Danıştay, Basın Kartı Yönetmeliği'nde 7 maddenin yürütmesini durdurdu

Danıştay 10. Dairesi, Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin (ÇGD) 2018’de yürürlüğe girdikten sonra iptal edilen ancak 2021’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla tekrar yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği’ne karşı açtığı davada bazı maddelerin yürütmesini durdurdu.

Basın Kartı Yönetmeliği’nde basın kartı ile sürekli basın kartının iptalinde Basın Kartı Komisyonunu devre dışı bırakıp İletişim Başkanının yetkili kılınması, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ile kamu kurumlarında çalışanlara basın kartı verilmesi ve basın kartı verilecek kişilerde “mücbir sebepler dışında bir aydan fazla olmamak üzere ara vermeden çalışması” kriterlerini hukuka uygun bulmayan Danıştay 10. Dairesi toplamda yedi madde üzerine karar verdi.

Yönetmeliğin yürütmesi durdurulan maddeleri şöyle:

• 6. maddesinin 1. fıkrasının g bendi
• 13. maddesinin 1. fıkrasının c bendi
• 14. maddesinin 1. fıkrasının a, b, ğ ve h bendi,
• 15. maddesinin 1. fıkrasının b ve c bendi
• 17. maddesinin 7. fıkrasının a bendi,
• 29. maddesinin 1. fıkrasının ğ bendi
• 30. maddesinin 1. fıkrasının d bendi

Yönetmelik için tıklayın

Kararda 'demokratik toplum' vurgusu

Danıştay kararında aynı zamanda, 18 Ekim 2022’de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren, kamuoyunda ‘sansür düzenlemesi’ olarak bilinen yasa ile son dönemde basın ve haberleşme özgürlüğünü kapsayacak kritik değerlendirmelere yer verilerek şöyle dedi:

“Demokratik toplumlar, temel hak ve özgürlüklere dayanan toplumlar olup, bu tür toplumlarda devletin görevi, temel hak ve özgürlükleri korumak ve geliştirmektir. Temel hak ve özgürlükler arasından düşünce ve kanaat özgürlüğü, özellikle düşünceyi açıklama özgürlüğü önemli bir yer alır. Düşünce ve kanaati açıklama özgürlüğünün en olağan yollarından birisi ise basındır.

"Basının, haber verme ve eleştiri hakkı vardır"

“Demokratik toplumlarda basının en önemli işlevi, kamu yararını ilgilendiren olay ve konularda açıklamalar yapmak, haber ve bilgi vermek, eleştiri ve değer yargıları sunmak suretiyle kamuoyunu oluşturmak, toplumu aydınlatmaktır. Basına yaptığı bu işlev nedeniyle iki hak tanınmaktadır. Bu haklar ‘haber verme hakkı’ ile ‘eleştiri, değer yargısında bulunma hakkı’dır. Haber verme hakkı, kamu yararı taşıyan bir olayı topluma haber vermek, bildirmektir.

“Bu önemli işlevi nedeniyle basın özgürlüğünün, kamu güçlerine karşı olduğu kadar özel güçlere karşı da korunması gerekmektedir. Bağımsız ve tarafsız yayıncılığın sürdürülebilmesi için alınacak önlemlerde bu ödev kapsamındadır.

“Nitekim, Anayasanın 28 ila 30. maddelerinde basın hürriyetine ilişkin hususlar özel olarak düzenlenmiş; ayrıca basın hürriyetinin sınırlandırılmasında düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetine ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Basın hürriyeti, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesi kapsamında ele alınmaktadır.

"Düşünce devleti veya halkı rahatsız edebilir"

“İfade özgürlüğünün toplumsal ve bireysel işlevini yerine getirebilmesi için, AİHM’in de ifade özgürlüğüne ilişkin kararlarında sıkça belirttiği gibi, sadece toplumun ve devletin olumlu, doğru ya da zararsız gördüğü ‘haber’ ve ‘düşüncelerin’ değil, devletin veya halkın bir bölümünün olumsuz ya da yanlış bulduğu, onları rahatsız eden haber ve düşüncelerin de serbestçe ifade edilebilmesi ve bireylerin ifadeler nedeniyle herhangi bir yaptırıma tabi tutulmayacağından emin olmaları gerekmektedir. İfade özgürlüğü, çoğulculuğun, hoşgörünün ve açık fikirliliğin temeli olup bu özgürlük olmaksızın ‘demokratik toplumdan’ bahsedilemez.

“Anayasa Mahkemesinin 23 Ocak 2014 tarihli Emin Aydın kararında da, ‘…Demokratik bir sistemde, kamu gücünü elinde bulunduranların yetkilerini hukuki sınırlar içinde kullanmalarını sağlamak açısından basın ve kamuoyu denetimi en az idari ve yargısal denetim kadar etkili bir rol oynamakta ve önem taşımaktadır. Halk adına kamunun gözcülüğü işlevini gören basının işlevini yerine getirebilmesi özgür olmasına bağlı olduğundan basın özgürlüğü, herkes için geçerli ve yaşamsal bir özgürlüktür’ denilerek basının önemi vurgulanmıştır.”

TIKLAYIN - BİA MANİFEST: Basın kartını gazeteci örgütleri verir, devlet değil

(HA)