Görsel: Sarah Grillo / Axios
Dünya merkez bankaları peşi sıra kararlarla koronavirüsün getirdiği ekonomik krizin yansımalarını azaltmaya çalışıyor. Bunlardan belki de en dikkat çekini ani bir toplantıyla Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası Fed’in politika faizini yüzde 1,00-1,25 aralığından, yüzde 0-0,25 aralığına çekmesiydi.
Fed bununla da yetinmedi ve 700 milyar dolarlık genişleme programı da açıkladı.
Konuyla ilgili bianet’e konuşan siyaset bilimci ve siyasal iktisatçı akademisyen Ali Rıza Güngen yapılan bu hareketin piyasayı canlı tutmaya yönelik bir adım olduğunu söyledi.
"Virüs kaynaklı panik üretimde hızlı bir gerileme yarattı"
Herkesin daha güvenli araçlara gitmesi, dolar likiditesi ihtiyacını arttığından bahseden Güngen şöyle konuştu:
“ABD ekonomisinin ve çeşitli merkez ülkelerin ekonomik sorunlarının 2019 sonunda yoğunlaşmakta olduğu düşünülüyordu. Ancak virüs kaynaklı panik, petrol fiyat savaşıyla birleşerek küresel meta zincirlerinde bir kopuş, örneğin Çin'de ve Çin'den gelecek malları kullanan sektörlerde üretimde hızlı bir gerileme yarattı.
“Gelecekte elde edilecek getirilerin sağlanamaması anlamına gelen bu gelişmeler, borsa çöküşlerinin zamanlamasını belirledi. Şubat sonundan Mart ortasına aralıklarla ve defalarca çöküş... Bu durumda birçok finansal aracı yükümlülüklerini yerine getiremeyecekleri kayıplar gördüler, güvenli liman olarak görülen devlet tahvillerine, bilhassa ABD tahvillerine hücum oldu. Şimdi herkesin daha güvenli araçlara gitmesi, dolar likiditesi ihtiyacını artırıyor. Ayrıca yatırımların askıya alınması ertelenmesi gibi bir eğilim karşısında da bir şeyler yapılması gerekiyor.
"Merkez bankaları dolara erişim olanağı sağlamaya çalışıyor"
“Fed'in ve diğer önemli merkez bankalarının faiz indirimi kredi piyasasını canlandırmak, şirketler ve hanelerin borç ödemelerindeki sorunları etelemek için anlamlı. Bu hafta başlayan daha uzun vadeli takas işlemleri ile merkez bankaları küresel piyasada dolara daha kolay erişim olanağı sağlamaya çalışıyor. Kısacası ABD Doları dünya parası niteliği sergilediği için dolara yöneliş görülüyor. Fed'in bu koşullarda resesyon ihtimalini bertaraf etmek ve ekonomiye canlılık katmak için şirketlere ve hanelere verebileceği ilk destek faiz indirimi oluyor.
“Bu müdahale sorunu çözebilecek bir nitelik arz etmiyor. Çünkü ürünlerin üretiminde aksamalardan bahsediyoruz, ya da hizmet sektöründeki dev şirketlerin gelir kapılarını ortadan kaldıran salgınla mücadele uygulamalarından. Ayrıca merkez ülkelerde zaten faizler çok düşük. ABD'nin 0 ila 0,25 arasındaki faizleri örneğin çok sınırlı bir etkide bulunabilir. Bu nedenle vergi ayarlamaları yapmak, maliye politikasını kullanmak hem ABD'de hem de diğer ülkelerde gündeme geldi. Tartışılıyor.
"Önlemler yetersiz kalır"
“Kısacası faiz indirimi ilk ve temel adım. Borsa çöküşü ve finansal istikrarsızlık karşısında likiditeye erişimi kolaylaştırmak ilk yapılan. Fed de beklendiği üzere bunu yaptı. Ayrıca destek paketlerinin devamı gelecektir. Durağanlaşma ya da daralma eğilimine bağlı olarak birçok ülkede benzer önlemler/müdahaleler göreceğiz. Fakat kısa süre içinde aşı bulunması ya da salgının hızı konusunda olumlu bir gelişme olmazsa, bütün bu önlemler yetersiz kalır.” (HA)
