2022'de çocukları ne kadar duyduk?

"Benim söylediğimi duymuyorsunuz, beni can kulağıyla dinlemiyorsunuz" diyordu 7 yaşındaki Burak.

Bir süredir evdeki ilgi onun üzerinden çekilmiş, ağır hasta olan anneannesine yönelmişti. Büyükler, Burak'ı o kadar da can kulağıyla dinleyemiyordu. Onun anlatmaya çalıştığı büyükler için belki basit bir şeydi, ama çocuk için önemliydi.

"Susan çocuk yok, kulak verilmeyen çocuk var" demişti Sosyal Hizmet Uzmanı Dr. Figen Paslı.

Çocukların sözle değilse de davranışıyla, okula devamsızlıkla, bedensel tepkileriyle istismarı, kaygılarını, üzüntülerini anlattığını söylemişti Paslı. 

"Beni duymuyorsunuz" cümlesi bir çocuk için görülmemenin, duyulmamanın geldiği son isyan cümlesi gibi.  

Nüfusun yüzde 30'u çocuk

Geride bıraktığımız 2022 yılında Türkiye'de kaç çocuğun sesi tam olarak duyulabildi? Türkiye nüfusunun neredeyse yüzde 30'unu oluşturan çocuklar 2022 yılında hangi konular etrafında gündem oldu?

Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) göre çocuk nüfusu, Türkiye nüfusunun yüzde 26,9'unu oluşturuyor. Yani Türkiye, 84 milyon 680 bin 273 kişi iken bunun 22 milyon 738 bin 300'ü çocuklar.

Ülkeyi, dünyayı ilgilendiren her konu, alınan her karar, uygulanan her politika çocuğu da ilgilendiriyor. Ekonomi, çevre, hayvanlar, çalışma hayatı, iklim krizi, göç politikaları ve daha fazlası...

Ne yazık ki gündeme oturan haberler genel olarak güler yüzlü değildi. Çoğunun öznesi, sesini duymadığımız çocuklardı.  

Çocuk yoksulluğu, nitelikli gıdaya ulaşım, çocuk işçiliği, şüpheli çocuk ölümlerinin yanı sıra yılın son aylarında ve her zaman en çok gündemde olan konu çocuk istismarı oldu.

2022'de çocukların gündeminde neler oldu?

Çocuk yoksulluğu

Son bir yılda ekoniminin kötü gidişatı ve üst üste yapılan zamlar en çok çocukları etkiledi. "Çocuk yoksulluğu" kavramı en çok bu yıl dillendirildi. Derin Yoksulluk Ağı sahada yaptığı araştırmalarda, derin yoksulluk yaşayan ve gelişimleri için zorunlu olan sağlıklı besin ve temiz suya ulaşamayan çocuklarla görüştü. 

Avrupa'da derin çocuk yoksulluğu raporunda Türkiye'ye de atıf yapıldı. 

TIKLAYIN - Avrupa'da derin çocuk yoksulluğu raporu: Türkiye'ye de atıf var

Yoksulluk çocuğun fiziksel, ruhsal gelişimini aksattığı gibi çocuğun eğitim hayatını sonlandırmasına da neden oluyor.  
Veli Der Başkanı Ömer Yılmaz, "Okul açılırken yapılan kırtasiye ve kıyafet masrafı dışında aylık bir çocuğun yol, beslenme ve okul dönemindeki masrafı en az 2500 TL. Özellikle açlık sınırı altındaki aileler çok zorlanıyor" dedi.

TIKLAYIN - Derin yoksulluk eğitimden koparıyor | 1 milyon 738 bin çocuk okulu terk etti

HDP Çocuk Komisyonu üyeleri ve Meclis'teki muhalefet partileri çocuk yoksulluğunun önüne geçilebilmesi amacıyla araştırma ve soru önergeleri sundu. HDP Çocuk Komisyonu üyesi Hüseyin Kaçmaz, Türk Aile Hekimleri Dergisi'nde yayımlanan çalışmayı örnek göstererek her dört çocuktan birinin kilosunun çok düşük olduğunu, çocuklarda büyüme ve gelişme sorunları yaşandığını aktardı ve "Her gün öğün atlanıyor" dedi.

TIKLAYIN - Çocuk yoksulluğu: "Her gün öğün atlanıyor"

TIKLAYIN - "Çocuklar yoksulluk nedeniyle kahvaltı yapmadan okula gidiyor"

TIKLAYIN - İVME Hareketi Çocuk Yoksulluğu Bildirisi

TIKLAYIN - "Fiyat artışları çocukların hak mahrumiyetini artırdı"

Bodurluk ve prematüre doğum artıyor

Kasım ayında ise Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi, TTB Okul Sağlığı Çalışma Grubu ve TTB Halk Sağlığı Kolu ortak açıklamayla bodurluğun arttığını duyurdu.

Yine kasım ayında Trakya Üniversitesi (TÜ) Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Betül Acunaş, Türkiye'de her 100 bebekten 15'inin prematüre doğduğunu söyledi.

Ücretsiz ve nitelikli okul yemeği

Çocuk yoksulluğuyla bağlantılı olarak bu yıl ücretsiz okul yemeği gündeme getirildi.

Yılın başında azar azar konuşulmaya başlanan eylül ayı geldiğinde daha çok gündem olan konulardan biri de ücretsiz okul yemeği oldu. Özellikle bianet yazarlarından, gıda mühendisi Bülent Şık'ın da sürekli gündemine taşıdığı bu konu, Ekmek ve Gül sayesinde de kampanyaya dönüştü.

TIKLAYIN - TRT bandrol gelirleri yetersiz beslenen çocuklar için kullanılsın

TIKLAYIN - Kadın dernekleri okullarda bir öğün ücretsiz yemek için Meclis'i göreve çağırdı

TIKLAYIN - 46 sivil toplum örgütü: Okullarda ücretsiz yemek verilsin

Şık, "Kantinler kapatılmalı, yemekhaneler kurulmalı" dediği yazısında şöyle dedi:

"Bu iş için gerekli donanım ve personel için bütçe oluşturulması gerekiyor elbette. Bu yapılabilir; dahası, mutlaka yapılması gereken işlerden biridir. Bir toplumun birinci önceliği çocukların sağlıklı büyümesini sağlayacak koşulları oluşturmaktır."

TIKLAYIN - Çocuklar ve kamusal politikalarımız II: Ücretsiz beslenme desteği

TIKLAYIN - Çocuklar ve kamusal politikalarımız IV: Çocuklar ve gıda güvenliği

TIKLAYIN - Çocuklara beslenme desteği kapsayıcı olmalı

TIKLAYIN - Şirketlere değil, 13 milyon öğrencinin beslenmesine kaynak aktarılmalı

Kısmen sevindirici bir haber

Yılın sonuna yaklaşırken ücretsiz okul yemeğiyle ilgili sevindirici bir haber geldi. Kısmen de olsa bir sonuç alınmıştı. Milli Eğitim Bakanlığı, 6 Şubat 2023'ten itibaren Türkiye'deki tüm okullarda, okul öncesi eğitimdeki çocuklara ücretsiz yemek verileceğini duyurdu.

TIKLAYIN - Şimdi iyi haberler: Çocuklar kazandı

Darısı sadece okul öncesi değil, tüm çocukların başına!

Yangınlarda ya da boğularak ölen çocuklar

Ekonominin kötü gidişatı ev yangınlarının artmasına neden olurken, yangınlar nedeniyle pek çok çocuk hayatını kaybetti. 2021'in sonuna doğru İstanbul Esenyurt'ta dört çocuk elektrikli sobadan çıkan yangın nedeniyle hayatını kaybetti. Derin Yoksulluk Ağı'ndan Selen Yüksel, bu olayın bir çocuk hakkı ihlali olduğunu görmek gerektiğinin altını çizdi. 

Kasım ayında Bursa'da bir evde çıkan yangında 8'i çocuk 9 kişi yaşamını yitirdi.

(Üst sıra soldan sağa) Amina El Taha Elmuse, Ahmet El Cesim, Ali El Cesim, Gerem Aljasem, (Alt sıra soldan sağa) Ali Aljasem, Merem Aljasem, Ahmet Aljasem, Yasir Aljasem hayatını kaybetti.

TIKLAYIN - "Doğalgazlı evden çıkıp, sobalı eve taşınmak zorunda kaldık"

Öte yandan bahar ve yaz aylarında dere, havuz, sulama kanalı gibi yerlerde boğulan çocukların haberleri de gelmeye devam etti. 

Çocuk doktoru Gezo Issı Bozkurt, suyun insan hayatındaki önemine vurgu yaparak, "Bu gerçeklik kabul edilmeli ve halka hizmet olarak tıpkı yol, elektrik gibi halka açık, güvenli havuzlar yapılmalı ve yüzme eğitimleri verilmeli" diyor.

TIKLAYIN - "İlkokulda yüzme eğitimi zorunlu olmalı, halka açık havuzlar artmalı"

Haziran ayında üç gün içinde sekiz çocuk boğularak öldü. Çocuklardan biri, serada çalışan akrabalarını ailesiyle ziyarete giden Suriyeli Yakın Habip'ti.

TIKLAYIN - Boğulma vakaları arttı: "Sorumluluk idarede"

Mülteci çocuklar

Boğularak ve yangında ölme vakalarından en çok da mülteci çocuklar etkilendi. Kasım ayında Bursa'da soba kurulu evde çıkan yangında hayatını kaybeden çocuklar Suriye'den göç etmişti. 

Yaşamını yitiren, yaşları 1 ila 11 arasında değişen çocukların ölümünün ardından Fisa Çocuk Hakları Merkezi, "Yangınların sebebi açık: Eşitsizlik ve denetimsizlik" dedi.

Esenyurt'ta bir evde çıkan yangında da ölen dört çocuk Suriyeliydi.

TIKLAYIN - "Mülteci çocukları yakan derin yoksulluğa karşı acil önlem alınsın"

TIKLAYIN - "Türkiye'nin mülteci çocukları da kapsayan, ülke çocuk politikasına ihtiyacı var"

Ağustos ayında Suriyeli 13 yaşındaki Ali Muhammed isimli çocuk, serinlemek için girdiği Fırat nehrinde boğuldu. 

TIKLAYIN - Fırat Nehri'nde bir çocuk boğuldu

Suriyelilerin ülkelerindeki iç savaş nedeniyle Türkiye'ye sığınmaya başlamalarının üzerinden 11 yıl geçti. Türkiye'deki mülteci çocuklar ayrımcılık ve akran zorbalığına maruz kalıyorlar.

11 yaşındaki Fatma "Okulda adımı bilmelerine rağmen bazı arkadaşlarım ve öğretmenlerim bana adımla değil de 'Afgan kız', 'Yabancı' ve 'Talib' diye sesleniyorlar" diyordu.

TIKLAYIN - "Ayrımcılık sebebiyle okulumu defalarca bırakmak istedim"

TIKLAYIN - Çocukların mültecilerle ilgili önyargıları ailelerinden geliyor

TIKLAYIN - Asker mülteci minibüsüne ateş açtı | 4 yaşında çocuk öldü

TIKLAYIN - "Mülteci kadınlar ve çocuklar sokağa çıkmaya korkuyor"

Pandemi sonrası çocuklarda salgın hastalıklar arttı

2020 ve 2021'i etkisi altına alan Covid sonrası çocuklar arasında gizemli hepatit, domates gribi, Strep A, kızamık, RSV gibi salgın hastalıklar arttı.

TIKLAYIN - "Bütünüyle korunmak mümkün olmasa da maske ve hijyen önemli"

TIKLAYIN - Artan çocuk hastalıkları, Covid-19 kısıtlamalarının bir tür gecikmeli etkisi

Yılın başında çocukların nefes almakta zorlanmasına neden olan COVID dışı virüs Birleşik Krallık'ta görülmeye başladı. İngiliz Akciğer Vakfı (BLF), geçen yıl sokağa çıkma yasağının ardından normalde meydana gelenden daha az enfeksiyon olduğunu, ancak Respiratuvar Sinsityal Virüs'ün (Respiratory Syncytial Virus-RSV) bu kış geri dönüş yaptığını söyledi.

TIKLAYIN - Çocukların nefes almakta zorlanmasına neden olan COVID dışı virüste artış

Şubat ayında ise Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği (AİD) üyesi Prof. Dr. Kılıç - Gültekin bakım verenleri MIS-C hastalığı konusunda uyardı.

TIKLAYIN - Çocuklarda MIS-C: Hızlıca teşhis ve tedavi edildiğinde kalıcı hasar bırakmayabilir

Mart-nisan aylarında ise Avrupa, ABD ve İsrail'de hepatit vakalarında artık gözlemlendi. Uzmanlar bu vakalara adenovirüsün neden olabileceğini ancak COVID-19 ihtimalini de dışlamadıklarını söyledi.

TIKLAYIN - İngiltere çocuklarda hepatit vakalarındaki artışı araştırıyor

TIKLAYIN - DSÖ'den 'gizemli hepatit' açıklaması: Hijyene dikkat edin

TIKLAYIN - İrlanda bir çocuğun 'gizemli hepatitten' öldüğünü doğruladı

TIKLAYIN - 35 ülkede binden fazla 'gizemli hepatit' vakası

Aralık ayında ise İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı, Strep A hastalığının görülme oranının önceki yıllara kıyasla daha yüksek olduğunu belirtti.

Çocuk istismarı

Türkiye'de pek çok vaka, dosya gündeme gelse de öfke, tepki çok kısa sürüyor. Çocuk istismarı çoğu zaman "en içeriden" geliyor. YIlın sonuna doğru ortaya çıkan bir vaka da bunun en yakıcı örneği. Gazeteci Timur Soykan'ın haberleştirdiği olay, İsmailağa Cemaatine bağlı Hiranur Vakfı Başkanı Yusuf Ziya G.'nin 6 yaşındaki kızını "evlendirmesiydi."

TIKLAYIN - Bakanlık tarikattaki çocuk istismarı davasına müdahil oldu

TIKLAYIN - Tarikatta çocuk istismarı yargıda

TIKLAYIN - Kadına şiddet, çocuk istismarı siyasetin konusudur

Bu vaka özelinde Doç. Dr. Paslı, çocuğun korunmasında yer alan sistemlere, onların işlevlerine ve bu sistemlerin görevini yerine getirip getirmemesinin sonuçlarına yönelik sorularımızı yanıtladı.

Paslı, "Çocuğun istismara maruz bırakıldığının fark edilmesiyle başlayan bildirim sürecinde, çocuğun öncelikle ev ortamı, bakım verenlerle ilişkileri, sosyal çevresinde yer alan kişiler ve kurumlarla ilişkileri hakkında ayrıntılı sosyal inceleme yapılması ve durumun değerlendirilmesi, değerlendirme sonucunda çocuk için acilen gerekli olan başta koruma olmak üzere tedbirlerin alınması gerekirdi" dedi.

TIKLAYIN - "Toplum Merkezleriyle çocukların istismar riskleri belirlenebilir" 

Çocukların sesini daha çok duyabildiğimiz bir yıl olsun!

(AÖ)