Fotoğraf: AA - Arşiv
Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Savunma Bakanlığı’nın, Türkiye'nin F-35 programından resmi olarak çıkarıldığına ilişkin Ankara'ya bildirimde bulunduğu iddia edildi.
İsmi açıklanmayan ABD’li Savunma Bakanlığı yetkilisi, Anadolu Ajansı’na (AA) yaptığı açıklamada, Türkiye’nin F-35 programından çıkarıldığına ilişkin bildirimin nasıl gerçekleştirildiğine dair detay vermedi.
AA’nın aktardığına göre yetkili bildirimde, 2006'da katılımcıların imzasına açılan ve Türkiye'nin 26 Ocak 2007'de imzaladığı Ortak Mutabakat Zabtı'nın feshedilmiş olduğunun ve yeni mutabakat metnine Türkiye'nin dahil edilmediğinin belirtildiğini kaydetti.
Yetkili, 2006 tarihli mutabakatın geride kalan sekiz ortakla güncellendiğini ve programa yeni herhangi ortak katılımcının eklenmediğini söyledi.
Türkiye, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Programı'na (JSF) Ortak Mutabakat Zabtı ile ortak üretici olarak katılmıştı.
Programın katılımcıları Türkiye'nin yanı sıra ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Avustralya, Danimarka, Kanada ve Norveç'ten oluşuyordu.
F-35 süreci
Türkiye, F-35 programında 1999’dan itibaren yer aldı ve Türkiye savunma sanayisi uçakların üretiminde rol üstlendi.
Aralarında Alp Havacılık, AYESAŞ, Kale Havacılık, Kale Pratt&Whitney ve Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ'nin yer aldığı Türk havacılık ve savunma sanayisi firmaları tarafından üretilen parçalar, ilk F-35 uçağından bu yana tüm uçaklarda yer aldı.
2018'de dört F-35 uçağının mülkiyeti Türkiye'ye verildi. Uçaklar ABD'de, Türkiye pilotlarının da katıldığı eğitim programlarına tabi tutuldu. Daha sonra iki F-35 uçağının daha mülkiyeti verildi.
Ancak Türkiye ile ABD arasında yaşanan S-400 gerilimi sonrasında bu altı uçak Türkiye'ye transfer edilmedi.
ABD, Türkiye’ye F-35 savaş uçakları projesiyle bağlantılı parça ve ekipman sevkiyatını durdurduğunu 1 Nisan 2019’da belirtmiş, Temmuz 2019’da Rusya’dan S-400 hava savunma sistemini teslim almaya başlamasının ardından Pentagon ve Beyaz Saray Türkiye’nin F-35 programından çıkarılacağını duyurmuştu.
Temmuz 2019 sonunda ABD’de F-35 eğitimi alan Türkiye pilotları Türkiye'ye dönerken, Ağustos 2019’da dönemin ABD Savunma Bakanı Mark Esper, Türkiye'ye "Ya S-400, ya F-35. Birini garaja park edelim, diğerini çıkaralım olmaz" mesajı göndermişti.
ABD’nin 2020 Savunma Bütçesi kapsamında altı uçağın ABD Hava Kuvvetleri için alınması kararlaştırıldı.
ABD, Türkiye firmalarının F-35 uçakları için ürettiği 1005 parça için Aralık 2020’de yeni tedarikçiler buldu.
Türkiye, ABD ile F-35 gerilimine neden olan Rusya’dan alınan S-400 savunma sistemlerinin aktiflenmesini Covid-19 salgınını gerekçe göstererek 30 Nisan 2020’de ertelediğini duyurmuştu. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, aktivasyonun salgın nedeniyle ertelendiğini, ileride planlandığı gibi gerçekleştirileceğini söylemişti. (EKN)
