İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Türkiye'de polis şiddetini ve cezasızlığını incelediği raporunda, "Gelen bilgiler polisin kötü muamelesinin, hem resmi polis gözaltında hem de bu yerler dışında, düzenli olarak sürdüğünü gösteriyor" diyor.
Örgütün bugün açıkladığı "Adalete Karşı Safları Sıklaştırmak: Türkiye'de Polis Şiddetiyle Mücadele Önündeki Engeller" raporundaki ana saptamalardan biri, polisin kuvvet kullanımı ve silah kullanmasıyla ilgili yasa değişikliklerinin endişe verici olduğu. HRW "Polisin ısrarla ateşli silah kullanması bazen ölümle sonuçlanıyor" diyor.
Şikayetlerle ilgili soruşturmaların sonuçsuz kalışına, etkin ve kapsamlı yürümediğine ya da çok ağır yürüdüğüne dikkat çeken HRW, yetkililerin polis tutanaklarına dayanarak yaptığı açıklamaların da soruşturmaları olumsuz etkilediğini vurguluyor.
Bağımsız soruşturma mekanizması
"Sorunu çözebilmenin önündeki önemli engellerden biri yetkiyi kötüye kullanma olaylarını inceleyecek bağımsız ve etkin soruşturma mekanizmalarının olmamasıdır" diyen örgütün çözüm önerilerinden bazıları şöyle.
Polis uygulamalarını izleme: Polisin yetkilerini nasıl kullandığını izleyecek sistem kurulmalı.
Tutanak zorunlu olsun: Durdurma ve kimlik sorma sırasında, görevli memurların adlarını ve sicil numaralarını, durdurma sebepleri ve durdurma-aramanın nasıl sonuçlandığını açıklayan bir form vermeleri zorunlu olmalı.
"Son çare" şartı: Yasa değişikliğiyle, ölümcül güce sadece son çare ve ancak hayat kurtarmak için kesinlikle gerekli olduğu durumlarda başvurulabileceği şartı getirilmeli.
Bağımsız şikayet birimi: Acil olarak yeterli kaynak ve geniş yetkilere sahip, etkin bir bağımsız polis şikayet birimi kurulmalı.
Soruşturmada başka polisler görev alsın: Şikayet birimi kuruluncaya kadar, bir polis memuru aleyhinde görevi suiistimal iddiası olduğunda, şüpheli memurun bağlı olduğu birim, olayla ilgili polis soruşturmasında, tanık ifadelerini sağlamak dışında, görev almamalı. Soruşturma yetkisi savcılığa devredilmeli, destek gerektiğinde farklı karakolların polis ekipleriyle çalışılmalı.
Kamera kayıtlarını koruyun: Polis karakollarının her yerindeki video ve ses kayıtlarının sürekli çalışıyor olması garanti altına alınmalı. Bu kayıtlarla oynanmamalı, silinmemeli ve savcılığa teslim edilmeli.
İşkence protokolünü onaylayın: İşkenceye Karşı Sözleşme'nin Seçmeli Protokolü onaylanmalı ve tüm kapatılma yerlerine düzenli ve habersiz ziyaretlerde bulunma yetkisiyle donatılmış ulusal bağımsız organlar kurularak Protokol hayata geçirilmeli.
Polisin dokunulmaz gibi davranması
Polis şiddeti gören birçok kişiyle yapılan görüşmelerin de yer aldığı raporda, HRW şöyle diyor:
"Görüştüğümüz polis şiddetine maruz kalmış kişiler sıklıkla polisin kendilerine dokunulmaz oldukları izlenimini verdiklerini söyledi. Kolluk kuvvetlerinin kendilerini sorumlu hissetmemeleri ve pratikte de bunun böyle olması, Türkiye'de polis kötü muamelesi kültürünün ve işkence ve kötü muamelenin ısrarla sürmesinin en önemli sebeplerinden biri." (TK)
