* Fotoğraf: İHD Diyarbakır Şubesi
Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın
“Şiddete dayalı politikalarda ısrarın bir sonucu olarak, bugün bölgemizde toplumsal yaşamı derinden etkileyen bir ihlal tablosuyla karşı karşıya bulunuyoruz.”
İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi’nde düzenlenen basın toplantısıyla, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2020 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu” açıklandı.
Derneğin internet sitesinden de yayınlanan açıklamada, pandemiden kaynaklı bazı alanlarda ihlallerin büyük artış gösterdiği ifade edildi:
“İktidarın son bir yıldır yoğunluğunu arttırarak uyguladığı otoriter ve merkeziyetçi politikalardan kaynaklı ağır insan hakları ihlallerinde de 2020 yılı içerisinde sistematik bir şekilde artış yaşandı. Bölgemizde özellikle Kürt meselesine yönelik iktidarın otoriter ve güvenlikçi yöntemler ile yaklaşımı ihlallerin artış göstermesinde belirleyici oldu.”
Derneğe gelen başvurular başta olmak üzere açık kaynaklar kullanılarak da hazırlanan 215 sayfalık raporda ihlaller şu başlıklarda incelendi: “Yaşam hakkı, işkence ve kötü muamele, toplumsal gösteri hakkına yönelik engelleme ve müdahaleler, hapishanelerdeki ihlaller, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlaller, basın özgürlüğüne yönelik ihlaller, kadına yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar.”
“109 kişiye işkence ve kötü muamele”
Raporda yer alan bazı ihlaller şöyle:
* 2020 yılında meydana gelen silahlı çatışma ortamında bölgede, 43 kolluk görevlisi yaşamını yitirdi ve 30 kolluk görevlisi de yaralandı. 218 örgüt militanı yaşamını yitirirken operasyon sırasında yaşanan çatışmaların ortasında kalan 1 sivil yurttaş hayatını kaybetti. Kolluk birimlerine yönelik gerçekleştirilen saldırılar sırasında ise 15 sivil yurttaş yaşamını yitirdi.
* Gözaltında ve gözaltı yerleri dışında cinsel saldırıya varan insanlık dışı muameleler gerçekleştirildi, insanlık onuru hiçe sayıldı. En az 109 yurttaş gözaltı birimlerinde, ev baskınları, sokakta, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.
“496 politik mahpus sürgün edildi”
* Hapishanelerde ihlaller belirgin olarak artmaya devam etti. 2020 yılında bölgede bulunan cezaevlerinde en az 496 politik mahpus, hiçbir gerekçe gösterilmeden veya politik tutumlarından sorumlu tutularak, ailelerinden uzak illerde bulanan hapishanelere sürgün edildi.
* 54 siyasi mahpus, cezaevinde veya nakil sırasında, cezaevi idaresinin işkence ve kötü muamelesine maruz kaldı.
* Sağlık hakkı ihlalleri hala devam ediyor. İHD Genel Merkezinin Ağır Hasta ve Hasta Mahpus Listesi 2020 verilerine göre, Türkiye hapishanelerinde halen 604’ü ağır 1605 hasta mahpus bulunuyor.
“En az 19 gösteriye müdahale edildi”
* Anayasa’nın 34. maddesinde tanımlanan ve güvence altına alınan açık hava toplantı ve gösterileri, Valiliklerin ve Kaymakamlıkların hukuk dışı ve keyfi bir biçimde aldığı kararlar ile yasaklandı veya sınırlandırıldı.
* 2020 yılında bölgede, kolluk güçleri tarafından en az 19 toplumsal gösteriye müdahalede bulunulmuş, gerçekleşen orantısız müdahalelerde yurttaşlar çeşitli şekillerde yaralanmıştır.
“72 kez yasaklama kararı çıkarıldı”
* Toplumsal gösteri ve açık hava toplantılarına yönelik Valilik ve Kaymakamlıklarca, süreli olarak ve kent geneli kapsayacak şekilde 72 kez yasaklama kararları açıklandı.
* İHD ve kayıp yakınlarınca Diyarbakır, Koşuyolu Parkı Yaşam Hakkı Anıtı önünde “Kayıplar Bulunsun Failler Yargılansın” sloganıyla her hafta kesintisiz bir şekilde sürdürülen hakikat ve adalet arayışına, 1 Eylül 2018 tarihinde getirilen hukuk dışı ve keyfi Valilik yasağı halen devam ediyor.
* Van’da gösteri ve yürüyüş hakkı kapsamındaki tüm demokratik protesto eylemleri 4 yılı aşkın süredir kesintisiz yasak.
İHD Diyarbakır Şubesi’nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2020 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu’nun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
(AS)
