Hazar Denizi’nin Statüsü Konusunda 22 Yıl Sonra Anlaşıldı
Kazakistan'ın Aktau kentinde Hazar Denizi’ne kıyısı bulunan Rusya, Kazakistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve İran liderlerinin katılımıyla düzenlenen zirvede Hazar Denizi’nin statüsünü belirleyen belge imzalandı.
Vladimir Putin, Nursultan Nazarbayev, İlham Aliyev, Gurbanguli Berdimuhamedov ve Hasan Ruhani’nin imzasını taşıyan belgeye göre, Hazar Denizi'nin yüzey kısmı taraflarca ortak bir şekilde kullanılacak, dip kısmı ve maden rezervleriyse komşu devletlerin arasında, uluslararası hukuk temelinde anlaşılarak paylaşılacak.
Sputnik’te yer alan habere göre, denizcilik, balıkçılık, bilimsel araştırmalar ve ana boru hatlarının döşenmesi, tarafların üzerinde mutabakata varacağı kurallara göre gerçekleşecek.
Kapsamlı deniz projelerinin hayata geçirilmesi durumunda ekoloji faktörünün dikkate alınacak.
Ayrıca anlaşmaya göre dış ülkelerin Hazar bölgesinde askeri varlık göstermesine izin verilmeyecek.
Taraflar anlaşma için 22 yıldır çalışıyordu. 1996'dan beri üzerinde çalışılan anlaşmanın taslağı üzerinde, 4-5 Aralık 2017'de Moskova'da toplanan Hazar Ülkeleri Dışişleri Bakanları Zirvesi'nde mutabakat sağlanmıştı.
Nazarbayev: 20 yıldan uzun sürdü
Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev imzalar atılmadan önce yaptığı konuşmada şunları söyledi:
“Hazar Denizi'nin statüsü konusunda uzlaşıya varmanın zor olduğunu ve uzun sürdüğünü itiraf edelim. Görüşmeler 20 yıldan uzun sürdü ve tarafların ortak çabalarıyla oldu."
Putin: Daha fazla askeri işbirliği olmalı
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de anlaşmanın çığır açan bir gelişme olduğunu söyledi ve ekledi:
“Hazar Denizi'ne komşu ülkeler arasında daha fazla askeri işbirliği yapılması gerekiyor.”
Hazar Denizi hakkında
Dünyanın en büyük tuzlu su gölü. Hem deniz hem de göl özellikleri taşıyor.
Batıda Azerbaycan ve Rusya, kuzeydoğu ve doğuda Kazakistan, doğuda Türkmenistan, güneyde İran toprakları ile çevrili.
Okyanuslarla bağlantısı olmayan Hazar’ın uzunluğu 1210, genişliği 210-436 kilometre.
Dünyanın büyük su kütlesine sahip olan Hazar, dünyadaki göl sularının yüzde 40-44'ünü oluşturuyor.
Fosil yakıt çıkarma ve taşıma faaliyetlerinin büyüklüğü su kalitesi için risk oluşturuyor. Sualtı petrol ve gaz boru hatları çevresel tehdit olarak görülüyor. Hazar'da çeşitli adalar petrol müdenciliği nedeniyle ekolojik zarara uğradı. Deniz kuş türleri azaldı.
Hüzür'dake Mersin balığı popülasyonu aşırı avlanma nedeniyle tehdit altında. Bu nedenle son yıllarda balık avlanması yasaklandı.
Sazan balığı Karadeniz ve Aral Denizi'nin yanı sıra Hazar Denizi'de de bulunuyor. Hazar foku (Pusa caspica) Hazar Denizi'ne endemik bir tür.
Rusya'nın endemik bitki türleri Volga deltasında ve Samur Nehri deltasında bulunuyor. Kıyılarda ayrıca Orta Asya çöllerine uyumlu bitkiler bulunuyor. Bitki türleri ise su kirliliği ve çeşitli arazi ıslahı çalışmaları kaynaklı hidrolojik dengesizlikler nedeniyle tehdit altında. (EKN)