Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), gazetecilerin ekonomik krizden ne ölçüde etkilendiğine dair bir rapor hazırladı.
Raporda 12 bine yakın gazetecinin işsiz olduğu bilgisini paylaşan TGC “Çalışan gazeteciler ise yoksulluk seviyesindeki maaşlarıyla ayakta kalmaya çalışıyor” dedi.
Gazeteciler için en önemli sorunlardan birisinin Basın İş Kanunu kapsamındaki sözleşmeyle çalıştırılmamak olduğunu belirten TGC bunun ciddi hak kayıplarını beraberinde getirdiğine vurgu yaptı.
Telif sözleşmesi gazetecinin haklarını korumuyor
TGC gazetecilere ‘belirsiz süreli iş sözleşmesi’, ‘belirli süreli İş sözleşmesi’ ve ‘telif sözleşmesi’ olmak üzere üç tip sözleşme imzalatıldığını belirterek şunlara vurgu yaptı:
“Telif sözleşmesi adı altında çalışan bir gazeteci ilk olarak Basın İş Kanunu’nun kapsamı dışında kalıyor. Esas önemli yanı ise sosyal güvenlik hakları kısıtlanmış ve sigortasız çalışmış oluyorlar.
“Ayrıca maaş + telif adıyla maaşın bölünmesi uygulaması da gazetecinin haklarını kısaltıyor, günün sonunda SGK’dan daha az bir emeklilik maaşı almasına yol açıyor.
“Basın İş Kanunu ile çalıştırılması gereken gazeteciler sıklıkla 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında sözleşmeye zorlanıyor. Bu çalışma biçimi de gazetecinin basın kartı alamamasına ve fiili hizmet zammı (yıpranma payı) hakkından mahrum kalmasına neden oluyor.”
Gazeteci maaşları ağır bir erozyona uğradı
Raporda en az ücret alan basın çalışanları muhabir, foto muhabiri ve editörler olarak sıralanırken, gazetecilerin aldıkları ücretlerin de 2021’de ekonomik kriz nedeniyle erozyona uğradığı ifade edildi.
Kariyer.net’in Ocak 2021 için medya sektöründe en yüksek muhabir maaşını 8 bin 410 TL, en düşük maaşı 2 bin 820 TL, ortalama ücreti de 4 bin 110 TL olarak saptadığını belirten TGC devamında şu notu düştü:
“TÜİK’in Tüketici Fiyatları Endeksi’ne (TÜFE) göre örneğin Ocak 2019’da 3 bin TL ile işe başladığını varsaydığımız bir muhabirin aynı yaşam düzeyini sağlayabilmesi için Kasım 2021’de yaklaşık 4 bin 560 TL maaş alması gerekmektedir. Bu TÜİK enflasyon hesaplamalarına göre yüzde 52 artış anlamına gelmektedir.
“Oysa TÜİK tarafından yapılan enflasyon hesaplamalarının gerçek fiyat artışlarını yansıtmadığı ortadadır. Enflasyon Araştırmaları Grubu (ENAG) verilerine göre Kasım 2021 itibarıyla yıllık tüketici fiyatları artışı yüzde 58,65 olmuştur. TÜİK aynı dönem için yüzde 21,31 oranını vermiştir.
“Somut örnek vermek gerekirse 2020 Kasım’ında 3 bin TL maaş alan bir muhabirin, aynı yaşam düzeyini tutturmak için TÜİK’e göre 2021 yılı Kasım ayında yaklaşık 3 bin 640 TL ENAG hesaplamasına göre de yaklaşık 4 bin 760 TL aylık almış olması gerekmektedir.
"Ancak TÜİK’in tüketici fiyatlarındaki artışları en aza indirerek yansıttığı endekse göre bile yeterli maaş artışı sağlanamamakta, meslektaşlarımız günün koşullarında her gün daha da yoksullaşmaktadırlar.”
Gazeteciler anlatıyor: Asgari ücretin 1,5 katını alıyorum
TGC raporda daha sonra gazetecilerin düşüncelerine yer verdi. Rapordaki gazetecilerin aktarımları şu şekilde:
Erkek (39): Mesleğe ilk başladığımda iki yıllık deneyimime rağmen asgari ücretin dört katını kazanıyordum. 22 yıldır çalışıyorum şimdi asgari ücretin 1,5 katı alıyorum. Eskiden gazeteler arası gazeteciler transfer edilirdi ücretler artardı. Şimdi birçok yayın organı kapandığı için öyle bir şansımız da kalmadı.
"Kredi kartıyla ay sonunu getirmeye çalışıyorum"
Kadın (47): Bekar anneyim. 28 yıldır gazetecilik yapıyorum. Kiram 2 bin 600 TL, aylık sabit giderim 3 bin 800 TL. Kredi borçlarım var. Bunların toplamı da bin 750 TL. Üniversite öğrencisi bir çocuğum var. Emekli maaşım ve çalıştığım kurumdan aldığım maaş ile birlikte elime geçen 8 bin TL. Yüksek kur ve enflasyon nedeniyle geçinme imkanı bulamıyorum. Kredi kartıyla ay sonunu getirmeye çalışıyorum. Enflasyon yüzünden paranın bir değeri kalmıyor.
"Ekipmanların fiyatları yüzde yüze yakın zamlandı"
Erkek (31): Dört buçuk yıldır muhabir olarak çalışıyorum. Mesleğe stajyer olarak ücret almadan başladım. Ailemin yanında kaldığım için bir müddet idare edebildim. Sonra dokuz ay İş-Kur ödeneği ile çalıştıktan sonra resmi girişim yapıldı. 2019’da 2 bin 300 TL maaş almaya başladım. İş değiştirdim, 5 bin TL maaşım. Ancak yetiyor. Mesleğim için gerekli ekipmanların fiyatları da yüzde 100 arttı.
"Bu maaşla ne kadar dayanırım bilmiyorum"
Kadın (33): Yedi yıldır muhabirlik yapıyorum ve aldığım maaş 3 bin 700 TL. Ailemle yaşıyorum ve kazandığım para, kişisel ihtiyaçlarımı karşılamama bile yetmiyor. Bir de üstün performans bekleniyor. İşimi sevmesem bu parayla kesinlikle çalışmazdım. Bu maaşla daha ne kadar dayanabilirim bilmiyorum.
"Geleceğe dair hiçbir umudum yok"
Erkek (32): Dokuz yıldır gazeteci olarak çalışıyorum ve bekarım. 5 bin 500 TL alıyorum ve aldığım maaş kendime zor yetiyor. Geleceğe dair hiçbir umudum yok. 10 yıldır çalışmamın sebebi işime olan tutkum. Aksi takdirde sadece gazetecilik yaparak bir gelecek hayali kurmak, evlenip çocuk sahibi olmak imkânsıza yakın bir şey.
"Aldığım maaş ile sadece günü kurtarıyorum"
Erkek (33): 14 yıldır televizyon muhabiri olarak çalışıyorum. 3 yıl önce evlendim. Şu an ki, maaşım 5 bin TL. Aldığım maaş şu anda geçimime zor yetiyor. Eşim de muhabirlik yapıyor ve o da çalışmasaydı Türkiye şartlarında bu parayla geçinemezdik. Sadece günü kurtarıyorum.
"Bu mesleği sevmesem yıllarca katlanamazdım"
Erkek (29): Yedi yıldır gazetecilik yapıyorum. Bundan tam 3 ay öncesine baktığımda bırakın aldığım maaşla geçinmeyi, her ay kredi kartları olmasa ayakta kalamazdım. 3 bin 500 TL alıyorum. Sevmesem bu maaşla çalışmaya katlanmazdım.
"Aldığım maaş her geçen gün değer kaybediyor"
Kadın (29): Beş yıldır bir gazetede muhabirlik yapıyorum. Evliyim, aldığım maaş 4 bin 400 TL. Yaptığımız iş ve aldığımız maaşı karşılaştırdığımızda çok düşük ücretlere çalışıyoruz. Ekonomi kötüye gidiyor. Aldığım maaş her geçen gün değer kaybediyor. İki kişi çalışıyoruz. Çocuğumuz olsa geçinemezdik.
"Eşim çalışmasaydı kesinlikle geçinemezdik"
Kadın (28): Altı yıldır gazete muhabirliği yapıyorum. Bir buçuk yıl önce evlendim. Şu an ki maaşımın neti 3 bin 800 TL. Aldığım maaşın İstanbul şartlarında ve mevcut ekonomik krizde yetmesi mümkün değil. Eşim de çalışmasaydı kesinlikle geçinemezdik.
"Hiçbir birikim yapamıyorum"
Kadın (25): Meslekte beş yılımı bitirdim. Aldığım maaş 3 bin 850 TL ve buna ek olarak 750 ile bin TL. arasında mesai alıyorum. Ailemle yaşıyorum. Temel ihtiyaçlarımı karşıladıktan sonra ay sonunda hiçbir şekilde birikim yapamıyorum. İnsanca bir yaşam için maaşımın en az 8 bin TL olması gerekiyor. (HA)
