Polonya-Belarus: Yüzlerce insan sınırda sıkışıp kaldı

*Görüntüler: Belarus Devlet Televizyonu, AA. 

Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve NATO'nun Belarus lideri Alexander Lukaşenko'yu yaptırımlara misilleme olarak bloğu istikrarsızlaştırmak için AB'nin doğu sınırında bir göçmen krizi üretmekle suçladığı krizin ortasında mahsur binlerce insan var. 

Polonya sınır muhafızları, Salı günü göçmenler tarafından yaklaşık 600 geçiş girişimi ve Çarşamba gününe kadar bir gecede "üç büyük ölçekli" çaba kaydettiğini ve her grupta 100'den fazla göçmenin çiti aşmaya çalıştığını söyledi.

Bir sınır muhafızı basın görevlisi Çarşamba günü gazetecilere verdiği demeçte, dokuz kişinin gözaltına alındığını ve 48 kişinin hemen Belarus'a geri gönderildiğini söyledi.

Polonya Savunma Bakanı Mariusz Błaszczak, Polonya radyosuna Kuznica sınır kapısının Belarus tarafında hala önemli bir grup insan bulunduğunu ve yetkililerin Salı günü kapıyı kapattığını söyledi.

Polonyalı bir sınır muhafız temsilcisi daha önce CNN'ye, göçmenlerin bir kısmının Belarus servisleri tarafından bariyerlere doğru itildiğini söyledi.

Mülteciler dövülüyor

Polonya'nın kısa süre önce olağanüstü hal ilan etmesinin ardından yürürlüğe giren yasak bölge ile gazetecilerin ve yardım çalışanlarının bölgeye seyahat etmeleri engellendi.

Bölgede yaşayanlardan bazıları CNN'e askeri polis ve sınır muhafızlarının varlığının arttığını ve normalden daha fazla göçmen görmediklerini söyledi.

Polonyalı insan hakları aktivistleri, son üç gün içinde yardım arayan göçmenlerden herhangi bir çağrı almadıkları için ek asker konuşlandırmasının Kuznica yakınlarındaki sınırı kapatmış gibi göründüğünü söylediler.

37 yaşındaki Suriyeli Yusuf Atallah, Belarus'tan üçüncü geçiş girişiminin ardından kısa süre önce Polonya'ya geldi.

Białystok'taki bir mülteci merkezinde yaptığı konuşmada, sınıra vardığında gardiyanların dört kişilik grubunu nasıl yakaladığını ve dövüldüğünü, yüzünde yaralar, kırık bir burun ve morarmış kaburgalarla orada bırakıldığını söyledi. 

"Bataklıktan su içtim"

Mülteci, ormanda ilerlerken Polonyalı muhafızlardan kaçmaya çalışırken dağıldı.

Yusuf Atallah, tıbbi sorunları nedeniyle yolculukla ilgili hafızasının karışık olduğunu, ancak Polonya polisi tarafından alınıp mülteci merkezine getirilmeden önce ormanda üç gün geçirdiğinin söylendiğini aktardı.

Atallah, Polonya'ya hain yolculuğunu yaparken, yiyeceği olmadığını ve bir bataklıktan su içtiğini söyledi.

"Başka bir mülteci grubunun bıraktığı şeyleri gördüm (ve) bir küp şeker buldum. Sadece emmeye başlıyorum çünkü çiğneyemiyorum, ısıramıyorum" dedi.

Yüzlerce kişi ortada kaldı

İnsani yardım grupları daha önce Polonya'nın milliyetçi hükümetini sınırdaki göçmenlere yönelik muamelesi nedeniyle eleştirmişti, burada gece boyunca sıcaklıklar düşerken ve gıda ve tıbbi bakım eksikliği nedeniyle yorucu koşullarla karşı karşıya kaldılar.

İnsan hakları grupları ayrıca Polonya makamlarını çok sayıda yasadışı geri gönderme ile suçladılar.

Polonyalı sağlık çalışanlarından oluşan gönüllü bir grup olan Border Aid'den sağlık görevlisi Kaja Filaczynska, Polonya'nın olağanüstü hali tarafından oluşturulan dışlama bölgesinde göçmenleri tedavi etmesine izin verilmediğini ve göçmenlerin tekrar giriş başvurularının reddedildiğini söyledi.

Filaczynska, "Bölgedeki insanlardan telefonlar alıyoruz ve onlara cevap veremiyoruz" dedi.

Açlık, susuzluk, soğuk

Bölgeden birkaç yüz metre uzaklıktaki bir istasyondan çalışan Filaczynska, sağlık görevlilerinin, göçmenleri bir zamanlar siperlerde savaşan askerlerde görülen hipotermi, dehidrasyon, açlık, gıda zehirlenmesi ve ayak travmaları sebebiyle tedavi ettiğini söyledi

Sağlık gönüllüsü, "Birkaç hafta önce, 21. yüzyılda Batı medeniyetinde ormanın ortasında çocuklar, kadınlar ve hamile kadınların ağır hastalıktan değil, suları ve yiyecekleri olmadığı için ve soğuktan acı çekmeleri benim için bir sağlıkçı olarak düşünemezdim bile" dedi.

Save the Children Avrupa Direktörü Anita Bay Salı günü yaptığı açıklamada sınırdaki durumun "AB yasalarına ve değerlerine aykırı" olduğunu ve devletlerin derme çatma kamplarda mahsur kalan göçmen ve mültecilerin güvenliğini sağlamaları gerektiğini söyledi.

Rus savaş uçakları

Rusya savaş uçakları Çarşamba günü Belarus hava sahasında devriye gezdi. Belarus Savunma Bakanlığı Telegram kanalında, "Bunlar, hem havada hem de yerde gelişen duruma yeterli yanıt önlemleri" dedi.

İki ülkenin hava kuvvetleriyle ortak uçuşların bundan sonra "düzenli olarak gerçekleştirileceği" de belirtildi.

Rusya Savunma Bakanlığı'na göre, iki uzun menzilli Rus Tu-22m3 bombardıman uçağı, her iki ülkenin silahlı kuvvetleriyle "yer kontrol noktaları ile etkileşim sorunları" uyguladı.

Rusya iddiaları reddetti

Öte yandan Rusya, "Belarus ve Polonya sınırında olup bitenlerle hiçbir ilgisi olmadığını" söyleyerek, Avrupa'daki mülteci krizine dahil olduğunu veya insanların Belarus'a girmesine yardımcı olduğu iddialarını reddetti.
Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov Perşembe günü gazetecilere verdiği demeçte, "Diğer ülkeler gibi Rusya da bu durumu çözmek için çaba gösteriyor" dedi.

Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sınırdaki durum hakkında "Belaruslu meslektaşı (Alexander Lukaşenko) ile sürekli temas halinde" olduğunu ve konuyu Almanya Şansölyesi Angela Merkel ile görüştüğünü söyledi.

Bloomberg daha önce Avrupa Birliği'nin göçmenleri mekik dokuduğu iddia edilen havayollarına (aralarında Türk Hava Yolları da var) karşı yaptırımları değerlendirdiğini bildirmişti.

Diplomatik suçlamalar

Sınır gerginliği yoğunlaştıkça AB, Avrupa Komisyonu'nun Salı günü "ganster rejimi" olarak nitelendirdiği ve göçmenleri sınıra çektiğini söylediği "yanlış vaatleri" nedeniyle Lukaşenko'yu eleştirerek Belarus'a yeni yaptırım sinyalleri verdi.

Salı günü Polonya parlamentosunda konuşan Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, "Belarus'taki insan hakları ihlallerine karşı çıktıkları için Polonya ve Avrupa'dan intikam almak isteyen acımasız bir diktatör tarafından bugün doğu sınırımızın güvenliği vahşice ihlal ediliyor. Ancak intikamının Moskova'dan kontrol edildiğini biliyoruz" dedi.

Belarus devlet medyası BelTA'ya göre, Belarus Dışişleri Bakanı Vladimir Makei ise, Batı'nın siyasi baskı uygulamak için insan hakları temasını kötüye kullandığını iddia etti.

Rusya ve Belarus dışişleri bakanları arasında Moskova'da yapılan görüşmelerin ardından düzenlediği basın toplantısında Makei, "Belarus'a karşı geniş çaplı karmaşık bir saldırganlığın başlatıldığını" ve yanıtsız kalamayacağını söyledi.

Belarus ve Türkiye iddiaları

İçişleri Bakan Yardımcısı Bartosz Grodecki Çarşamba günü Polonya basınına yaptığı açıklamada, göçmenlerin "Belarus servisleri tarafından sürekli sınıra taşındığını" söyledi.

Öte yandan Türkiye'den Türk Hava Yolları'na da hem Avrupa Birliği'nden hem Litvanya'dan mültecileri Belarus'a taşıdıkları yönünde iddialar yöneltildi.

Grodecki ayrıca, sınırı aşmaya çalışan göçmen kalabalığı arasında "Belarus servislerinin yanı sıra muhtemelen Rus servislerinin temsilcilerinin de bulunduğunu" iddia etti.

Dışişleri: Sorunun parçası değiliz

Dışişleri Bakanlığı konuyla ilgili yazılı bir açıklama yaparak, Türkiye'nin krizdeki rolüne ilişkin iddiaları reddetti:

"Türkiye'nin, tarafı olmadığı bir konuda sorunun parçasıymış gibi gösterilmeye çalışılmasını reddediyoruz. Ayrıca, bu konuda şeffaf şekilde bilgi paylaşılmasına rağmen, Türk Hava Yolları gibi küresel çapta saygınlığa sahip bir şirketimizin hedef alınmasını kasıtlı buluyoruz."

"Son on yıldır dünyada en çok sığınmacıya ev sahipliği yapan Türkiye'nin, Polonya, Litvanya ve Letonya'nın karşı karşıya bırakıldıkları bu sınamayı en iyi anlayan ülkelerden biri olarak müttefiklerine desteği tamdır" diyen Dışişleri Bakanlığı, sorunun itidalle çözülmesi için Türkiye'nin her türlü desteği vermeye hazır olduğunu ifade etti.

Polonya'nın videosu

Polonyalı yetkililer Çarşamba günü sınırdan iki video yayınladı ve Belarus birliklerinin yere ateş açtığını ve insanlarla çatıştığını iddia ettiler. 

Ülkenin dış sınırlarından sorumlu Belarus Devlet Sınır Komitesi basın sekreteri Anton Bychkovsky, videonun nesnel bir değerlendirmesine izin vermediğini söyleyerek iddiayı reddetti.

Bunu, "durumu daha da tırmandırmak ve dikkati mültecilerle ilgili kendi eylemlerinden başka yöne çekmek ve kamuoyunu manipüle etmek amacıyla" Polonya tarafından olası bir provokasyon olarak nitelendirdi.

Polonyalı yetkililerin bu hafta başlarında yayınladığı birçok videoda, göçmenlerin çaresizce kürek, tel kesici ve kaba kuvvet kullanarak engelleri aşmaya çalıştıkları görüldü.

Polonya, Litvanya ve Letonya, son aylarda Belarus'tan ülkelerine girmeye çalışan bir artış gördü.

Litvanya'dan OHAL ilanı

Çoğu Orta Doğu ve Asya'dan gelen göçmenlerin çoğu, Polonya'dan Avrupa'nın derinliklerine seyahat etmeyi umuyor. Litvanya, Çarşamba günü gece yarısında yürürlüğe girecek şekilde bir ay boyunca olağanüstü hal ilan etti.

Bu arada, Belarus devlet medyasından gelen videoda Salı günü bariyere doğru "Almanya, Almanya" diye bağıran çocuklar görüldü.

Polonya hükümeti göçmenleri caydırmak amacıyla sınır bölgesindeki yabancı cep telefonu numaralarına "Polonya sınırı mühürlendi. Belarus yetkilileri size yalan söyledi. Minsk'e geri dönün!" yazılı mesajlar gönderiyor.

Polonyalı yetkililerin videosu bir göçmenin aldığı haptan sonra öldüğünü hatırlatarak, göçmenleri Belarus askerlerinden hap almamaları konusunda bir uyarıyla bitiyor.

TIKLAYIN - Polonya sınır kriziyle ilgili Putin'i suçladı

Polonya sınır muhafızının basın görevlisi Katarzyna Zdanowicz, Çarşamba günü Kuznica bölgesindeki durumun sakin olduğunu ve göçmenlerin gece boyunca Belarus askerlerinden sıcak yiyecek ve içecek aldıklarını söyledi.

Zdanowicz, sınır muhafızlarının tahminlerine atıfta bulunarak, sınır boyunca kamp kuran göçmenlerin sayısını yaklaşık 4 bin olarak belirledi. Belarus'un diğer bölgelerinden daha fazla insanın sınır bölgesine doğru yol aldığı iddiaları da var.

Ancak Belarus Devlet Sınır Komitesi Salı günü olay yerinde yaklaşık 2 bin göçmen olduğunu söyledi.

Çok sayıda Polonyalı yetkili Belarus'u göçmenlere sınırı geçme girişimlerinde yardım etmekle suçladı.

TIKLAYIN - Belarus-Polonya mülteci gerilimi: THY iddiaları

(PT/KÖ) 

*Kaynak: CNN, Lauren Said-Moorhouse, Antonia Mortensen ve. Magda Chodownik.