Kaçış mı, hak mücadelesi mi: 2021’de sosyal medyada neler konuşuldu?

İllüstrasyon: Aslı Alpar, Duvar Resimleri: Banksy Fotoğraflar: Sosyal Medya 

COVID-19'un henüz yeni olduğu 2020'de sosyal medyada gözlemlediğimiz ciddiyet ve önemseme, 2021'de yerini "gerçeklerden kaçış" temasına bıraktı. 2021'de hem Twitter'da etkileşim alan, hem de Google'da aratılan çoğu içeriğin reality TV programları, süper kahraman filmleri, sporcular ve müzisyenlerle ilgili olması bu tezi doğrular nitelikte.

Geçen yıl dünya genelinde hayatta kalma, doğru bilgiye ulaşabilme mücadelesi ve siyah hareketi ile daha politik bir kamusal alan olan Twitter bu yıl "gerçeklikten kaçma" hissi hakimdi. Tabii bazılarımız için...

#Devrim televizyondan yayınlanmayacak: Tweetlenecek

2021'de dünyada neler gündem oldu ve biz neleri gündem yapmaya çalıştık? Geride bıraktığımız yıldan öne çıkan sosyal medya gündemini derledik...

Amerika seçimleri gene gündem

2021 yılının en çok beğenilen tweet'i, Joe Biden'ın 20 Ocak’ta Amerika Birleşik Devletleri'nin 46. Başkanı olduğunu ilan ettiği tweet oldu. 

It’s a new day in America.

— Joe Biden (@JoeBiden) January 20, 2021

En beğenilen ilk beş tweet'in dördüncü ve beşinci sıralarında da Barack Obama ile Kamala Harris'in "Amerika'nın Değişimi Başlıyor" konulu, övgü ve muhtemelen rahatlama dolu tweet'leri olması ise şaşırtıcı değil.

Congratulations to my friend, President @JoeBiden! This is your time. pic.twitter.com/LXzxGnBAfz

— Barack Obama (@BarackObama) January 20, 2021

Ready to serve.

— Vice President Kamala Harris (@VP) January 20, 2021

Dünyada Kore Pop hayranlığı

Yılın en beğenilen tweet'lerinde ikinci sırada Güney Koreli boy-band BTS üyelerinden Jungkook'un öpücük emojili selfie'si yer aldı. Jungkook'un Asya kökenlilere karşı şiddetteki artışa tepki olarak #StopAsianHate (Asyalılara Karşı Nefrete Son Verin) etiketiyle attığı tweet ise yılın en çok retweet edilen tweet’i oldu.

???? pic.twitter.com/Jz9icVF68w

— 방탄소년단 (@BTS_twt) January 25, 2021

#StopAsianHate#StopAAPIHate pic.twitter.com/mOmttkOpOt

— 방탄소년단 (@BTS_twt) March 30, 2021

Ayrıca hem hayranlarının hem de şiddete son çağrısına katılanların desteğiyle #BTS 2021'in en çok kullanılan etiketi olmayı başardı. Güney Koreli grup Türkiye’de de en çok konuşulan ve etkileşim alan sanatçılara arasında 5. sırada yerini aldı.

Sosyal medyada çöküş

2021'in en çok beğeni alan üçüncü tweet'i ise Facebook, Instagram ve WhatsApp'ta dünya çapında kesintinin yaşandığı 4 Ekim tarihinde bizzat Twitter'ın kendi hesabının "dünyadaki herkesi" Twitter'da görmekten mutlu olduğunu söylediği tweet oldu.

hello literally everyone

— Twitter (@Twitter) October 4, 2021

Twitter'da en çok konuşulan filmler ise Black Panther, Godzilla vs Kong, Zack Snyder’s Justice League, The Suicide Squad (2021), Spider-Man: No Way Home, Space Jam: A New Legacy, Black Widow ve Dune (2021) olurken en çok konuşulan televizyon programları ise Big Brother Brazil, Jujutsu Kaisen ve Squid Game oldu.

Peki “Biz” ne konuştuk?

2021’de sosyal medya dünyanın bazı yerleri için “kaçış” alanı olurken Türkiye için gene mücadele alanıydı. Bu yıl yargıda bulamadığımız adaleti gene sosyal medyada aradık.

Peki biz bu yıl sosyal medyada ne konuştuk? Neyi gündem yapmaya çalıştık?

#KayyumRektörİstemiyoruz

2021 yılına Boğaziçi Direnişi ile başladık. Yılın başında, AKP Sarıyer İlçe Teşkilatı kurucusu ve 2015 seçimlerinde AKP İstanbul 1. bölge milletvekili aday adayı olan Prof. Dr. Melih Bulu'nun Boğaziçi Üniversitesi'ne rektör olarak atanması öğrencilerin ve akademisyenlerin tepkisine neden oldu. Öğrenciler, Twitter'da #KayyumRektörİstemiyoruz etiketiyle kampanya başlattı. 

Rektör atanmaz, seçilir. Siyasi geçmişi olan, partili rektör istemiyoruz. #kayyumageçityok #kayyumrektöristemiyoruz pic.twitter.com/hER0b7UlNf

— BÜDAV (@BUDAVofficial) January 2, 2021

Sosyal medya kampanyasının ardından Güney Kampüs’de bir araya gelen öğrencilere polis müdahale etti, 17 öğrenci gözaltına alındı. Boğaziçi Direnişi’nin simge etiketlerinden biri olan #KabulEtmiyoruzVazgeçmiyoruz çağrısı böylece 5 Ocak’ta başladı.

Boğaziçi Üniversitesi'nden akademisyenler de kayyıma tepki göstererek Rektörlük binasına sırt dönme eylemlerini başlattılar. Öğrencilerin ve akademisyenlerin direnişleri hala devam ediyor.

Boğaziçi'nde kayyumu protesto eden üniversiteliler sabaha karşı ev baskınlarıyla gözaltına alındı.
4'ü Öğrenci Kolektifleri'nden çok sayıda üniversiteli gözaltında.
Polisin elinde uzun bir liste olduğu tahmin ediliyor.#KabulEtmiyoruzVazgeçmiyoruz#BoğaziçiÜniversitesi pic.twitter.com/oCl0Pe8FTV

— Öğrenci Kolektifleri (@kolektifler) January 5, 2021

• Boğaziçililer ayaklandı: Kayyım rektör istemiyoruz
• Boğaziçi'nde öğrencilere biber gazıyla müdahale
• Akademisyenler ve öğrenciler: Birbirimizden güç alacağız
• "Akademik özerklikten vazgeçemeyiz"

#AşağıBakmayacağız

Polisin Boğaziçi öğrencilerini gözaltına alırken "Aşağı bak, toplu gezmek yok" dediği görüntülerin sosyal medyada yayılmasının ardından kısa sürede #AşağıBakmayacağız etiketi ile yüz binlerce tweet paylaşıldı.

Birileri istedi diye gençler tutuklama kolaycılığına heba edilemez. Eşit, özgür, onları yere baktırmayan, fırsat eşitliği olan bir ülke sağlamalıyız. Boğaziçi’ndeki durumu yetkili makamlarla görüştüm. Dialoğun sağlanmasını talep ettim, girişimlerim sürecek. #AsağıBakmayacağız

— Ekrem İmamoğlu (@ekrem_imamoglu) February 1, 2021

Başınız öne eğilmesin gençler.#BogaziciAblukada #AşağıBakmayacağız

— Sezgin Tanrıkulu (@MSTanrikulu) February 1, 2021

• Tepki yükseldi: #AşağıBakmayacağız
• Boğaziçililere #bundansonrasıbizde davası

#CanCandanYalnızDeğildir

Cumhurbaşkanı kararnamesiyle Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü'ne atanan Melih Bulu öğrencilerin ve akademisyenlerin 6 buçuk ay süren protestolarının ardından yine Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle 14 Temmuz’da görevden alındı. Yükseköğretim Kurulu, görevden alınan Melih Bulu'nun yerine vekaleten rektör yardımcısı Mehmet Naci İnci'yi atadı. İnci, ilk iş olarak 2007 yılından beri Boğaziçi’nde çalışan öğretim görevlisi Can Candan’ın görevine son verdi.

Görevine son verilmesinin ardından Candan'ın akademisyen arkadaşları, öğrencileri, Boğaziçi Dayanışması ve bileşenleri #CanCandanYalnızDeğildir etiketiyle atanmış rektör vekili İnci'ye tepkilerini dile getirdiler.

• Boğaziçi'nin rektör vekili Can Candan'ın görevine son verdi
• Boğaziçililerden #CanCandanİşineİadeEdilsin kampanyası
• Can'ın suçu nöbetleri belgelemek mi?
• Boğaziçili Akademisyenler: #CanCandanBoğaziçidir
• Can Candan 14 yıldır ders verdiği Boğaziçi'ne alınmıyor!

#OsmanKavalayaÖzgürlük #FreeOsmanKavala

Osman Kavala beşinci kez yeni yıla Silivri Hapishanesinde giriyor. 18 Ekim 2017'de gözaltına alınan iş insanı ve hak savunucusu Osman Kavala, "Anayasal düzeni değiştirmeye teşebbüs, hükümeti ortadan kaldırma" iddiasıyla 1521 gündür tutuklu.

Yılın son günlerinde İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi bir kez daha Osman Kavala'nın tutukluluk halinin devamına karar verdi. Üye hakimlerden biri karara muhalefet şerhi koydu. Kavala'nın bir sonraki duruşması 17 Ocak 2022'de görülecek.

• Avrupa Konseyi'nin Osman Kavala kararının ayrıntıları

Osman Kavala için adalet arayışı sosyal medyada aktif bir kampanya olarak devam ediyor. Bu yıl da dostları, sevenleri, meslektaşları ve adalet isteyen herkes #FreeOsmanKavala #whatdidkavalado #OsmanKavalayaÖzgürlük etiketleri ile seslerini duyurmaya çalıştı.

Sanatçı Ateş Alpar da, Kavala'nın dört yıldır hukuksuz biçimde tutuklu bulunmasına dikkat çekmek için onun portresini İstanbul sokaklarında gezintiye çıkardı.

• Osman Kavala'nın portresi İstanbul sokaklarında

#İstanbulSözleşmesindenVazgeçmiyoruz

Türkiye, Mart 2021'de Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile İstanbul Sözleşmesi'nden çekildi.

Erkek şiddetinin önlenmesinin "vicdanlara" bırakılmasına karşı çıkan kadınlar yıl boyunca hem sokaklarda hem de sosyal medyadan #İstanbulSözleşmesindenVazgeçmiyoruz diye haykırdı. 

Kadınlar, Kasım ayında Erdoğan'ın "Her kim bu ülkede bir daha İstanbul Sözleşmesi diye başlayan bir cümle kurarsa onlara en başta, en çok kadınlarımız tepki göstermelidir" sözlerine de sosyal medyadan #İstanbulSözleşmesindenVazgeçmiyoruz #TepkiGösteriyoruz diyerek tepki yağdırdı. 

#İstanbulSözleşmesindenVazgeçmiyoruz
Her yerde İstanbul Sözleşmesi’ni anlatmaya; hukuksuz bir şekilde verilen imza çekme kararını teşhir etmeyi sürdüreceğiz. Sözleşme’yi savunanlar, kadın hareketi, örgütleri hedef gösterilemez. Kabul etmiyoruz.#TepkiGösteriyoruz https://t.co/3MbjBKVhPV

— Eşitlik İçin Kadın Platformu (@esik_platform) November 8, 2021

• İstanbul Sözleşmesi neden yaşatır? 
• Kadınlar: #İstanbulSözleşmesindenVazgeçmiyoruz
• bianet çetele

#Barınamıyoruz

2021’ye öğrenci hareketleri damga vurmaya devam etti. Yurt ve kira pahalılığını protesto eden gençlerden oluşan Barınamıyoruz Hareketi seslerini duyurmak için sokaklarda uyumaya başladı. #Barınamıyoruz diyen gençler sosyal medyada açtıkları @barinamayanlar hesabından seslerini milyonlara ulaştırdırlar, Türkiye'nin dört bir yanında gerçekleşen eylemlere çağrı yaptılar.

• #Barınamıyoruz nöbetleri | "Ülkeyi yönetenler rant peşinde"
• "Barınmak, ciddi bir maddi yük haline geldi"

#Geçinemiyoruz

2021 yılına öğrencilerin Barınamıyoruz hareketi yanı sıra emekçilerin Geçinemiyoruz haykırışı da damga vurdu. Kur artışlarının ekonomik etkileri nedeniyle de Türkiye genelinde "hükümet istifa" sloganıyla protesto gösterileri düzenlendi. 

• Mutsuzluğun resmini yaptılar: #Geçinemiyoruz
• Ekonomik kriz protestoları: "Geçinemiyoruz"

Bakan Nebati: 'Memurlar bize teşekkür ediyor' dedi.
Milyonlar ise #Geçinemiyoruz diyor, sorumlusu sizsiniz, bozuk düzeniniz diyor. Haklarımızı gasp edenlere, aşımıza ekmeğimize göz koyanlara TEŞEKKÜR ETMİYORUZ! pic.twitter.com/OAVNR6uF27

— KESK (@KESK1995) December 25, 2021

#CumartesiAnneleri823Hafta ... #CumartesiAnneleri874Hafta

Eylemlerini her haftaya özel bir etiket ile duyuran Cumartesi Anneleri/İnsanları, pandemi nedeniyle eylemlerini bu yıl sadece sosyal medya üzerinden gerçekleştirdi.

@CmrtesiAnneleri Twitter hesabından yapılan canlı yayınla ile kamuoyuna ulaşan aileler bu yıl da inatla kayıplarının bulunmasını, faillerin yargılanmasını, hakikat ve adalet sağlanmasını talep etti.

874.haftamızda Bahçeci Ailesi’nin “Adını torunlarımızda yaşattığımız İsmail’imizden vazgeçmeyeceğiz!” diyen sesine eşlik edeceğiz. #CumartesiAnneleri874Hafta pic.twitter.com/nnQdMYtQGH

— Cumartesi Anneleri (@CmrtesiAnneleri) December 23, 2021

#SokakHayvanlarıSahipsizDeğil 

Yılın son günlerinde Erdoğan’ın belediyelerin sokak köpeklerini toplaması için çağrı yapmasının ardından harekete geçen belediye ekipleri pek çok kentte sokak köpeklerini hukuksuz bir şekilde toplamaya başladı.

Sokak hayvanlarının toplanıp bakımsızlıktan öldükleri ya da hastalandıkları barınaklara terk edilmesine karşı çıkan hayvanseverler hem change.org'da  hem de sosyal medyada #SokakHayvanlarıSahipsizDeğil etiketi ile kampanya başlattı.

• "Hayvana değil, sorumlusuna ceza verilsin"
• Tepeören'de cansız hayvanlar bulundu: "Barınaklar ölüm kampı"
• "Hayvanlar toplanmıyor, sokakta hayvan katliamı yaşanıyor"

Bu yavru köpek nereye götürülüyor?#SokakHayvanlarıSahipsizDeğil

Sokak hayvanlarının toplatılmasına karşı "barınak çare değil" diyerek Şaziye Çöçen tarafından başlatılan kampanya hızla büyüyor.

Destek olmak için imzala, paylaş:
????https://t.co/AAyPjgLdJe pic.twitter.com/57Jkt7wEIt

— Change.org Türkiye (@ChangeTR) December 26, 2021

2022'de adalete kavuşmak dileğiyle... (YK)