"Hak odaklı habercilik, özenli haberciliktir"

Atölye BİA’nın 2020 Güz Dönemi Programı Temel Gazetecilik Atölyesi’nin ikincisi bugün gazeteci Ahmet Tulgar, Esra Açıkgöz, Bahadır Özgür, Prof. Dr. Sevda Alankuş ve bianet yayın yönetmeni Nazan Özcan’ın katılımıyla başladı. Atölye birer gün arayla 30 Kasım'a kadar sürecek.

Farklı ülke, şehir ve üniversitelerden 12 kişinin katıldığı Temel Gazetecilik Atölyesi, Aralık ayında da düzenlenecek.

*Atölye oturumu

TIKLAYIN - Atölye BİA Güz Dönemi Programı'na başvurular devam ediyor

Tulgar, Açıkgöz ve Özgür’le başlayan tanışma oturumunu takiben Prof. Dr. Sevda Alankuş da “Hak odaklı habercilik nedir, nasıl yapılır, örnekleri nelerdir?” adlı bir sunum gerçekleştirdi.

Nedir, nasıl yapılır?

Prof. Dr. Sevda Alankuş, hak odaklı haberciliği şöyle açıklıyor:

"Hak haberciliği sadece insan hakları ihlallerini haber yapan habercilik değildir. İhlaller kadar hak kazanımlarını da haberleştiren, takip eden, herhangi bir haber yaparken de konu ne olursa olsun yeniden hak ihlaline sebep olmayan haberciliktir.”

Alankuş, hak haberciliği için yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı:

• 5N1K kuralı olabildiğine çok soruya özellikle de neden sorusuna cevap verilecek şekilde kurulmalıdır.
• Haber sonuç değil, süreç odaklı kurulmalıdır.
• Doğru terminoloji seçilmedir. Örneğin mülteci haberciliğinde, mülteci, sığınmacı, göçmen kavramları tam olarak bilinmeli.
• Haberlerde Türkiye’ye Avrupa dışından gelenlere geliş nedenlerine bakılarak mülteci ya da göçmen denilebilir.
• Mülteci haberlerinde kullanılan dil, seksist, ayrımcı, ırkçı, nefret söylemi içeren, linçe, çatışmayı teşvik eden niteliğinden arındırılmalı.
• Kriminalize edecek sıfatlar kullanılmamalı.
• Mülteci ve sığınmacıların yaşam koşulları görünür kılınmalı.
• Duygudaşlık içinde olunmalı.

“İlkeleri ve sınırları bilmek gerekir”

*Prof. Dr. Sevda Alankuş

Hak odaklı habercilik içerisinde yer alan çocuk odaklı haberciliği odağına alan Alankuş, bu habercilik türüyle ilgili de şunları söyledi:

* Çocuk odaklı habercilikte çocuk hakkı ihlalleri takip edilip, görünür kılınmalı.

* Bu ihlallerin önüne geçilmesi ve politika üretilmesi için pro-aktif habercilik yapılmalı.

* Çocuk haberlerde kaynak olarak kullanılmalı

* Çocuklar olumlu haberlerin öznesi kılınmalı.

“Hak odaklı habercilik özenli haberciliktir” diyen Alankuş, çocuk odaklı haberciliği kısaca şöyle özetledi:

“Çocuk odaklı habercilik çocuktan yana, onu birey olarak gören, onu ötekileştirmeyen-nesneleştirmeyen, kişisel bilgilerini sorumsuzca yaymayan, çocuğu korunmaya muhtaç güçsüz göstermeyen bir haberciliktir.

“Hak odaklı habercilikte ilkeleri bilmek önemli, sınırları bilmek önemli, sorumlu olmak önemli. Bu da kendinizi hayatta nereye konumladığınızla ilgili. Yaptığınız haberlerde ‘Birini mağdur eder miyim, birine zarar verir miyim?’ diye düşünmek, sormak lazım.”

Daha sonra örnek haberler üzerinden yapılan hak ihlalleri üzerine konuşuldu.

“Sesi olmayanların sesi olmak”

*Nazan Özcan

Alankuş’un ardından bianet Genel Yayın Yönetmeni Nazan Özcan da hak odaklı habeciliğin bianet’te nasıl yapıldığından bahsetti. Özcan şunları söyledi:

“Hak odaklı haberciliği, pratiğe dökmek kolay olmuyor. Yaptığınız habercilik çalıştığınız kurumlara göre değişiyor. Ana akımda başka, alternatif medyada başka yazarsınız. Ama aslında hepsi yanlıştır. Elbette kurumun bir takım kuralları olacaktır ama gazeteciliğin tek bir yönü vardır; o da sesi olmayanların sesi olmak.

“Uluslararası standartlara göre habercilik yapmak gerekir. Hak odaklı habercilikte aklımıza ilk gelen şey kişinin yaşam hakkıdır. Çünkü yasalarla korunur ve ihlal edilemez. Dolayısıyla ihlal edilirse hak odaklı haberciliğin konusu olur.

“Gazetecilik hata mesleğidir”

“Gazetecilik öğrenerek yapılır, arada hata yapılır. Hata mesleğidir çünkü gazetecilik. Ve bunu düzeltmek de gazetecinin pratiğiyle alakalı.

“Kişilik haklarına saygı göstererek haber yapmalısınız.

“Gazetecilik gazeteciliktir. Önüne başka bir sıfat koymanıza gerek yok. Hayata bakış açınızla ve yanında olmak istediğiniz tarafı seçerek, haberciliğinizi inşa edebilirsiniz.”

Oturum katılımcıların sorularıyla sona erdi.

(SO)

Sevda Alankuş hakkında

BİA Eğitim Danışmanı, Yaşar Üniversitesi Öğretim Üyesi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu. Yüksek lisans ve doktora derecelerini Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi alanında ve aynı üniversitede tamamladı. Akademik çalışmalarına 1988-89 yıllarında Leeds Üniversitesinde devam etti. Ege ve Ankara Üniversiteleri iletişim Fakültelerinde 1982-1999 yılları arasında öğretim üyesi olarak çalıştı. Doçentlik ve profesörlük unvanlarını iletişim Bilimleri alanında aldı. Doğu Akdeniz Üniversitesi, iletişim ve Medya Çalışmaları Fakültesi'nde dekanlık yaptığı dönemde (1999-2008), Barış için iletişim ve Araştırma Merkez'ni kurdu. 1999 yılından bu yana, Bağımsız iletişim Ağı eğitimlerinin danışmanı sıfatıyla, IPS Vakfı yayınlarının editörlüğünü üstlendi. Araştırma alanları arasında alternatif medya, barış gazeteciliği, feminist medya eleştirisi gibi konular yer alıyor.

Nazan Özcan hakkında

bianet Genel Yayın Yönetmeni. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi mezunu. Gazeteciliğe 1997’de Radikal gazetesinin haftasonu ekleri Radikal İki ve Radikal Cumartesi’de muhabir olarak başladı. 2014’e kadar muhabirlik, editörlük ve yayın koordinatörlüğü gibi farklı görevlerde çalıştı. Radikal sona erince, Yurt, Agos ve Cumhuriyet’te muhabir ve editörlük yaptı. European Center for Press and Media Freedom bursuyla Almanya’da eğitim aldı. İkisi çocuk kitabı olmak üzere beş kitap çevirdi.

* Atölye BİA haberleri için tıklayın.