Alamos Gold gitti, Kazdağları'nda maden tehdidi bitmedi

* Fotoğraf: Kazdağları Kardeşliği / Twitter

Haberin İngilizcesi için tıklayın

350 bine yakın ağacı kestikten sonra Kazdağları’ndan çıkan Alamos Gold’un ardından bölgedeki son durumu İda Dayanışma Derneği Başkanı ve Su ve Vicdan Nöbeti Koordinasyon üyesi Ekrem Akgül ile konuştuk.

Temmuz 2019’da, Çanakkale'nin Kirazlı köyünde yürütülen madencilik faaliyetleri kapsamında ÇED raporunda öngörülenden dört kat fazla ağaç kesilmesiyle başlayan süreç bugün hala devam ediyor.

Kazdağlarında en büyük kırımı yapan Alamos Gold, Türkiye’ye açtığı tazminat davasıyla birlikte çalışmalarını durdurduğunu duyursa da Koza ve Cengiz Holding gibi Türkiye menşeili şirketler altın madeni faaliyetleriyle bölgedeki yıkımı devralmış durumda.

Öte yandan Akgül’ün aktardığına göre, Alamos Gold çekildikten sonra Kirazlı maden sahasında herhangi bir faaliyet yok. Rehabilitasyon çalışmaları da henüz başlamış değil.

Cengiz ve Koza hala "çalışıyor"

Akgül bölgedeki son duruma ilişkin şu bilgileri veriyor:

“Kirazlı’nın yaklaşık kuş uçuşu 10 kilometre batısında Koza Altın İşletmeleri’nin 1881 hektarlık Serçiler-Terziler isimli bir altın madeni ruhsat sahası ve yine Kirazlı'nın 10 kilometre kuzeydoğusunda da Cengiz Holding’e ait Truva Bakır İşletmeleri’nin olan Halilağa isimli bir ruhsat sahası var.

“Koza, sondajlara devam ederken Kapasite Artırımı talebiyle yeni bir ÇED süreci başlattı. 25 Mayıs’ta ÇED Halkın Katılımı Toplantısı duyurusu yapıldı. Halilağa'da ise Cengiz Holding’in ÇED süreci son aşamada.”

“Rehabilitasyon uzun sürecek”

Akgül, yasak nedeniyle bölgeye gidemediklerini ancak gözlem altında tutmaya, yakın köylerde yaşayanlarla iletişim halinde olmaya çalıştıklarını söylüyor:

“Kirazlı'nın rehabilitasyonunun uzun zaman alacağını ve sıyrılan canlı toprağın ortada olmaması, olsa da yani kayaç üzerine serilse de, yağışlarla akacağı şeklinde görüş bildiren uzmanlar var. Uzun ve maliyetli bir süreç bekliyor Kirazlı'yı.”

Bölgede maden işgali

Kirazlı’daki hukuki süreç Danıştay’da şirket lehine sonuçlandıktan sonra orada eylemlere başladıklarını hatırlatan Akgül, Koza Serçiler İşletmesine de ÇED İptal Davası açtıklarını ve Çanakkale İdare Mahkemesi’nin ikinci bir bilirkişi raporu için karar verdiğini de aktardı:

“Bölge kuş uçuşu 10- 15 kilometre mesafelerle tamamen madencilerin işgali altında. Koronavirüs kısıtlamaları nedeniyle sahalara giremiyoruz. Defalarca ceza yedik. Ancak Kazdağları kurtulana kadar mücadelemiz sürecek.”

Alamos Gold'un gidişi

Alamos Gold şirketinin Kazdağları’nda madencilik faaliyetleri için yaptığı ağaç kesimleri toplumda büyük bir tepki uyandırmış, on binlerce kişi şirketi protesto etmek için bölgeye gitmişti. Kirazlı‘da maden faaliyetlerine karşı başlatılan çadır nöbeti 425 gün boyunca devam etmişti.

Şirketin ruhsat süresinin 13 Ekim 2019’da sonlanmasının ardından ruhsat yenilenmemiş, Çanakkale Orman Bölge Müdürlüğü CİMER başvurusuna verilen yanıtta şirketin izin iptallerinin gerçekleşeceğini ve bölgenin rehabilite edilmesi için planlamalara başlanacağını söylemişti.

Alamos Gold'un Türkiye ayağı Doğu Biga Madencilik’in Genel Müdürü Ahmet Şentürk ise “Kazdağları’ndan hiçbir yere gitmiyoruz, 60 yıllık ruhsat hakkımız var, Türkiye Cumhuriyeti’ne söz verdiğimiz gibi yerin altındaki madeni çıkaracağız” ifadelerini kullanmıştı.

Kazdağları’nda yapmak istediği altın madeni projesi için 350 bine yakın ağacın kesilmesine neden olan şirket hukuksuz bir şekilde varlığını sürdüren Kanada merkezli Alamos Gold, 21 Nisan'da Türkiye’ye tahkim başvurusu yaptığını duyurdu.

Resmi internet sitesinde Türkiye’den 1 milyar dolar tazminat istediğini duyuran şirket gerekçe olarak izinlerinin neden yenilenmediğine ilişkin bir açıklama alamamalarını ve bu süreç boyunca zarar etmelerini gösterdi.

Türkiye’ye Hollanda’da kurduğu bir iştirak üzerinden yatırım yapan şirket, Ankara’nın Hollanda ile yaptığı ikili yatırım anlaşmasını ihlal ettiğini ve “el koyma, haksız ve adil olmayan muamele” nedeniyle tazminat istediğini söyledi.

Son olarak CHP'li Ali Öztunç'un soru önergesini yanıtlayan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, sahanın şirketten geri alındığınıve bölgede rehabilitasyon çalışmalarının başladığını ifade etti.

Halilağa Bakır Madeni Projesi

2012’de altın madeniydi

Kamuoyuna bakır madeni projesi olarak lanse edilse de aynı ruhsat alanı için 2012’de “Halilağa Altın Madeni Projesi” ismiyle ÇED süreci yürütülmüş ve ÇED olumlu kararı alınmış; ancak yöre halkının tepkisi nedeniyle, proje bugüne kadar hayata geçememişti.

Projede ne var?

Bakır madeni için alınan ÇED izni alanı toplam 603 bin 53 hektar ve üç poligondan oluşuyor.

ÇED başvuru dosyasına göre ocak alanından 90 milyon ton cevher çıkartılarak, yılda 6 milyon ton kapasiteli zenginleştirme tesisine iletilerek konsantre ürün elde edilecek. Halilağa Bakır Madeni Projesi’nin 2 yıl inşaat dönemi, 15 yıl işletme dönemi ve 2 yıl kapatma dönemi olmak üzere 19 yıllık bir ömrü olacak. 

Arazi hazırlık ve inşaat aşamasında 2 bin ve işletme aşamasında ise 1000 kişi çalıştırılacağı, istihdamın da “Hacıbekirler, Muratlar, Halilağa, Yanıklar, Osmaniye, Yaylacık köyleri başta olmak üzere Çan ve Bayramiç ilçeleri ile Çanakkale ve Türkiye’den” sağlanacağı ileri sürülüyor.

Köyler ve sulak alanlar mesafesi

Faaliyetin gerçekleştirileceği ÇED alanı; Çanakkale Bayramiç ilçesine kuş uçuşu yaklaşık 22 kilometre mesafede. Maden, Hacıbekirler köyüne 0.73, Muratlar köyüne 1.74 kilometre ve Halilağa köyüne 4.42, Söğütgediği köyüne 3.51, Yanıklar köyüne 3.19, Osmaniye köyüne 2.33 kilometre uzaklıkta yer alıyor. 

Madene en yakın su kaynağı Küçüklü Göleti’nin uzaklığı 6.67 kilometre. 1 ve 2 No.’lu ÇED alanlarına yakın diğer iki gölet sulama amaçlı kullanılan Bayramiç Işıkeli Göleti ve Bayramiç Yeniceköy Köylüçay Göleti. 

1 No.lu ÇED alanının doğusunda, 12.05 kilometre uzaklıkta master plan aşamasında Uzunalan Barajı bulunuyor. ÇED alanları civarındaki içme ve sulama suyu barajı olarak kullanılan diğer barajlar, Altınzeybek-2 ve Bayramiç Barajı.

İki büyük projenin ortasında

Halilağa Bakır Madeni Projesi 2019’da büyük bir tepkiyle karşılanan Kirazlı Altın Madeni ve onun diğer ayağı Ağı Dağı Altın Madeni projelerinin de ortasında yer alıyor. 

Üç projenin hayata geçmesi, Kaz Dağları’nda 19 bin futbol sahası (13 bin 500 hektar alan) büyüklüğünde bir maden alanının oluşması anlamına gelecek. Projeler bölgenin su varlıkları, toprağı ve tarımsal üretimi ile birlikte Kaz Dağları’nda binlerce yıllık kadim bir kültürü de tehdit ediyor.

Cengiz Holding nasıl geldi?

Kazdağları’nda 200 bin ağacı kesen Kanada firması Alamos Gold‘un yerli ortağı Doğu Biga Madencilik, 13 Ekim 2019’da dolan inşaat ruhsatının yenilenmemesinden dolayı bölgedeki çalışmalarına son vermiş, bu sayede doğa kendini yenilemeye başlamıştı. 10 aydır ruhsatı olmayan şirket halen tahliye edilmezken, Cengiz Holding devreye girdi.

TIKLAYIN - Cengiz Holding "meyve verecek ağaçları" nasıl yok etti?

Cengiz Holding, yıllardır bölgede arama faaliyetlerini sürdüren Truva Bakır İşletmeleri A.Ş maden işletmesini, Kanadalı Liberty Gold ve Teck Resorurces’dan 55 milyon dolara aldı. 

Çanakkale’de maden

TEMA Vakfı’nın Nisan 2019’da yayımladığı Kaz Dağları Yöresi’nde Madencilik Raporu’na göre, Halilağa Maden Projesinin de yer aldığı Çanakkale’de; Çan ilçesinin yüzde 75’i, Bayramiç’in yüzde 62’si, Ezine’nin yüzde 53’ü, Lapseki’nin yüzde 47’si ve Yenice’nin ise yüzde 44’ü madenlere ruhsatlı.

(TP)