Haberin Kürtçesi için tıklayın
İfade Özgürlüğü Derneği yıllık olarak hazırladığı 2018, 2019 ve 2020 raporlarının devamı niteliğindeki 2021 EngelliWeb raporunu yayımladı.
Türkiye’den erişime engellenen web siteleri, haber ve sosyal medya içeriklerinin analizini içeren raporun bu seneki başlığı “Üst Düzey Kamu Şahsiyetlerinin İncinen İtibar, Onur ve Haysiyet Yılı”.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz ve Uzman Araştırmacı Ozan Güven’in hazırladığı raporda mahkemelerin verdiği ‘kişilik hakkı ihlalleri’ kararlarının gitgide arttığı belirtiliyor.
Bu kararların sonucu olarak da yayınlanmasında kamu yararı bulunan binlerce haber ve içeriğin erişime engellenerek ve yayından çıkarılarak sansürlendiği, dolayısıyla yok edildiğine dikkat çekiliyor.
2006'dan bugüne kadar 574 bin web sitesi
Rapora göre 2014’ten bugüne kadar (2021 sonu itibarıyla) Türkiye’den 574 bin 798 web sitesi, 789 farklı kurumun (mahkemeler ve yetkili kurumlar) verdiği 504 bin 700 farklı kararla erişime engellenmiş durumda.
Benzer şekilde EngelliWeb 2021 raporlama çalışması kapsamında tespit edildiği kadarıyla bugüne kadar 150 bin URL adresine, 8 bin 350 Twitter hesabına, 55 bin 500 tweete, 13 bin 500 YouTube videosuna, 9 bin 500 Facebook içeriğine ve 9 bin Instagram içeriğine 5651 sayılı Kanun ve diğer hükümlere istinaden yaptırım uygulandı.
Not: Türkiye’de sulh ceza mahkemeleri, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin (ESB) yanı sıra ilgili bakanlıklar, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Diyanet İşleri Başkanlığı, Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BBDK) Milli Piyango, Türkiye Jokey Kulübü, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, Türkiye Futbol Federasyonu, Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı ile icra müdürlükleri gibi kurumlar da erişim engelleme yetkisine sahipler. |
2021'de 107 bin web sitesi
Rapora göre sadece 2021 içerisinde Türkiye’den toplam 107 bin 706 alan adı erişime engellendi. Bu engellemelerin çoğunluğu (yüzde 91’i), 98 bin 44 alan adı ile BTK Başkanı tarafından 5651 sayılı Kanun’un 8. maddesi kapsamında oldu.
Hakimlik, savcılık ve mahkeme kararlarıyla 5 bin 834 alan adına erişime engellenirken diğer engellemeler Sağlık Bakanlığı, SPK ve TJK gibi kurumlarca uygulandı.
2014'ten bugüne 28 bin haber
İfade Özgürlüğü Derneği EngelliWeb projesi kapsamında 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesi (kişilik hakları) 2014’te yürürlüğe girdiğinden bu yana 509 farklı hakimlik tarafından verilen 5 bin 986 farklı kararla erişimi engellenmiş 28 bin 474 haber (URL adresi) tespit etti.
Bu madde kapsamında kaldırılan, çıkartılan veya silinen de 22 bin 941 haber (URL adresi) var.
TIKLAYIN - 'Unutulma hakkı'nın sansür boyutu: Kaldırılan haberlerin yüzde 95'i keyfi
TIKLAYIN - Tecavüzcünün "unutulma hakkı" olabilir mi?
2021'de 5 bin 436 haber
Sadece 2021 yılı içinde de 9. madde dayanak gösterilerek 251 farklı sulh ceza hakimliği tarafından 839 farklı karar ile erişime engellenen 5 bin 436 haber adresi (URL) bulunuyor.
Tespit edilen 5 bin 436 haberlere ek olarak 4 bin 445 haber de içerik sağlayıcıları (haber siteleri) tarafından yayından çıkarıldı ve kaldırıldı.
Haber silme oranı artıyor
2021 içinde “en çok haberi engellenen haber sitesi” 353 haberle Hürriyet gazetesi. Hürriyet bu haberlerden 345 tanesini web sitesinden ve arşivlerinden çıkarttı.
İkinci sırada da 275 haberi erişime engellenen Sabah yer alıyor. Sabah erişime engellenen 275 haberinden 243 tanesini web sitesinden ve arşivlerinden çıkarttı.
Sabah’ı 242 haberle Haberler.com, 220 haberle Sondakika.com 179 haberle de Cumhuriyet gazetesi takip etti.
İfade Özgürlüğü Derneği ayrıca 5651 sayılı Kanun’da Temmuz 2020’de yapılan değişiklikler sonrasında içeriklerin yayından kaldırma yüzdelerinde artış tespit etti. 2019 içerik kaldırma ortalaması yüzde 76’yken 2020 ortalaması yüzde 81’e çıkmıştı. 2021’de ise bu oran yüzde 82 olarak hesaplandı.
Engellenen ve silinen haber istatistikleri (2014-2021)
Bunlara ek olarak 2019 yıllık bazda 5 bin 761 erişime engellenen haberle en çok haberin engellendiği yıl oldu. 2020 de 5 bin 57 haberle en çok haber silinen veya çıkarılan yıl oldu.
2014’ten bugüne kadar genel toplamda “en çok haberi engellenen haber sitesi” kategorisinde 2 bin 604 haberi engellenen Hürriyet birinci sırada, 1.760 haberi engellenen Sabah ikinci sırada, 1.193 haberi erişime engellenen Cumhuriyet üçüncü sırada, 1.157 haberi erişime engellenen Sözcü dördüncü sırada ve 1.031 haberi erişime engellenen T24 beşinci sırada yer aldı.
Benzer şekilde 2014'ten bugüne kadar “en çok haberi kaldıran haber sitesi” kategorisinde de 2 bin 308 haberi kaldıran Hürriyet birinci sırada, 1.674 haberi kaldıran Sabah ikinci sırada, 1.007 haberi kaldıran T24 üçüncü sırada, 965 haberi kaldıran Sözcü dördüncü sırada ve 864 haberi kaldıran Takvim beşinci sırada aldı.
(HA)
