Myanmar | Askeri yönetim, 4 darbe karşıtı aktivisti idam etti

* Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA) - Arşiv

Ordunun yönetime el koyduğu Güneydoğu Asya ülkesi Myanmar'da 45 senenin ardından ilk defa dört idam cezası infaz edildi.

The Guardian gazetesinin haberine göre, 1 Şubat 2021'deki darbenin ardından iktidara gelen askeri yönetim, aralarında darbeyle devrilen Aung San Suu Kyi'nin partisi Ulusal Demokrasi Birliği (NLD) milletvekili Phyo Zeya Thaw'ın da olduğu dört kişiyi idam etti.

Askeri yönetim, aralarında ülkenin önde gelen demokrasi aktivistlerinden Kyaw Min Yu'nun yanı sıra aktivistler Hla Myo Aung ve Aung Thura Zaw'ın da olduğu dört kişinin "şiddet içeren ve insanlık dışı terör cinayetleri planladıkları ve yönettikleri için" idam edildiklerini duyurdu.

Askeri yönetim, Phyo Zeya Thaw'ı "terör eylemi" olarak değerlendirdiği Yangon'daki darbe karşıtı gösterilerin organize edilmesinde "kilit isim" olarak görüyordu. İdam edilenlerden demokrasi aktivisti Kyaw Min Yu da "terörle mücadele yasasını ihlal etmek" suçundan hüküm giymişti.

Hla Myo Aung ve Aung Thura Zaw ise geçen yıl "askeri bir kadın personeli işkence ederek öldürdükleri" iddiasıyla ceza almıştı.

Anadolu Ajansı'nın (AA) Myanmar merkezli Mirror Daily gazetesinden aktardığına göre, infazların hangi tarihte ve nerede gerçekleştirdiğine ilişkin ayrıntılı bilgi paylaşılmadı. Askeri yönetim, idamların "yasal prosedürlere uygun olarak" gerçekleştirildiğini söyledi.

"Darbe karşıtı protestoları kırmak istiyorlar"

Darbe karşıtı Ulusal Birlik Hükümeti'nde İnsan Hakları Bakanı olan Aung Myo Min, konuya ilişkin değerlendirmesinde, idamların "halkı korkuya sürükleyeceğini" belirterek "kanlı Myanmar ordusunun ne kadar acımasız olduğunu kanıtlamak için daha neye ihtiyacımız var" diye sordu.

Konuyla ilgili açıklama yapan İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Asya Direktörü Elaine Pearson da idamların "bariz şekilde haksız olduğunu ve siyasi amaçlı yargılamalar" yapıldığını söyledi. Pearson, ayrıca idamlar ile askeri yönetimin darbe karşıtı protestoları kırmayı amaçladığını aktardı.

Myanmar'da en son idam cezası 1976'da infaz edilmişti. 2014'te idam cezasına çarptırılan mahkumların cezaları ise ömür boyu hapse çevrildi.

Askeri darbe

Myanmar ordusu, 2020'deki genel seçimlerde hile yapıldığı iddialarının ortaya atılması ve ülkede siyasi gerilim yaşanmasının ardından 1 Şubat 2021'de yönetime el koymuştu. Ordu, ülkenin fiili lideri ve Dışişleri Bakanı Aung San Suu Kyi başta olmak üzere pek çok yetkili ve iktidar partisi yöneticisini gözaltına almış ve bir yıllığına olağanüstü hal ilan etmişti.

Myanmar ordusunun darbe karşıtı protestocu ve isyancı gruplara silahlı müdahalesi sonucu bugüne kadar bin 800'ün üzerinde kişi hayatını kaybetti. Askeri darbeden bu yana yaklaşık 13 bin kişi gözaltına alınırken 10 binin üzerinde kişi ise halen hapiste tutuluyor.

Siyasi Tutuklulara Yardım Kuruluşuna (AAPP) göre, ülkede darbeden bu yana bin 900'den fazla kişi hayatını kaybetti ve 10 binin üzerinde kişi de gözaltına alındı. Myanmar askeri mahkemeleri, tutuklulardan ikisi çocuk 114 siyasi mahkum hakkında idam kararı verdi.

Dünyada ve Myanmar'da idam cezaları

Uluslararası Af Örgütü, Mayıs 2021'de Ölüm Cezaları ve İnfazlar raporunu yayınladı. Rapora göre, 2021'de 18 ülkede en az 579 infaz gerçekleştirildi. Bu, 2020 ile karşılaştırıldığında yüzde 20 artış demekti.

Rapor, Myanmar ile ilgili şu detayları paylaşıyordu:

"Şu ülkelerde 2020'ye kıyasla ölüm cezalarında belirgin artışlar kaydedildi: Kongo Demokratik Cumhuriyeti (en az 20'den en az 81'e), Mısır (en az 264'ten en az 356'ya), Irak (en az 27'den en az 91'e), Myanmar (en az 1'den en az 86'ya), Vietnam (en az 54'ten en az 119'a) ve Yemen (en az 269'dan en az 298'e).

"Ordunun sivillerin davalarını yargılama yetkisini ivedi yargılama yoluyla ve temyiz hakkı olmaksızın askeri mahkemelere devrettiği Myanmar'da, sıkıyönetim kapsamında ölüm cezasına başvurulması konusunda endişe verici bir artış kaydedildi.

"90'a yakın kişi keyfi olarak ölüm cezasına mahkum edildi. Geniş kesimlerce, siyasi muhalifleri ve protestocuları hedef alan planlı bir politikanın parçası olduğu düşünülen bu yargılamaların birçoğu yargılanan kişilerin gıyabında gerçekleşti." (SD)