Türkiye, Akademik Özgürlüğü İhlalden Mahkum

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) “üniversitenin izni olmadan TV programına katıldığı için” disiplin cezası verilen akademisyen Onur Bilge Kula’yı haklı buldu.

Mahkemenin bugün açıkladığı kararıyla, Kula’nın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmedildi. Türkiye Kula’ya 1500 Eura manevi tazminat ödeyecek.

Önce para, ardından “kınama” cezası

Akademisyen Onur Bilge Kula, o dönem Mersin Üniversitesinde Almanca dili uzmanı olarak öğretim görevlisiydi.

Avrupa Birliği’nin kültürel yapısı ve Türkiye’nin geleneksel yapısının tartışılacağı bir televizyon programına davet edildi. 31 Mart 2001’de yayınlanan programa katıldı. Programdan fakülte yöneticisini de haberdar etti. Yönetici ise fakültenin dekanına bir mektup yazarak, “Kula’nın programa katılmasından endişe duyduğunu, programın konusunun Kula’nın uzmanlık alanına girmediğini” belirtti. Dekan da yöneticiye katıldığını bildirdi.

Ancak Kula 14 Nisan 2001’de televizyon programında yeniden katıldı.

Bunun üzerine, üniversiteden izin almadan İstanbul’da çekilen bir televizyon programına katıldığı gerekçesiyle hakkında disiplin soruşturması başlatıldı.

Soruşturma, Kula’nın maaşından sekizde birinin kesilmesi cezasıyla sonuçlandı. Rektörlüğe itirazı sonucunda ceza, “kınama”ya çevrildi. Bu cezayla ilgili de idare mahkemesine itirazda bulundu ancak itirazı reddedildi.

Kula da 24 Nisan 2006’da AİHM’ başvurdu.

“Akademik özgürlüğe ve ifade özgürlüğüne müdahale”

Mahkeme kararını bugün açıkladı.

Kararda, Kula’nın bir akademisyen olarak akademik ve ifade özgürlüğünün bulunduğuna dikkat çekildi ve disiplin cezasıyla bu haklara müdahale edildiği ifade edildi.

Ayrıca üniversitenin idari cezaya hükmederken sadece mevzuattaki maddeyi yazdığı ve makul bir sebep göstermediği de belirtildi.

İdare mahkemesinin de cezanın gerekliliğine dair bir tartışma yürütmediği, Kula’nın akademik özgürlüğünün ihlal edildiğine dair itirazını değerlendirmediği ifade edildi.

AİHM, mahkemenin, disiplin cezasına dair yeterli ve gerekli sebepleri gösteremediğine karar vererek, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 10. maddesinde düzenlenen ifade özgürlüğünün ihlal ettiğine hükmetti.

Kararda akademik özgürlüğün, ifade ve davranış özgürlüğü ile bilgiyi yayma özgürlüğünü içerdiğine ve garanti altına aldığına değinildi. (AS)