* Fotoğraf: Flickr
Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın (UNEP) 12'ncisi yayımlanan Emisyon Raporuna göre, karbon emisyonunun azaltılması yönünde tek tek ülkelerin planları, iklim değişikliğinin tehlikeli boyutlarını önleyecek düzeyde değil.
UNEP'in emisyon raporu, ülkelerin vaatlerinin, küresel sıcaklık artışını bu yüzyıl sonunda 1,5 derece ile sınırlamakta başarısız olacağını belirtiyor.
Raporda, bu yüzyıl sonunda küresel sıcaklık artışının 2,7 dereceyi bulabileceği ve bunun yıkıcı sonuçlar doğuracağı ifade ediliyor. Ancak, uzun vadeli "net sıfır" hedeflerinin tutturulması halinde, sıcaklık artışı büyük ölçüde kontrol altında tutulabilir.
"Net sıfır" hedefi nedir?İklim değişikliğinin yol açtığı olumsuz etkilere karşı sıcaklık artışının 2050 yılında en fazla 1,5 derece ile sınırlandırılması hedefleniyor. Bunun için sera gazı emisyonunun 2030'a kadar yüzde 45 azaltılması ve 2050'de de "net sıfır" hedefine ulaşılması gerekiyor. Bugüne kadar 100'ü aşkın ülke "karbon nötr" olmak veya "net sıfır" emisyon hedefini benimsediklerini açıkladı. Atmosferdeki mevcut sera gazı miktarının artmamasını öngören bu hedef, fosil yakıt kullanımının azaltılması yoluyla karbondioksit gibi gazların emisyonunun azaltılması ve daha fazla ağaç dikme ve karbon tutan teknoloji kullanımını içeriyor. |
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres' göre, 31 Ekim-12 Kasım tarihleri arasında İskoçya'nın Glasgow kentinde yapılacak BM iklim zirvesi (COP26) öncesinde, iklim değişikliği konusunda düzenlenen bu yeni bilimsel rapor "yeni bir uyarı" özelliği taşıyor.
120 ülkenin planları incelendi
UNEP’in raporunda iklim zirvesi öncesinde tek tek ülkelerin BM'ye vadettiği karbon azaltma planları inceleniyor. 120 ülkenin sunduğu bu planlar 2030'a kadar olan vaatleri içeriyor. UNEP ayrıca, henüz resmi bildirimi yapılmamış olsa da atmosferi ısıtan gazların azaltılması yönündeki diğer vaatleri de hesaba katıyor.
Raporda, bunların tümü dikkate alındığında, beş yıl önce açıklanan vaatlere kıyasla, 2030'da sera gazı emisyonunun yüzde 7,5 oranında azaltılabileceği belirtiliyor.
Bu taahhütlerin, 2050'ye kadar sıfır karbon hedefine ulaşılması için yeterli olmayacağı uyarısı yapılıyor. Zira bu yüzyıl sonunda küresel sıcaklık artışının 1,5 derece ile sınırlanması hedefleniyor. Bu hedef için emisyonun 2030 itibarıyla yüze 55 oranında azaltılması gerekiyor.
“8 yılımız var”
UNEP Direktörü Inger Ansdersen, "Küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamak için sera gazı emisyonunu 8 yılda yarı yarıya azaltmak gerekiyor. Buna yönelik planları yapmak, politikaları belirlemek, uygulamak ve belirlenen oranda kesinti için 8 yılımız var" diyor.
Mevcut vaatlerin küresel ısınmanın bu yüzyılda 2,7 derece olarak gerçekleşmesine yol açacağını öngören rapora ilişkin BM Genel Sekreteri Guterres ise "iklim felaketi" ifadesini kullanıyor.
Raporun, siyasi liderlerin başarısızlıklarını ortaya koyduğunu belirten Guterres, "Emisyon azaltımındaki bu açık, liderlik açığının sonucudur. Ama liderler bunu iklim felaketi yönünde kritik eşikten ziyade daha yeşil bir gelecek için dönüm noktası olarak kullanabilir" diyor.
Umut veren noktalar
Guterres, raporda bazı umut verici noktaların da bulunduğunu söyledi.
AB ülkelerinin yanı sıra 50'ye yakın ülke 2050 yılı itibarıyla “net sıfır” hedefini açıkladı. Bu stratejiler sera gazı emisyonlarının yarıdan fazlasını ifade ediyor. UNEP analizlerine göre, bu planların tümüyle uygulanması halinde 2100'de sıcaklık artışı 0,5 derece azaltılarak 2,2 derece düzeyine indirilebilir.
Ancak raporda, net sıfır karbon hedeflerinin birçoğunun ve uzun vadeli planların özellikle en zengin 20 ülke açısından belirsizliğini koruduğu vurgulanıyor. Bu ülkelerin çoğu, emisyon azaltımını 2030'a kadar erteliyor; bu durum da 2050 için belirlenen net sıfır karbon hedefinin geri kalan 20 yılda gerçekleştirilmesini tehlikeye atmış oluyor.
TIKLAYIN - Sera gazı emisyonlarından en çok zenginler sorumlu
TIKLAYIN - G20 genelinde emisyonlar yeniden yükselişte
Raporda umut verici bulgulardan biri de küresel ısınmanın ikinci en büyük kaynağı olan metan gazının emisyonunun azaltılması ile ilgili. Fosil yakıt, atıklar ve tarımdan kaynaklı metan gazı emisyonunun yüzde 20 kadarı düşük veya sıfır maliyetle giderilebilir.
“Yol açanlar sorumluluk almıyor”
Rapor yazarları, Covid-19 salgınından kurtulmaya çalışırken dünyanın daha yeşil hale gelmesi fırsatının kaçırılmaması gerektiğini vurguluyor.
UNEP raporu yazarlarından Oxford Üniversitesi Ekonomik İyileşme Projesi yöneticisi Brian O'Callaghan, düşük karbon teknolojileri ve sanayilerini geliştirme fırsatına dikkat çekerek "Çoğu zaman bu fırsat değerlendirilmiyor" diyor ve ekliyor:
"Bu özellikle iklim değişikliğinin en ağır sonuçlarını yaşayan ülkelerin yüzüne indirilmiş bir tokat… En fazla emisyon yaratanlar, dünyada yol açtıkları kayıp ve hasarı karşılama konusunda sorumluluk almıyor."
WMO raporu ne demişti?
Dünya Meteoroloji Örgütü'nün (WMO) bu hafta yayımladığı bir araştırmada koronavirüs salgınına karşın 2020'de atmosferi ısıtan gaz salımının rekor seviyelere ulaştığını ortaya koymuştu.
Rapora göre, koronavirüs salgını döneminde alınan kısıtlama önlemleriyle, karbondioksit (CO2) emisyonları dünya genelinde yüzde 5,6 oranında azaldı. Ancak bu azalma atmosferdeki sera gazı birikimlerine yansımadı.
Böylece 2020’de atmosferdeki karbondioksit seviyesi milyonda 413,2 partiküle ulaştı ve sanayi devrimi öncesi düzeyin yüzde 149 fazlası oldu.
Rapora ilişkin WMO uzmanları, dünyanın son olarak 3 ila 5 milyon önce bu ölçülerle kıyaslanabilir düzeyde sera gazı birikimi gördüğünü ve dönem sıcaklıkların günümüze göre 2 ila 3 derece daha fazla, deniz seviyesinin de 10 ila 20 metre daha yüksek olduğunu söyledi.
En sorumlu 10 ülke ve hedefleri
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin (IPCC) bir raporuna göre, dünyanın en büyük kömür üreticisi ve tüketicisi konumunda bulunan Çin, küresel emisyonların yüzde 26,9’una (13,63 milyar ton karbondioksit eş değeri) neden oldu.
Çin’i yüzde 12,2 (6,18 milyar ton karbondioksit eş değeri) ile ABD ve yüzde 7,35 (3,72 milyar ton karbondioksit eş değeri) ile Hindistan izledi. Küresel emisyonların yüzde 4,8’ine (2,43 milyar ton karbondioksit eş değeri) Rusya, yüzde 2,8’ine (1,42 milyar ton karbondioksit eş değeri) Endonezya neden oldu. Bu ülkeleri yüzde 2,6 ile Japonya, yüzde 2,4 ile Brezilya, yüzde 1,65 ile Almanya, yüzde 1,63 ile İran ve yüzde 1,52 ile Kanada takip etti. Söz konusu 10 ülke küresel emisyonların yaklaşık yüzde 64’üne yol açtı.
Bu ülkelerden Çin, 2060 yılına kadar fosil yakıt kullanımını yüzde 20'nin altına düşürmeyi hedeflediğini duyurdu. ABD, 2030 yılında emisyonlarını 2005 referans yılına göre yüzde 50 düşürme sözü verdi. Japonya ve Kanada ise sırasıyla 2013 ve 2005 yıllarına göre yine 2030’da yüzde 40 mertebesinde karbon azaltacaklarını açıkladı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dünyanın dördüncü en büyük sera gazı emisyonu kaynağı olan Rusya’nın 2060’a kadar karbon nötr olmak için çaba göstereceğini söyledi. Brezilya, 2060 için net sıfır karbon emisyonu hedefi koymuştu, daha sonra bu süreyi 2050’yi çekebilmek için 10 milyar dolarlık dış yardıma ihtiyacı olduğunu söyledi. Almanya, 1990 yılındaki seviyenin yüzde 65’i olarak açıklanan emisyonu azaltma hedefinin tarihi olarak 2045’i gösterdi.
Hindistan, Endonezya ve İran ise bir hedef belirlemedi.
(TP)
