Murat Çelikkan ve Şengün Kılıç'tan "Türkiye'de Haber Nasıl Yapılır?"

IPS İletişim Vakfı/Bağımsız İletişim Ağı’nın düzenlediği Gazeteciler İçin Haber Atölyesi’nin 8. gününde gazeteci ve Hakikat Adalet Hafıza Merkezi Eş Direktörü Murat Çelikkan ve gazeteci Şengün Kılıç sunumlarını yaptılar.

Çelikkan "Güncel Türkiye" başlıklı sunumuna  katılımcılardan iki paragrafla Türkiye'yi bilmeyen birine yazarak anlatmalarını istedi.

Gazeteci Kılıç, muhabir ile editör arasındaki haber ilişkisinden yola çıkarak haber yapma pratiklerinde hangi konulara dikkat edilmesi gerektiğini anlattı.

IPS İletişim Vakfı/bianet 2000’den beri düzenlediği habercilik seminer ve atölyelerini, Atölye BİA adıyla haber merkezi binasında yer alan ofisinde, 16 Temmuz 2018 – 25 Temmuz 2018 tarihleri arasında gerçekleşiyor.

Atölyeye farklı üniversite ve şehirlerden 17 kişi katılıyor.

Çelikkan: Kanaatleri geride bırakarak dünyaya bakın

"Güncel Türkiye" başlıklı sunumunda Murat Çelikkan katılımcılardan Türkiye'yi yabancı birine nasıl anlatacaklarına dair iki paragraflık bir yazı yazmalarını istedi. Katılımcılar daha sonra birbirlerinin yazısını editoryal olarak eleştirdi.

Türkiye'de ki etnik kimlik çoğunluğu, din, dil, kadın erkek eşitliği, sosyal ve ekonomik konularla ilgili yapılan anket sonuçlarını paylaşan Çelikkan, katılımcılardan aynı konuyla ilgili tekrar yazı yazmalarını ve yazdıkları iki yazıyı karşılaştırmalarını istedi.

İlk yazılarında Türkiye'nin kültürel yapısına ağırlık vererek yazan katılımcılar ikinci yazılarında Türkiye'nin etnik ve toplum yapısını öne çıkartan yazılar yazdı.

Çelikkan, bu çalışma sırasında yaptığı konuşmada katılımcılara dikkat etmeleri gereken noktaları şöyle aktardı:

“Rakamlara bakınca olgular bize birden fazla şey gösteriyor olabilir. Doğru olduğuna inandığınız şeylerin sorgulayın. Her şeyi çok geniş açıdan görmek gerek. Kanaatleri geride bırakarak dünyaya bakmak lazım. Yapılacak olan şey gerçeğe en yakın versiyonları anlatabilmek.

“Olaylar karşısında ki tepkimiz algılayışımız bir değil. Haber yaptığınızda aktardığınız vakit veri kullanıyorsanız bu verilerden emin olmanız gerekiyor. Hitap ettiğiniz kesimleri de göz önünde bulundurarak referansınız olması gerekiyor.”

"Hak ihlallerinin faili genellikle devlet"

Çelikkan Türkiye konusunda yorumlar yaparken insan haklarına özel olarak vurgu yaptı ve Türkiye'nin sivil alanı kapalı ülkeler arasında yer aldığını belirtti:

''Yaşama hakkı hayatta kalma hakkıdır. İdam cezası yaşama hakkına müdahale kabul ediliyor. Devletin ve hükümetin insan hakları ihlali ile ilgili yaptığı her şeyi sorgulamak zorundayız. Dünyada insan hakları ihlali yapanların yüzde 95'i devlettir.

“Son yıllarda insan haklarına dair düşüş var. Türkiye'de bugün insanlar yasalar karşısında eşit değil.''

Sengün Kılıç: Editör ne ister, muhabir anlar

8. günün ikinci oturumunda gazeteci Şengün Kılıç editör ve muhabir arasındaki ilişkiyi ele aldı. Kılıç’ın sunuş başlığı Editör ne ister, muhabir ne anlar”dı.

''Editör, muhabir ile haber kaynağının arasında bir mesafe olmasını bekler" diyerek sözlerine başlayan Kılıç, muhabirle editör arasındaki haber ilişkisi için şunları not düştü:

"Editöre çok net bir şekilde talebinizi söylemelisiniz. Tepki çekecek bir haberi yapmaktan editör çekiniyor ve muhabir kesin bilgi getirmiş ve ısrar ediyor ise manşet haberin içine saklanabilir. Yani haberi öldürmeyin ama politik davranmak da bir yöntem. Uzlaşmaya çalışın."

“Açık fikirli olmak gerekiyor. Bir gün sporla ilgili yazarken bir gün sağlıkla ilgili yazabilirsiniz.

“Ayrımcı, saldırgan, ırkçı, cinsiyetçi dil kullanırsanız okuyucu da öyle kullanır. Kullandığınız her sözcüğü bilin. Haberi doğru anlatmamız ve doğru aktarmamız önemli. İlk önce terminolojiye hakim olmak gerekiyor.”

“'Yaptığınız haberde haberi doğru anlatmamız ve doğru aktarmamız önemli. Ya devletin ya da saygın sivil toplum kuruluşlarının yayınladığı bilgilere yer verilmeli.

“İstatistiki veri veriyorsanız önceki yılar, başka ülkeler gibi referans olabilecek bilgileri de vermelisiniz. Karşılaştırılmalı olmayan ya da gelişim çizgisini vermediğiniz rakamsal veri, çoğunlukla tam bir anlatım sağlamaz; yani artış ya da düşüş bilgisi vermek gerekir.

''Sesini çıkartamayanların yanında olmak gazeteciliğin temeli bu. Haberin arka planını vermemiz gerekiyor.

“Kişisel arşivinizin mutlaka olması gerekiyor. Neyi izleyecekseniz, neye eğiliminiz varsa onları biriktirin.

“Mesleğinizin en temel noktası vicdan sahibi olmaktır bunu unutmayın.”

(SE-EG/TP)

Fotoğraf:  Öznur Subaşı - bianet