Haberin İngilizcesi için tıklayın
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Metalurji Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Küçük, Trabzon, Araklı’nın Yeşilyurt köyünde meydana gelen sele ilişkin bianet’e konuştu.
Yedi kişinin hayatını kaybettiği olaya ilişkin açıklama yapan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli olayın HES kaynaklı olmadığını savunmuş, “tamamen doğal bir olay” değerlendirmesi yapmıştı.
Selin yaşandığı bölgeye gönderdiği ekip aracılığıyla bilgi edinen Küçük, medyaya yansıdığı şekilde HES borusunun patlamadığını ancak sorunun HES yapımı sırasında doğaya edilen müdahaleden kaynaklandığını söyledi:
"HES borusunun patlamasıyla böyle felaket olmaz. Karadeniz’de onlarca yıldır doğaya dokunuluyor ve senede birkaç kez bizim vadilerimizde böyle felaketler yaşanıyor. Yağmurun etkisiyle de yukarıdan gelen birikme havuzları ve birikmiş su hem toprağı hem de HES borularını birbirine katıp sele neden oluyor.”
“HES heyelana, heyelan sele neden oluyor”
Küçük, bölgedeki selin “doğal bir olay” olmadığını vurgulayarak gerçekleşme sürecini şöyle anlatıyor:
"Karadeniz her zaman heyelanlı bir bölgedir. Yeşilyurt da Araklı'ya 24-25 kilometre mesafede bir köy. Köyün 4-5 kilometre yukarısında da HES yapılmış ve doğaya insan müdahalesi sırasında önce zaten heyelana müsait olan toprak, kayalar ve ağaçlar vadiye düşmüş, heyelanlar oluşmuş.
“Vadide oluşan toprak birikintisi üzerine yağan yağmurlar da zamanla küçük ve 30-40 ton su içeren küçük barajların oluşmasına neden olmuş. Şiddetli yağmur HES yapıcılarının önceden var olan biriktirme havuzlarıyla bahsettiğimiz bu küçük barajları birleştirince de bu felakete sonuçlanmış.
“Köy dere yatağına çok yakın değildi”
"Yağmur doğal bir olaydır. Ama doğaya dokunulursa yağmurun sonucu doğal olay değil beşeri felaket olur. Dokunulmamış doğa böyle bir felaket yaratmaz. Doğaya dokunmak iki türlü olur. Birincisi iş yapılır, bırakılır ve beş yıl sonra felaketi görülür; ikinci suya yakın yere yerleşim yeri yapılır.
“Yeşilyurt köyünde yaşayanlar dere yatağının üstüne çok yakın değildi. Ancak doğaya dokunduktan sonra böyle bir felaketin geleceğini görmek ve buna göre önlem almak gerekiyordu. Ama HES yapıcıları sadece kar amacı güderek bu işi yaptı."
“Bu manzara ÇED sürecinin sonucu”
HES yapımındaki Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporunun hazırlanma sürecine ilişkin de konuşan Küçük, halkı bilgilendirme toplantılarının yapılmadığını belirterek bölgedeki HES sayısını bilmediklerini söylüyor:
“ÇED halka açık toplantılarla köylülere duyurulur, ilan edilir. Ama burada HES'lerin hangi tarihte, kaç tane, nasıl yapıldığına dair hiçbir bilgi yok. Çok bilimsel bir tartışması kalmadı ortada sadece bir prosedür var ve kağıt üstünde uygulanıyor. ÇED sürecinin sonucu bu gördüğümüz manzara.”
Bölgede üç vadi var
Küçük'ün söylediğine göre, selin yaşandığı Karadere Vadisi haricinde, Araklı ilçesinde Yağmurdere ve Çolaklı adlı iki vadi daha var ve bunlarda da sayısını bilemedikleri kadar çok HES yapılmış durumda.
Karadeniz bölesinde cephe yağmurlarının etkili olduğu Haziran ve Ağustos aylarında bu vadilerde de sel olaylarına çok şahit olduklarını belirten Küçük, can kaybı yaşanmadığı için görünmediğini söylüyor.
Trabzon'da kaç HES var?
Enerji Atlası sitesinde yer alan bilgiye göre, Trabzon'da toplam 51 adet elektrik enerji santrali bulunuyor ve bu elektrik santralleri yıllık yaklaşık 1437 gigawatt (GW) elektrik üretimi yapıyor.
Yine aynı sitede HES’lerin kurulu olduğu bölgeler ve ait oldukları firmalar da sıralanmış durumda. Listeye göre, selin yaşandığı HES, Arsan Group adlı bir firmaya ait.
1978’de kurulan firma, müteahhitlik, doğalgaz dağıtım hizmetleri ve ticareti, demir çelik sanayi, yenilenebilir enerji sektörü, gayrimenkul geliştirme Faaliyetleri, turizm ve tarım gibi birçok alanda iş yapıyor.
Trabzon’da HES yaptığı başka bir bölge ise yok.
Araklı ilçesi
Trabzon'un doğusunda bulunan ilçe, 1953'te Sürmene'den ayrılarak ilçe statüsüne geçti. Eski adı Pontusça Herakleia olan ilçenin nüfusu 47 bin 334. Bölge halkı arazi yapısı engebeli ve dağlık olduğu daha çok hayvancılıkla uğraşsa da tarım da ilçenin geçim kaynaklarından biri. Ek olarak yayla turizmi bölgede gelişmekte olan bir sektör olarak öne çıkıyor. |
HES'ler doğayı nasıl etkiler?
Elektrik enerjisi üretmek amacıyla kurulan “nehir tipi tesisler”e Hidroelektrik Enerji Santrali (HES), deniyor.
Faaliyeti sırasında çevre dostu olarak ifade edilen HES’ler yapım aşamasında, üzerine inşa edilecek dere, kanallar ile başka bir yöne akıtılır. Bu işlem sırasında da çevre ormanlara zarar verilir.
Üzerine inşa edilen dere içerisinde yaşayan canlıların yaşamına müdahale de söz konusudur.
İnşa edildiği bölgelerde erozyon ve sel oluşumunda artış olur. Santralin faaliyeti sırasında barajlarda yüksek oranda meydana gelen buharlaşma çevre yörelerde ki toprakların tuz oranını arttırır ve toprağın verimliliğini azaltır. (TP)
* Fotoğraflar: Anadolu Ajansı
.jpg)
