Tırmanan Keşmir Gerilimi ve Gerilimin Geçmişi

Foto: Faisal Khan - AA

Haberin Kürtçesi için tıklayın 

Pakistan ordusu, Hindistan'a ait iki savaş uçağını vurduğunu açıkladı.

Hindistan’dan yapılan açıklamada ise bir Hindistan uçağının düştüğü bilgisi doğrulanırken, Pakistan’ın da bir uçağının düşürüldüğü belirtildi.

Pakistan, uçaklarının düşürüldüğü yönündeki açıklamaya ilişkin değerlendirmede bulunmadı.

Pakistan Ordu sözcüsü Tümgeneral Asıf Gafur tarafından yapılan açıklamada, uçakların Keşmir’in Pakistan kontrolündeki hava sahasına girdikleri için vurulduğunu söyledi.

Asıf Gafur, Twitter hesabından şu mesajı paylaştı:

"Hint Hava Kuvvetleri Keşmir Kontrol Hattını geçmiştir. Pakistan Hava Kuvvetleri iki Hint uçağını Pakistan hava sahası içinde vurmuştur. Uçaklardan biri Pakistan kontrolündeki Azad Keşmir bölgesinde, diğeri ise Hindistan kontrolündeki Cammu Keşmir bölgesine düşmüştür. Pakistan tarafına düşen uçağın pilotu yakalanmıştır."

Pakistan Ordusu’ndan yapılan açıklamada ise "Her şeyi yapabilecek kapasitedeyiz ancak Hindistan'la tansiyonun yükselmesini istemiyoruz, savaşa doğru gitmek istemiyoruz" denildi.

Hindistan'dan yapılan açıklamada da bir savaş uçağının Seinagar bölgesinde düştüğü teyit edilse de, uçağın Pakistan jetlerinin açtığı ateş sonucunda düştüğü iddiası teyit edilmedi.

Reuters haber ajansına konuşan Seinagar Emniyet yetkilisi, düşen uçaktaki iki pilotun yanı sıra bir de sivilin hayatını kaybettiğini belirtti.

Hindistan'ın da Pakistan'ın da nükleer silahları bulunuyor.

Bu sürece nasıl gelindi?

BBC Türkçe’nin derlemesine göre son iki haftada şunlar yaşandı:

• 14 Şubat Perşembe: Keşmir'in Hindistan kontrolündeki bölümünde bomba yüklü araçlarla saldırılar düzenlendi. En az 40 kişi öldü. Saldırıyı Keşmir'in Pakistan'a bağlanması için mücadele verdiğini söyleyen cihatçı örgüt Ceyşi Muhammed üstlendi.
• 15 Şubat Cuma: Hindistan hükümeti, saldırılardan Ceyşi Muhammed'i sorumlu tutsa da Pakistan'ı da örgütü engellememekle suçladı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi, "Terörist gruplara ve onların efendilerine sesleniyorum. Büyük bir hata yaptılar. Çok ağır bir bedel ödeyecekler" dedi.
• 26 Şubat Salı: Hindistan Hava Kuvvetlerine bağlı savaş uçakları, Pakistan hava sahasına girerek Balakot bölgesinde hava operasyonu düzenledi. Hindistan, operasyonlarda çok sayıda Ceyşi Muhammed militanının öldürüldüğünü söylese de Pakistan can kaybı yaşanmadığını iddia etti ve Hindistan'ın düşmanca yaklaşımına yanıt verileceğini belirtti.
• 27 Şubat Çarşamba: Hindistan ve Pakistan'a ait savaş uçakları önce Keşmir'in Hindistan kontrolündeki bölgesinde, ardından da Pakistan kontrolündeki tarafında karşı karşıya geldi. Pakistan iki Hint savaş uçağının düşürüldüğünü ve bir pilotun yakalandığını söyledi. Hindistan ise bir uçağın düştüğünü teyit etti ancak olayın Pakistan uçakları ile girilen çatışma sonucu yaşandığı iddialarına dair bir açıklama yapmadı. Hindistan iki pilotunun yanı sıra bir de sivilin öldüğünü belirtti.

* Dışişleri Bakanlığı'nın 14 Şubat'taki saldırı sonrası yaptığı yazılı açıklama için tıklayın 

Hindistan-Pakistan arasındaki Keşmir savaşları

18. yüzyıl ortalarından beri İngiltere'nin sömürgesi altında olan Hindistan ve Pakistan'ın 1947’de bağımsızlıklarını kazanmalarının ardından iki ülke arasında dört savaş ve sayısız sınır çatışmaları yaşandı.

1971 savaşı hariç, iki ülke arasındaki tüm bu savaş ve çatışmaların ana kaynağı Keşmir sorunu oldu.

2. Dünya Savaşı sonrası İngiltere’nin planına göre, bölgede Müslümanların çoğunlukta olduğu bölgede Pakistan, Hinduların çoğunlukta olduğu bölgede ise Hindistan devleti kurulacaktı.

Keşmir, Cumnu, Haydarabad gibi prensliklerin hükümdarlarına topraklarını Hindistan veya Pakistan’a katma seçeneği verilmesine karşın, Hindistan da Pakistan da bu bölgelerde hak iddia ettiler.

1. Keşmir savaşı

1947’de Keşmir hükümdarı, Keşmir’in Hindistan’a bağlandığını ilan etmesine rağmen, Pakistan devleti, Keşmir nüfusunun çoğunluğunun Müslümanlardan oluştuğunu ileri sürerek bu anlaşmayı kabul etmedi ve iki ülke arasında 22 Ekim 1947’de savaş çıktı.

Savaş, BM’nin arabuluculuğunda 1 Ocak 1949'da imzalanan ateşkes anlaşmasıyla sona erdi. Ateşkes anlaşmasında referandum kararı alındı ancak referandum yapılmadı.  

Hindistan ve Pakistan mücadele ederken, Çin 1959'lerde Doğu Keşmir'i, Aksai Chin diye bilinen bölgeyi aşama aşama işgal etti.

2. Keşmir savaşı

Hindistan ve Pakistan arasında Keşmir nedeniyle ikinci savaş 1965’te yaşandı. Pakistan askerleri, Cemmu ve Keşmir topraklarına asker göndererek ayaklanma başlattı.

Cemmu ve Keşmir, Hindistan’ın en kuzeyinde bulunan, büyük çoğunluğu Himalaya Dağları üzerinde bulunan eyalet olup Pakistan tarafından “Hindistan işgalindeki Keşmir” olarak adlandırılır.

Hindistan’ın da Pakistan’a karşılık vermesiyle yaşanan savaş beş hafta kadar sürdü, iki taraf da çok ağır zayiat verdi ama birbirlerine üstünlük sağlayamadılar.

3. Keşmir savaşı

İki ülke arasında Keşmir nedeniyle son savaş 1999’da yaşandı.

Bu savaş neticesinde Hindistan, Pakistan tarafından bozulan sınır hattını eski haline getirdi.

Keşmir'in Hindistan yönetimindeki kesiminde yaşayanların yüzde 60'ından fazlası Müslüman ve Hindistan'da çoğunluğun Müslüman olduğu tek eyalet.

* Bu haberde wikipedia, BBC Türkçe ve DW Türkçe’den yararlandık.

(EKN)