Devrimin ülkesi Küba, kapitalizme mi geçiyor?

*Küba'daki 50 yıllık araba ithal etme yasağı 2013'te kalkmıştı. Fotoğraf: AA (Arşiv). 

Küba'nın sosyalist ilkelere dayanan devlet kontrollü ekonomisi Küba'da da dünyada da kimileri tarafından "kapitalizme kahramanca bir direniş" kimilerine göre de "çağa ayak uydurmayan gereksiz bir sefalet" olarak görülüyor. 

Cumartesi günü yapılan açıklamayla özelleştirmeye açılan 2 bin faaliyet alanı aynı soruları gündeme getirdi.

Küba Çalışma Bakanı Marta Elena Vito özel girişime açık olan ekonomik faaliyetlerin 127'den 2 binin üzerine çıkarılacağını duyurdu.
Castro sistemi özel sektöre 2 bin'den fazla faaliyet alanı açarken ve yalnızca 124 faaliyet alanı devlette kalıyor.

Pandemi günleri ekonomisi

Kapitalist sistemin de özellikle pandemi sonrası soru işareti olduğu dünya ekonomisinde yerini bulmaya çalışan Küba, 2020'de yüzde 11 oranında küçüldü. 

Ülkenin son otuz yılının en ciddi küçülme oranını görmesi, Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) yeni bir başkanın göreve başladığı günlere denk geldi. Yeni başkan Joe Biden'ı bu noktada önemli yapan Barack Obama döneminde başkan yardımcılığı yapmış olması.

Obama ve Castro görüşmesi

Obama, 2014'ün sonlarında aşağı yukarı altmış yılın ardından Küba ile ilişkileri normalleştirme adımını attı. Hatta Obama ve dönemin Küba lideri Raul Castro'nun ortak basın toplantısı tüm dünyada son dakika haberi olarak verildi.

Normalleşme, Obama'nın halefi Donald Trump'ın başkanlığı sırasında 2017'nin başlarında tekrar durdu. 

20 Ocak'tan bu yana ise Amerika Birleşik Devletleri yeni Başkanı Joe Biden, Trump'ın uyguladığı yaptırımları kaldırmaya ve Obama'nın bıraktığı yerden Küba ile ilişkisini sürdürmeye hazırlanıyor.

Bir hafta önce ne oldu? 

Küba'dan yapılan özelleştirme duyurusunda bir hafta önce Beyaz Saray Basın Sekreteri Jen Psaki, Biden'ın Küba politikasının Trump'ınkinden farklı olacağı sinyalini verdi.

Psaki, "Küba politikasını iki ilke belirlemektedir" derken ekledi: 

"İlk olarak, demokrasi ve insan haklarına destek - ki bu, çabalarımızın merkezinde olacaktır. İkinci olarak, Amerikan vatandaşları, özellikle de Kübalı Amerikan vatandaşları Küba'daki özgürlüğün elçileridir.

"Bu nedenle Trump hükümeti politikalarını gözden geçireceğiz."

Temel ürünlerin bile kıt bulunduğu belirtilen ülkede özel sektör, iş gücünün% 13'ü olan yaklaşık 600 bin Kübalıyı istihdam ediyor.

Küba'daki iş gücünün çoğunluğunu ise çiftçiler, zanaatkarlar, taksi şoförleri ve küçük çaplı işletmeleri olan tüccarlar oluşturuyor.

Biden, Trump tarafından kesilen bağları yeniden kurarsa, özel şirketler ABD yatırımlarına açık olabilecek.

Dünya bankası yolu açılabilir mi? 

ABD basınında yer alan çeşitli analizlere göre Dünya Bankası veya Uluslararası Para Fonu'na bağlı olmayan, bu nedenle zor durumdaki ülkelere sağlanan fonlara erişeyen Küba için durum değişebilir. 

Bunun yolu da Biden'ın teknik tavsiyelerine kademeli olarak erişmesinin yolunu açması olarak görülüyor. Biden'ın başkan yardımcılığı yaptığı Obama döneminde Küba rejimini değiştirmek için yine uzmanlara göre "uzun vadeli stratejinin" faydalarını gözlemledi. 

Castro soyadı liderlikten çıktı

Küba devriminin önderi Fidel Castro, 2006'da mide ve bağırsak yolundan ameliyat olduğunda yetkilerini geçici olarak kardeşine devretmişti. 

Raul Castro ise 2008 tarihine kadar bu görevini vekâleten sürdürdü. Bu tarihten itibaren de asaleten Küba Devlet Başkanı ve Küba Komünist Partisi Birinci Sekreteri oldu, taa ki geçen yıl Nisan ayına kadar. 

Küba ile ilgili, devrimin ülkesi "kapitalizme mi gidiyor" sorularının da artmasının ardında bu faktör de var. 

80'lerden sonra piyasa ekonomisine yönelme süreci karşısında Küba, sosyalizmin "Marksist-Leninist yorumuna" sadık kaldı. 

Tıpta dünya markası

Yıllardır ambargolara maruz kalan ülke, tıp alanında tam da sosyalist ekonomi sayesinde dünyanın sayılı ülkelerinden biri. 

Çocuk felci ve kızamık hastalıklarını ortadan kaldıran ilk ülke. Dünyada hipertansiyon tedavi ve kontrolünün en yüksek olduğu ülke de Küba.

Aynı zamanda vitiligo gibi daha az yaygın olan hastalıklarda da sosyalist ekonominin etkisiyle yoğun genetik araştırmalar yapan ve dünyada pek çok vitiligo hastasının tedavi için gittiği bir yer konumunda. 

Son olarak "Soberana 02" adlı aşıyı geliştiren Finlay Enstitüsü, 2021'de 100 milyon doz üretim yapılacağını açıkladı.

Ambargoyu delen kanser aşısı

Küba, şu an dünyanın en tartışmalı aşılarından biri olan akciğer kanseri aşısına da imza attı. Bu sayede ABD ambargosu şartlı olarak delindi.

Küba biyoteknoloji alanında Batı devlerinden farklı bir iş modelini uyguluyor. Örneğin ilaçları pazarlamak için reklam yapmıyor, ilaç lisansları satılmazken, laboratuvarlar arasında paylaşılıyor. 

Belgesel önerisi: 

Küba'nın kültürel altyapısı ve son yılları için "Küba ve Kameraman" adlı belgeseli öneriyoruz. 

(PT)