*Fotoğraf: BM
Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı uzmanlar, Suriye'de zorla kaybedilen ve kaçırılan (kayıp) kişilerin trajedisini anlamlı bir şekilde ele alacak bir insan hakları kurumu oluşturulması için dün BM Genel Kurulu'na çağrıda bulundu.
Kuruluşun resmi internet sitesinde yer alan açıklamaya göre uzmanlar, "kaçırılan ve zorla kaybedilen kişilerin akıbetini ve nerede olduklarını açıklığa kavuşturmak ve ailelerine destek sağlamak üzere uzun zamandır beklenen bu kurumun -uluslararası bir yetkiyle- kurulmasının tam zamanıdır" dedi.
"Kaybetme, keyfi gözaltının korkunç bir biçimi"
Son 12 yılda çok az ilerleme kaydedilmesi ve Suriye'deki şiddet ve çatışmalar nedeniyle ailelerin sevdiklerinin akıbetini ve nerede olduklarını öğrenmek için her zamankinden daha fazla mücadele ettiğini belirten uzmanlar, yeni kurumun mağdur ve hayatta kalan merkezli bir yaklaşımla yönlendirilmesi gerektiğini söyledi.
Zorla kaybetmenin keyfi gözaltının "korkunç bir biçimi" olduğunu işaret eden uzmanlar, "Bu trajik çatışma yılları boyunca, Suriye'de zorla kaybetme mağdurlarının içinde bulunduğu kötü durumu ve ailelerin acılarının acilen sona erdirilmesi gerektiğini defalarca vurguladık" dedi.
Toplumsal cinsiyete duyarlı bir yaklaşım
Uzmanlar açıklamada zorla kaybetmelerin ele alınmasında toplumsal cinsiyete duyarlı bir yaklaşımın öneminin altını çizerek, "Geride kalanlar -ki bunların çoğu kadındır- üzerindeki ekonomik, sosyal ve kültürel etkinin büyüklüğü ve zorla kaybetmeye maruz kalan kadınların özellikle savunmasız olduğu cinsel ve diğer toplumsal cinsiyete dayalı şiddet biçimleri göz önüne alındığında bu çok önemlidir" ifadelerini kullandı.
Açıklamada soruşturmaların Potansiyel Yasadışı Ölümlerin Soruşturulmasına ilişkin Minnesota Protokolü (2016) dahil olmak üzere, insan hakları temelli en iyi adli tıp uygulamalarına uygun olması gerektiği belirtildi.
Ailelerin hakikat ve adalet mücadelesi
Kaçırılan ve zorla kaybedilenlerin yakınlarına hakikat, adalet ve onarım için verdikleri mücadelede sarsılmaz desteklerini yineleyen uzmanlar, "Gerçeğin ortaya çıkarılması mağdurlar, hayatta kalanlar ve aileler için olduğu kadar tüm toplum için de elzemdir. Aynı zamanda, ulusal veya uluslararası düzeyde mevcut ilgili mekanizmalar aracılığıyla hesap verebilirlik için çalışmaya devam etmek çok önemlidir" dedi.
Uzmanlar
Aua Baldé (Başkan-Raportör), Gabriella Citroni (Başkan Yardımcısı), Grażyna Baranowska, Ana-Lorena Delgadillo Pérez, Angkhana Neelapaijit, Zorla veya İrade Dışı Kaybetmeler Çalışma Grubu; Priya Gopalan (Başkan-Raportör), Matthew Gillett (İletişim Başkan Yardımcısı), Ganna Yudkivska (Takip Başkan Yardımcısı), Miriam Estrada-Castillo ve Mumba Malila, Keyfi Gözaltılar Çalışma Grubu; Fionnuala Ní Aoláin, Terörizmle Mücadele Sırasında İnsan Haklarının Geliştirilmesi ve Korunması Özel Raportörü; Fabian Salvioli, Hakikat, Adalet, Telafi ve Tekerrür Etmeme Güvencelerinin Geliştirilmesi Özel Raportörü; Morris Tidball-Binz, Yargısız veya Keyfi İnfazlar Özel Raportörü; Juan Pablo Alban Alencastro (Raportör), Mohammed Ayat (Başkan Yardımcısı), Matar Diop, Olivier de Frouville, Suela Janina, Milica Kolakovic-Bojovic (Başkan Yardımcısı), Barbara Lochbihler (Başkan Yardımcısı), Juan José Lopez Ortega, Horacio Ravenna ve Carmen Rosa Villa Quintana (Başkan), BM Zorla Kaybetmeler Komitesi.
(NT)
