2000’den bu yana yaklaşık 20 yıl dünya çocuk işçiliğini azaltma konusunda istikrarlı bir ilerleme kaydetti. Ancak son birkaç yılda çatışmalar, krizler ve COVID-19 salgını daha fazla aileyi yoksulluğa sürükledi ve milyonlarca çocuğu daha çocuk işçiliğine zorladı.
Bugün 160 milyon çocuk hala çocuk işçiliği yapıyor. Bu neredeyse dünya çapında her 10 çocuktan 1’i demek.
Bugün 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü. Türkiye çocuk işçiliği açısından nasıl bir noktada İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nden (İSİG Meclisi) Murat Çakır’a sorduk:
TÜİK'e göre 5 milyon çocuk işçi var
Türkiye'den çocuk işçiliği ile ilgili son sayılar, veriler nedir?
Esasen bu konuya dair net bir veri gerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın gerek Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) elinde yok. Bakanlık verilen önergelere cevaplarında neleri dayanak alıyor bilmiyorum.
Bu noktada gerçeğe daha yakın verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) çocuk istatistiklerinde görebiliyoruz. TÜİK’in son açıklamasına göre Türkiye'de 5 milyon civarında çocuk işçi var.
Ayrıca SGK’ye göre de her yıl ortalama 5-6 çocuk işçi ölümü oluyor ki basını takip eden herkes çok daha fazla çocuk işçi ölümüne rastlar.
İSİG Meclisi'nin tuttuğu verilere göre ise 2013'ten bugüne en az 631 çocuk çalışırken hayatını kaybetmiş.
"Güvencesiz çalışma koşulları"
Çocuk işçiliğinin sektörlere göre dağılımı konusunda elimizde veri var mı?
TÜİK verilerine göre Türkiye’de çocuk işçilerin yüzde 30,8’i tarım, yüzde 23,7’si sanayi ve yüzde 45,5’i ise hizmet sektöründe çalışıyor.
İSİG Meclisi verilerine göre ise ancak çocuk işçi ölümlerinin sektörel dağılımını söyleyebiliriz. Yüzde 56 tarım, yüzde 22 sanayi (inşaat dahil) ve yüzde 22 hizmet sektörü ölümlerin dağılımını gösteriyor.
Bu durumun karşılaştırması yapılabilir. Ancak tarım işkolunda daha fazla çocuk işçi çalıştığını ve burada en güvencesiz çalışma koşullarının hakim olduğunu söyleyebilirim.
Türkiye'deki mülteci çocuk işçiler genellikle resmi verilerde yer almıyor. İSİG Meclisi’nin bu konuda verisi var mı?
Son on yılda iş cinayetleri raporlarında mülteci işçilerin ölümlerinde sürekli bir artış oldu. Şu an için yıllık ölümlerde yüzde 5-6 civarında bir ölüm oranı var. Ancak bu durum çocuklarda farklı. Çocuk işçiler içinde mülteci ölüm oranı yüzde 11-12. Yani her ölen 9 çocuk işçiden biri mülteci iken diğer yandan mülteci işçiler oranının da 2 katı kadar. Bir nokta da ölen mülteci çocuk işçilerin hemen hepsi Suriyeli.
"AKP çocuk işçiliği meşrulaştırdı"
Türkiye çocuk işçiliği açısından nasıl bir noktada?
Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 138 sayılı İstihdama Kabulde Asgari Yaş Sözleşmesi’ni 1998 yılında, 182 sayılı En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi’ni ise 2001 yılında onayladı.
Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından, 2017-2023 dönemini kapsayacak şekilde güncellenmiş Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı (2017-2023) hazırlandı. Ne var ki, siyasi iktidar çocuk işçiliği engellemek yerine, halkla ilişkiler stratejisinin bir parçası olarak meşrulaştırma yolunu tercih etti.
Çünkü ne çalışması yasak olan 15 yaş altı çocuklar için bir önlem alıyor ne mülteci çocuklar ile ilgili bir çalışma yapılıyor ne çocuk işçilerin eğitime devamının sağlanması konusunda adım atılıyor. Aksine çocuk işçiliği her yıl artış gösteriyor.
"Çocuk emek sömürüsü politikası"
İSİG Meclisi olarak çocuk işçiliğinin önlenmesinde ne öneriyorsunuz?
Biz çocuk işçiliğin getirildiği durumu ve çocuk iş cinayetlerinin bir ‘çocuk emek sömürüsü’ politikası olduğunu söyliyoruz. Bu kapsamda da temel, basit taleplerimiz var:
*Ucuz çocuk işgücünü teşvik eden ve bunun altyapısını oluşturan eğitim sistemi ve eğitim politikalarına son verilmeli.
*Çocuk emeğiyle ilgili veriler bilimsel, güvenilir ve düzenli bir şekilde yayınlanmalı.
*Kayıt-dışı çocuk işçi çalıştırılan kişi ve kurumlara göz yumulmamalı, caydırıcı cezalar verilmeli.
*Yasadışı çocuk işçi çalıştırmayı önlemeye yönelik tedbirler alınmalı, denetimler etkin ve sıkı bir şekilde yapılmalı, ilgili mevzuatlar yürürlüğe koyulmalı.
*Tüm çocuklar ücretsiz ve detaylı sağlık taramasından geçirilmeli. Yeterli, sağlıklı ve dengeli beslenme imkânı sağlanmalı, bağışıklık sistemleri kuvvetlendirilmeli.
*Ve tabii ki çocuk işçilik yasaklanmalı.
(HA)
