Masallar ve çocuk kitapları toplumsal cinsiyet rollerini öğrendiğimiz belki de en önemli kaynaklar. Hayallerimizi şekillendiren etkileri sebebiyle de yetişkin dünyamız üzerinde etkileri büyük. Eşitlikçi bir dünya düşü için ise hem çocukların hem yetişkinlerin ne okuduğu pek önemli. Bu yüzden kendi kütüphanemden toplumsal cinsiyet rolleri ve eşitlikçi düşler için önerebileceğim birkaç kitabı paylaşmak istedim.
Kıpır Kıpır
Kıpır Kıpır taban tabana zıt iki kız kardeşin, Belinda ile Melisa'nın, öyküsünü anlatıyor. Belinda her zaman çok dikkatli ve özenli, zarif bir balerin. Oysa Melisa bale konusunda pek başarılı değil onun içinden daha özgürce dans etmek, rengarenk giyinmek geliyor. Kıpır kıpır hanım hanımcık kızlar olmamızı söyleyen kitapların aksine istediğimiz gibi olabileceğimizi anlatıyor. (Yaş: 3-6)
Ann Bonwill, Marsık Kitap
Vesta Linnea
Vesta Linnea serisinde Canavar Anne - Ay ışığında - Linnea Uyu Artık - Linnea ve Köpeği - Vesta Linnea ve Çok Üzgün kitapları var. Linnea'nın 5 kişilik ailesinde roller ve ilişkiler alışıldığın dışında ilerliyor. 3 kardeşin babaları ayrı örneğin veya anne bazen üzgün hatta canavar (!). Vesta Linnea kitapları alışılmışın dışında aileler ve ilişkiler olabileceğini anlatıyor. (Yaş: +6)
Tove Appelgren, Salla Savolainen; Büyülüfener Yay.
Damdaki İnek
Damdaki inek kadın erkek rollerine ve emeğine ironik bir açıdan bakıyor! Hikayede Karısı Sian'dan daha çok çalıştığını düşünen çiftçi Shon bir günlüğüne birbirlerinin yerine geçip işleri değiştirmeyi teklif
ediyor. Ancak günün sonunda Sion'un evde yaptığı işlerin hiç de o kadar kolay ve az olmadığını anlıyor. Hikaye aslında bu haliyle daha cesur bir sonu da hak ediyor. (Yaş: 3-6)
Eric Maddern, Mandolin Yay.
Kül Prensi
Kül Prensi küçük feministlerin ve her zaman teklif etmek zorunda kalan oğlan çocukların kütüphanesi için harika bir masal. Külkedisi hikayesindeki tüm öğeler Külprensi'nde tersyüz oluyor, hatta bu sefer kızlar teklif ediyor.(Yaş: 3-6)
Babette Cole, Kuraldışı Çocuk
Antiprenses serisi- Frida Kahlo
Nota Bene'nin hazırladığı antiprenses serinin ilki Frida Kahlo'nun hayatını anlatıyor. Kitap varoluşu, düşünceleri ve sanatıyla baştan başa devrimci bir kadın olan Frida Kahlo ile tanışmak, onun çocukluğu, okul hayatını ve sanat anlayışını öğrenmek için iyi bir fırsat. (Yaş: +6)
Nadia Fink - Fitu Saa, NotaBene Yay.
Başka Bir Anne
İnsanlar birbirine benzerler, benzemek isterler. Hatta farklı olmanın kötü olduğu söylenir hep. Başka Bir Anne kitabındaki anne ise kimsenin annesine benzemiyor, onlar gibi giyinmiyor, onlar gibi davranmıyor. Kitap farklı ve özgün olmak üstüne eğlenceli bir anlatıya sahip. (Yaş: 3-6)
Sandra Albukrek - Seban, Leyla Navaro; Can Çocuk
Uyanış Öncesi Öyküleri
Uyanış öncesi öyküleri Datruelo, Seksek Yıldızlar, Renkler, Uçmak, Aura ile Sohbet, Aşka Dair gibi küçük öykülerden oluşuyor. Öyküler belki biraz daha büyüklere masallar tadında ve en çok da toplumsal rollerle yaralanmış kadınlara şifa niteliğinde. İki yazarın bir değer kitabı olan Vejeteryan Külkedisi ise bu rollere bir baş kaldırı kitabı. (Yaş: 3-6)
Nunila Lopez, Myriam Cameros; NotaBene Yay.
Vejetaryen Külkedisi
Külkedisi kendisini ancak ayakkabının ayağına olmasıyla tanıyan bir prense aşık!
Sindirella masalı kadınlara hep kalıplara uygun olma çağrısı yaptı. Vejetaryen Külkedisi kitabı da bu kalıplar içinde acı çeken külkedisinin isyanını anlatıyor. Kitabın Türkçe ve Kürtçe versiyonları bulunuyor. Kitap daha daha çok yetişkinlere masal niteliğinde. (Yaş:+12)
Nunila Lopez – Miriam Cameros, Notabene Yay.
Mavi Kız Uzun Bir Yol
Hep yolculuklara prensler, sultanlar, erkek kahramanlar çıktılar. Yollar gidip kahramanlık öyküleri yazdılar. Mavikız ve uzun yol'da ise kahramanımız Mavi Kız uzuuun bir yolculuğa çıkıyor. (Yaş: 3-6)
Şafak Özdemir, YKY
Masalını Terk Eden Prensesler
Kitap Muş Kadın Çatısı Derneği tarafından hazırlandı, masalların sonları ise çocuklar tarafından tamamlandı. Masallar üstelik iki dilde; Türkçe ve Kürtçe. Masalın Türkçe ve Kürtçe versiyonlarına derneğin web sitesinden ulaşabilirsiniz. (Yaş: 6-8)
Deniz Kaynak, Muş Kadın Çatısı Derneği Yay.
Pamuk Prenses ve Yedi Kurbağa
Kitap prenses ve beyaz atlı prens olmak istemeyen oğlan çocukları için harika bir ter yüz etme denemesi. Masalda güzellik, sevimlilik, iyilik ve kötülük kavramları ve mecburi bir son olarak evlilik de terse çevriliyor. (Yaş: 3-6)
Kelly Caswell, Gemma Cary, Net Çocuk
İsyankar Cadı
Hep prenses ve peri olmayı istedik ama bir de dünyaya cadıların gözünden bakmanın zamanı gelmedi mi? Her zaman kötü resmedilen cadımız bu hale içerlemiş, üstelik dünyanın mevcut haline de kızmış durumda. Sahi o kadar peri varken dünya neden bu kadar kötü durumda! Bu duruma içerleyen cadımız isyan ediyor, isyan ettiği gibi de süpürgesini kapıp kötülükleri temizlemeye girişiyor. (Yaş: 3-6)
Enrique Perez Diaz, Enrique Martinez; Yazılama Yay.
Ronja Haydut Kızı
Pippi Uzunçorap’ın yazarı Astrid Lindgren’in bir diğer kitabı Ronja’da başrol asi bir kız çocuğunda.
Kitapta iki haydut çetesinin rekabeti arasında Ronja’nın doğa, hayat ve ailesine dair keşifleri, onlarla mücadeleleri ve rakip çetenin oğluyla kurduğu kardeşlik anlatılıyor. Kitap boyunca fonda ormanın ve ağaçların şarkıları, doğanın ihtişamı hep size eşlik ediyor. Ronja’nın serüveni boyunca annesinin kızıyla kurduğu ilişki, şifacılığı, hayata karşı bilgeliği ise ışıldıyor, iç ısıtıyor. Özellikle onlu yaşlardaki çocuklar için Ronja bir kahraman adayı. (Yaş: +8)
Astrid Lindgren, İthaki Yay.
Küçük Feministin Kitabı
Küçük Feministin Kitabı eşitsizlikleri sorgulamaya başlamış 12-13 yaşlarındaki kız ve oğlan çocukları için iyi bir başlangıç kitabı. Kitap hem kadın mücadelesinden küçük kesitler sunuyor hem de gündelik hayattan örneklerle iktidar ve eşitsizlik gibi kavramları açıklıyor. Kitapta feminist mücadelenin kısa tarihiyle ve kadın düşünürlerin hikayeleriyle tanışmak mümkün. Kitabın bir diğer iyi yanı cinsiyet rollerini değiştirmek için okul ve ev hayatından küçük önerilerde bulunması. (Yaş: +8)
Sassa Buregren, Güldünya Yay.
Küçük Kızlara Öğütler
Küçük Kızlara Öğütler kitabında Mark Twain küçük kızlara öğütler veriyor ama öğütleri biraz ironik! Twain öğütleriyle küçük kızların yetişkin iktidarıyla nasıl başa çıkabilecekleri konusunda ip uçları ve taktikler veriyor. (Yaş: +3)
Mark Twain, Aylak Adam Yay. (HK/YY)
*Bu yazı SOLFASOL gazetesinin Ağustos 2016 sayısında yayımlandı.
