“İran’da 109 protestocu idam cezası riskiyle karşı karşıya”

* Fotoğraf: Mezopotamya Ajansı (MA)

İran'da "başörtüsünü düzgün bağlamadığı" gerekçesiyle "ahlak polisi" tarafından gözaltına alınan Jîna Mahsa Amini'nin ölümüyle başlayan protestolar devam ederken, güvenlik güçlerinin şiddet kullanarak bastırmaya çalıştığı protestolarda can kaybı da artıyor.

Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) örgütünün dün (9 Ocak) paylaştığı verilere göre, İran'daki protestolarda bugüne kadar hayatını kaybeden kişilerin sayısı 481'e yükseldi. Hayatını kaybedenlerin 35'i kadın, 446'sı erkek, 64'ü ise 18 yaş altı çocuklardı.

IHR, 31 eyaletten 25'ine dair verilerin yer aldığı raporunda, en fazla can kaybının Sistan-Belucistan eyaletinde yaşandığını akatardı.

Buna göre, Sistan-Belucistan'da 131, Tahran'da 56, Batı Azerbaycan'da 54, Kürdistan'da 53, Mazenderan'da 39, Gilan'da 25, Kirmanşah ve Elborz'da 24, İsfahan'da 14, Huzistan ve Fars'da 12, Rezevi Horasan'da 7, Doğu Azerbaycan'da 4, Zencan, Loristan, Merkezi ve Kazvin'de üçer, Hemedan, Kohgiluye-Buyer Ahmed, İylam, Erdebil, Buşehr ve Hürmüzgan'da ikişer, Simnan ve Gülistan'da ise birer protestocu yaşamını yitirdi.

Öte yandan raporda, gösterilerde gözaltına alınanlardan en az 109'unun dava dosyasının idam istemiyle mahkemeye gönderildiği kaydedildi.

HRANA: Bugüne kadar 519 gösterici öldü

Protestolara ilişkin tutuklu ve ölü sayıları ile ilgili veri paylaşan İnsan Hakları Aktivistleri Haber Ajansı'na (HRANA) göre, 9 Ocak itibariyle hayatını kaybeden protestocuların sayısı 519 oldu. Bu kişilerin 70'i çocuktu.

Protestolar sırasında 68 rejim gücünün de öldürüldüğünü duyuran HRANA, bugüne kadar dört protestocunun idam edildiğini de hatırlattı.

HRANA verilerine göre, İran'da protestoların başladığı 17 Eylül'den bu yana 19 bin 301 kişi gözaltına alındı ve/veya tutuklandı. Bu kişilerin 706'sı öğrenciydi ve 163'ü 18 yaşın altındaki çocuklardı.

Üç kişiye daha idam cezası

Öte yandan, İran'daki son protestolar sırasında "emniyet görevlilerini öldürme" suçlamasıyla yargılanan üç kişi daha idama mahkum edildi.

İran Yargı Erki'ne bağlı Mizan Haber Ajansı'na göre, İsfahan'da 16 Kasım 2022'de düzenlenen protestolarda "üç emniyet görevlisinin ateşli silahla öldürülmesine" ilişkin dava aynı kentteki bir mahkemede görüldü.

Mahkeme heyeti, altı kişinin yargılandığı davada Salih Mir Haşimi Baltaki, Mecid Kazımi Şeyh Şabani ve Said Yakubi Kurdsefli hakkında idam kararı verirken, Suheyl Cihangiri'nin 2 yıl hapsine hükmetti.

Cabir Mir Haşimi hakkında ise beraat kararı verildi.

Futbolcu Azdani'ye 16 yıl hapis cezası

Tasnim haber ajansının bildirdiğine göre, aynı davada yargılanan profesyonel futbolcu Amir Reza Nasr Azadani, İsfahan'da, mahkeme tarafından "ülkenin güvenliğini bozmak amacıyla yasadışı bir gruba üye olmak", "Güvenliğe karşı suç teşkil eden gizli toplantılara katılmak" ve "Allah'a düşmanlık" iddialarıyla yargılandığı davada 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Azadani, 2022'de üç güvenlik görevlisinin ölümüne karışmak ve ülkede hükümet karşıtı protestolara katılmakla suçlanarak tutuklanmıştı.

Açıklanan tüm cezalar Yüksek Mahkeme'de temyiz edilebilecek.

Rafsancani'nin kızı 5 yıl hapse mahkum edildi

Öte yandan, protestolarla ilgili tutuklanan eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani'nin kızı Faize Haşimi de 5 yıl hapse mahkum edildi. Kararı avukatı sosyal medyadan duyurdu.

Haşimi'nin avukatı Nida Şems, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, müvekkilinin "rejime karşı propaganda" ve "kamu düzenini bozmak" suçlamasıyla 5 yıl hapis cezasına çarptırıldığını söyledi. Şems, mahkemenin kararına itiraz yolunun açık olduğu ve temyiz edilebileceğini kaydetti.

Faize Haşimi, 27 Eylül 2022'de Tahran'da Jîna Mahsa Amini'nin ölümü sonrasında başlayan protestolarda "göstericileri kışkırttığı" gerekçesiyle gözaltına alınmıştı. Yargı Erki Sözcüsü Mesud Setayeşi, 11 Ekim'de yaptığı açıklamada, Haşimi'nin "kamu düzenini bozmak" ve "rejime karşı propaganda" suçlamalarından tutuklandığını duyurmuştu. (SD)