Haberin Kürtçesi için tıklayın
IPS İletişim Vakfı/bianet'in Zan Enstitü ile birlikte düzenlediği ve Nisan ayı boyunca sürecek olan "Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, 14 Nisan Çarşamba günü "Kürt Dergiciliğinde Bir Uzun Soluk: Nûbihar" dergisi ile devam edecek.
14 Nisan Çarşamba günü saat 19.00'da Zoom programı ve aynı anda bianet'in YouTube hesabı üzerinden canlı olarak yayınlanacak etkinlikte Nûbihar’ın Genel Yayın Yönetmeni Süleyman Çevik, 1992 yılından bu yana kesintiiz bir şekilde yayıncılık yapan, Kürtçe dergilerin en uzun ömürlü dergisi Nûbihar’ı anlatacak.
Programda bianet Kurdî editörü Ferid Demirel kolaylaştırıcılık yapacak. Programın dili ise Kürtçe’nin kurmancî lehçesinde olacak.
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" webinar dizisi, Kürt dergiciliğinin tarihini işleyerek, dergilerin Kürtlerin toplumsal, siyasal, kültürel yaşamına etkileri ve içerikleriyle ilgili tartışmalar yürütüyor.
3 Mart’ta Serdar Ay’ın "Türkiye’de Kürt Edebiyat Mücadelesinin Bir Yolu Olarak Dergiler" başlığı ile başlayan webinar dizisinde Adnan Çelik kolaylaştırıcılık yapmıştı. "2. Meşrutiyet Gölgesinde İlk Kürt Dergisi: Rojî Kurd"ün anlatıldığı ikinci etkinlikte ise Tahir Baykuşak konuşmacı, Serhat Bozkurt kolaylaştırıcı idi. Üçüncü webinarda da Ronayi Önen, Serdar Şengül’ün kolaylaştırıcılığında "Ulusal Kimlik İnşası ve Basın Bağlamında Hawar Dergisi"ni ele aldı. Dördüncü etkinlikte Adnan Çelik, Derya Aydın kolaylaştırıcılığında “Soğuk Savaş’ın Gölgesinde Avrupa'da Kürt Mücadelesi: Siyasi ve Kültürel Ağların Yaratılmasının Bir Aracı Olarak Dergiler”'i işlemişti. Dizinin beşinci bölümünde Engin Sustam, 1990’lı yıllarda yayınlanan Kürtçe dergileri ve özel olarak da Rewşen dergisini anlattı.
Nûbihar Dergisi hakkında
Önce Mart 1992'de Nûbihar Yayınları kuruldu, sonra da 1992 yılının Ekim ayında tümüyle Kürtçe çıkan Nûbihar dergisi yayına başladı. Yayımı devam eden Nûbihar dergisi ve yayınevi, Cumhuriyet tarihi boyunca İslami duyarlığı olup Kürtçe yayın yapan ilk dergi ve yayınevi oldu. 2021 yılı itibariyle 154 sayı yayımlanmış olan Nûbihar, aynı zamanda Cumhuriyet tarihinde Kürtçe dergiler içinde yayınını devam ettiren en uzun ömürlü dergi oldu. Nûbihar Yayınları ve başka bir yayın markaları olan Kent Işıkları’nda çoğunun dili Kürtçe olmak üzere 400 civarında kitap yayımlandı.
Süleyman Çevik hakkında
1985 yılında Marmara Basın Yayın Yüksek Okulu, şimdiki adıyla İletişim Fakültesi’ne kaydolarak, 1989 yılında buradan mezun oldu. Üniversite eğitimini tamamladıktan sonra yaşamını ve çalışmalarını İstanbul'da sürdürdü. Halen bu şehirde ikamet etmektedir.
Çevik, 1992 yılından itibaren kesintisiz bir şekilde yayınını sürdüren Nûbihar Yayınları ve Nûbihar dergisini çıkaran kadronun içinde yer aldı. Süleyman Çevik, kuruluşunda yazı işleri müdürü olduğu Nûbihar dergisinin 19. sayısından itibaren sahipliği yanı sıra yazı işleri müdürlüğü ve genel yayın yönetmenliğini üstlendi. Evli olup, ikisi kız, biri erkek, üç çocuk babasıdır.
Ferid Demirel hakkında
bianet Kurdî editörü. Marmara Ünivesitesi Gazetecilik Bölümü mezunu. Aynı okulda ve aynı bölümde yüksek lisans yapıyor. Birgün, Dicle Haber Ajansı (DİHA), Dem Tv, Rûdaw TV ve Sputnik Kurdistan’da muhabir, editör, haber müdürü ve şef editör olarak çalıştı. "Haber Analizi ve Arşiv İncelemeleriyle: Türkiye'de 9 Gazete" kitabına katkıda bulundu. Kürtçe Dijital Habercilik kitabının yazarlarından.
"Kürt Yayıncılığında Dergicilik" Webinar Dizisi"Kürtlerin süreli yayıncılıkta milat olarak kabul ettiği 22 Nisan 1898 tarihi, Mithat Mikdat Bedirhan'ın Kahire'de Kürdistan Gazetesi'nin ilk sayısı çıkardığı günü işaret eder. 122 yıllık süreli yayıncılık tarihinde Kürtler birçok gazete ve dergi çıkarmışlardır. Birden çok dil ve birden çok alfabenin kullanıldığı bu yayınlar, kapsadığı coğrafya açısından da hayli geniş bir alana yayılmıştır. Genellikle Arap, Latin ve Kiril alfabelerinde çıkarılan bu yayınlarda, yaygın dil olarak Kürtçe, Türkçe, Arapça ve Farsça kullanılmıştır. Yayınlar tek dilli olabildiği gibi çok dilli yayınlara da yaygın bir şekilde yer verilmiştir. Süreli yayınlar içerisinde Kürtler tarafından çıkarılan ilk dergi 1913 yılında İstanbul'da yayınlanan Rojî Kurd (Kürt Güneşi) isimli dergidir. Arap alfabesiyle Osmanlı Türkçesi ve Kürtçe olarak yayınlanan dergi dört sayı sonra kapanmış ve kısa bir süre sonra devamı niteliğinde Hetawî Kurd (Kürt Güneşi) dergisi çıkarılmıştır. Yine 1913 yılında Bangî Kurd (Kürt Çağrısı), 1918'de Jîn (Yaşam) gibi dergilerin okuyucu ile buluştukları görülmektedir. Cumhuriyet döneminde Kürtler ve Kürtçe üzerindeki yasaklar nedeniyle dergi çalışmalarının Suriye, Irak ve Sovyetler Birliği gibi ülkelerde yoğunlaştığı görülmektedir. Bu dönemde Kürt aktivizminin merkezi olan Suriye'de çıkan Hawar (1932) ve Ronahi (1942) dergileri önemli bir entelektüel birikimin ürünüdürler. Latin alfabesiyle yayınlanan ilk dergi olan Hawar, Kürtçenin geliştirilmesine büyük katkılar sunan yeni bir ekolü yaratılmasında oynadığı rol kadar, Kürt edebiyatı, folkloru, kültürüne dair yayınlarıyla da dikkat çekmiştir. 1945 yılında II. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan yeni düzende Kürt dergiciliğinin yoğunlaştığı coğrafya öncelikle Avrupa olmuştur. Avrupa'ya yüksek tahsil yapmak amacıyla giden Kürt gençlerinin öncülük yaptığı yayıncılık faaliyetlerine 1960'lardan sonra siyasal sığınma amacıyla gelenlerin dahil olmasıyla çok sayıda dergi yayınlanmaya başlamıştır. Dünyada gelişen ulusal kurtuluş hareketlerine paralel olarak Kürtlerin yaşadığı dört ülkede de yoğun bir dergi faaliyeti gündeme gelmiştir. Genellikle siyasal hareketlerin propaganda amacıyla çıkardıkları siyasal dergiler döneme damgasını vurmuş olup, kullanılan dil ve alfabede farklılıklar söz konusu olmuştur. Örneğin Türkiye'de Kürtçenin kanunla yasaklanmış olmasından dolayı dergiler çoğunlukla Türkçe çıkarılmıştır. Kürt dergiciliğinin büyük ivme kazandığı yıllar 1990'lı ve 2000'li yıllar olmuştur. Türkiye'de Kürtçe yayın yasağının 1991 yılında kaldırılması bu açıdan önemli bir dönemeç olmuştur. Kürt yayıncılığının sadece gazetelerle değil; haber ajansları, radyo ve televizyon kanalları gibi araçlarla çeşitlendiği bu dönemde değişik konularda çok sayıda dergi yayın hayatına dahil olmuştur. Kültür, sanat dergilerinden; kadın, çocuk, karikatür, popüler kültür ve tarih dergilerine kadar sayısız dergi yayınlanmıştır. Her biri zamanının ruhunu, hafızasını, birikimini, entelektüel düzeyini, kültürünü, siyasal eğilimlerini, aktivitelerini, gelecek tahayyüllerini, topluma bakış açılarını, mücadele yöntemlerini ortaya koyması anlamında önemli bir kültür hazinesi olan dergiler, Kürt tarihinin kilometre taşlarının anlaşılması açısından da oldukça kıymetli bir yere sahiptir. Rojî Kurd'den bugüne uzanan zaman çizgisi içerisinde dergiler, Kürt siyasal, kültürel ve dilsel mücadelesinin vazgeçilmez unsurları olmuştur. Bu webinar serisi içerisinde Kürt dergiciliğin tarihi işlenerek; dergilerin Kürtlerin toplumsal, siyasal, kültürel yaşamına etkileri ve içerikleriyle ilgili tartışmalar yürütülecektir. |
(FD)