlarının, dünyadaki örneklerine göre iyi durumda olduğu ifade ediliyor. İçeri hak örgütleri temsilcileri alınmıyor.

* En az 1,3 milyondan fazla mülteci kamp dışında yaşamaya çalışıyor.

* Resmi açıklamaya göre, kampların dışındaki Suriye'den gelen mültecilerin sadece yüzde 15'i insani yardım kuruluşlarından ya da ajanslarından yardım alıyor.

* Birçok Suriyeli mülteci boş ve yıkık binalarda veya sokakta yaşıyor.

* Suriye'den gelen mültecilerin hukuki olarak çalışmalarına izin verilmiyor. Düzensiz işler, onları işverenlerin sömürüsüne karşı savunmasız bırakıyor.

* Düzensiz olarak çalışabildikleri işlerde Suriye'den gelen mülteciler ya maaşlarını alamıyor ya da aldıkları maaş yeterli yaşam standartlarına erişebilmelerine olanak vermiyor.

* Kamp dışındaki Suriyeli mültecilerin barınma ihtiyaçları genellikle karşılanmıyor ve birçoğu yetersiz veya insanlık dışı sayılacak koşullarda barınıyor.

* Kamp dışındaki Suriyeli çocukların büyük çoğunluğu eğitime erişemiyor. Bazıları ailelerini desteklemek için çalışmak zorunda kalıyor.

* Türkiye yetkililerine kayıt olan tüm Suriyeliler için teorik olarak güvence altına alınan ve bu açıdan iyi örnek teşkil eden sağlık hizmetlerine ücretsiz erişim ülke genelinde tam olarak uygulanmıyor.

Nisan 2013'te Meclis'te Türkiye'nin sığınmaya dair ilk kapsamlı yasası niteliğinde olan ve 11 Nisan 2014 tarihinde yürürlüğe giren 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nu kabul edildi.

Yasa geçici koruma statüsü verilmesini öngörüyor; ancak bunun nasıl verileceğini ve bu statüyle sağlanan hakların ne olacağını ifade etmiyor.

Yasa, "geçici koruma" kavramını ve bu tür bir korumadan doğacak hakların ikincil bir mevzuat tarafından belirleneceğini belirtiyor. Mevzuat henüz düzenlenmedi.