*Fotoğraf: Yağmur Karagöz/bianet
Haberin Kürtçesi için tıklayın
1915’te Ermeniler ve Keldaniler, 1980’lerin sonunda ise çatışmalarda hayatını kaybeden PKK'liler ve gözaltında kaybedilenlerin toplu olarak gömüldüğü Newala Qesaba (Kasaplar Deresi) yeniden yapılaşmaya açıldı.
Genelkurmay Başkanlığının kayıtlarına göre 186, sivil toplum örgütleri verilere göre de yaklaşık 300 kişinin cenazesinin bulunduğu 405 dönümlük alana villalar, yüzme havuzlu siteler ve alışveriş merkezi yapılması planlanıyor.
Çarşamba (13 Nisan) günü Newala Qesaba’da açıklama yapan heyet içinde yer alan Halkların Demokratik Partisi (HDP) Ermeni Milletvekili Garo Paylan, bölge halkının tepkisini, alanın Ermeniler açısından önemini bianet’e değerlendirdi.
TIKLAYIN- Toplu mezarların olduğu Newala Qesaba'da villa yapılıyor
"Siirt'te tek Ermeni kalmadı"
Paylan, 1915’e kadar Siirt’te önemli bir Ermeni nüfusu olduğunu ancak Ermeni Soykırımından sonra nüfusun azaldığını bugün ise tek bir Ermeni’nin kalmadığını söyledi:
“Ermeni Soykırımı döneminde Newala Qesaba bir katliam yeriydi, insanlar öldürülüp dereye atılıyordu. Binlerce Ermeni'nin katledildiğine dair çok sayıda kanıt var sözlü tarih var. Orada büyükler kulaktan kulağa bunu duymuşlar, anlatıyorlar.
1914 ve 1927'de Siirt'in nüfus dağılımı
Siirt Üniversitesi'nde "19. Yüzyılın İkinci Yarısında Siirt Sancağının İdari ve Ekonomik Durumu" başlıklı tez çalışmasında 1924 yılındaki nüfus dağılımına yer veriliyor. Çalışmaya göre; 1914 yılında Siirt'teki Ermeni nüfusu 10.828, Keldani 3 bin 642 ve Süryani nüfusu da 4 bin 356.
1915 Ermeni Soykırımından 13 yıl sonra Ermeni nüfusu bin 585'e düşüyor. |
"Soykırımla yüzleşilmediği için..."
“Ne kadar Ermeni’nin Newala Qesaba’da gömüldüğününe dair net bir bilgimiz yok, sözlü tarih çalışmalarında sayının oldukça fazla olduğunu tahmin ediyoruz.
Fakat Newala Qesaba sadece Ermenilere değil, daha sonraki süreçte Kürtlere ve diğer halkların da gömüldüğü bir alan oluyor. Ermeni Soykırımı yüzleşilmediği için daha 1980’lerde ve 90’larda da toplu katliamlarda öldürülen insanlar buraya gömülüyor.
TIKLAYIN-"Newala Qesaba'nın yapılaşmaya açılması ölülere saygısızlık"
"Yüzleşmeksek yeni katliamlar yaşanır"
“Bugün ise; katledilen halkların kemiklerinin üzerine binalar yapılmak isteniyor. Devlet aklı tekerrür ediyor. 350’den fazla insanın kemiklerinin olduğu ifade ediliyor ama belki daha da fazlası var emin değiliz.
"Bu kadar insanın kemikleri üzerine evler yapmak, havuzlar AVM’ler yapmak aynı katliamı başka bir şekilde sürdürmek, izini süpürmek demektir. Eğer bunlarla yüzleşmezsek bir kez daha katliamlarla karşı karşıya kalabiliriz.”
TIKLAYIN-Günay Aslan: "33 yıl geçti, devlet Newala Qesaba sorusuna hala bir yanıt vermedi"
"Newala Ermenilerin de olabilir"
Paylan, Newala Qesaba bölgesindeki yaşayanlar ve Siirt halkıyla da görüşmeler yaptıklarını ve halkın da yapılaşmaya tepki gösterdiği belirtti ve ekledi:
“Çok büyük bir alandan söz ediyoruz. Bir kısmı özel mülkiyet, fakat vakıflar da var. Hatta biz Ermenilere ait arazilerin gasp edilmiş olabileceğini dahi düşünüyoruz.
“Elbette insanlar kendi mülkiyetlerini istedikleri gibi kullanabilirler, buna itirazımız yok. Ama kemiklerin olduğu alanlar tespit edilebilir, bu alan kamulaştırılabilir, kemikler usulüne göre çıkarılıp ailelerine verilebilir ve cesetlerin olduğu alan hafıza merkezine dönüştürülebilir. Siirtlilerin de talebi, neler yaşandığını en iyi onlar biliyorlar.
TIKLAYIN-"Cenazeleri Kasaplar Deresi Çöplüğünde Teşhis Ediyorduk"
"Ölülerimize saygı bekliyoruz"
“İnsanlar, yas mekanı, yüzleşme mekanı olması gereken bir alanın üstüne yapılacak evlerde oturmak istemiyor. Buradaki mesele iktidar veya muhalefet, siyaset meselesi değil. Buradaki mesela insan hakları meselesi.
"Cenazelere saygı esastır. Biz bu saygıyı istiyoruz. Ölüye saygısı olmayanın diriye hiçbir saygısı olmaz. Biz ölülerimize, hatıralarımıza, acımıza saygı bekliyoruz. Bunun da mutlaka bir yöntemini bulmalıyız. Newala Qesaba’nın hafıza mekanı olması için herkes duyarlılık göstermeli.”
TIKLAYIN-"Newala Qesaba'da yapılaşma durmalı, bölge korumaya alınmalı"
Newala Qesaba nasıl ortaya çıktı?Gazeteci Günay Aslan, 1989 yılında 'faili meçhul' olarak bilinen kayıpların gömüldüğü bir mezarlık buldu. Aslan'ın sokak köpeklerinin ağzında insan uzuvlarını görmesiyle araştırmaları onu Newala Qesaba'ya götürdü. Kasaplar Deresi olarak bilinen yer Siirt Alay Komutanlığı'na yakın bir çöplüktü. Aslan, haberleştirdiği bu olay kısa bir zaman içinde ulusal ve uluslararası medyanın gündemine düştü ve devlet yetkilileri konuyu daha fazla idare edemeyince olay mahallinde kazılar başladı. Yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkan kemiklerin bazıları kefensiz bir kısmının da uzuvları eksikti. 8 cesedin kemikleri Siirt merkezdeki bir mezarlığa defnedildi ve olay daha fazla uzatılmadan kapatıldı. | |
(RT)
.jpg)
