Mahalle barvali* peki Meclis?

* Fotoğraf: Roman Diyalog Ağı, Kaynak: Romani Godi.

Haberin Kürtçesi için tıklayın

Romani Godi (Roman Hafıza Çalışmaları Derneği), Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) Romanların eşit yurttaşlık taleplerinin ve uğradıkları hak gasplarının ne kadar duyulduğuna ve yer bulduğuna dair bir bilgi notu paylaştı.

"Mahalle Bizim, Meclis Sizin" başlıklı notta, Romanlara yönelik nefret söylemlerinin ve Romanların maruz kaldıkları şiddetin basında yer bulduğuna; fakat bu konudaki Meclis çalışmalarının sınırlı olduğuna dikkat çekildi.

"Mecliste temsil edilen siyasi partiler; Romanlara dönük meclis çalışmaları (kanun teklifi, yazılı soru önergeleri, genel kurul konuşmaları vb.) yürütmedi ve özellikle ayrımcılıkla mücadele, antigypsyizmle (Roman karşıtlığı) yüzleşme gibi konularını gündemlerine almadılar," denilen bilgi notunda öne çıkanlar şöyle:

Sadece HDP ve CHP

Yüzyıllık cumhuriyet tarihinde Romanların temsil edilmesinin yedinci yılına girildi ama Romanların sorunları meclis gündemine giremedi!

• 600 milletvekilinden sadece 11 tanesi Romanlar hakkında cümle kurdu.
• 114 birleşim sadece 8 tanesinde Romanlarla ilgili birden fazla cümleden kuruldu.
• Mecliste milletvekili bulunan 14 siyasi partiden sadece Halkların Demokratik Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi Romanlarla ilgili meclis çalışması yürüttü.
• Kemal Bülbül, Gülizar Biçer Karaca ve Özcan Purçu 2022 yılında Romanların sorunlarını gündemine alan isimlerden oldu.
• Roman kadınların, çocukların, LGBTİ+'ların, engellilerin, gençlerin sorunların meclis gündeminde yer almadı.
• 1548 tane meclis araştırma önergesinden sadece 3 tanesi Romanlarla ilgiliydi.
• 20547 yazılı soru önergesinden sadece 53(35 tanesi aynı içerikte) tanesi Romanlarla ilgili oldu; Bunlar sadece 19 farklı içeriğe sahipti.
• Yazılı soru önergelerinde 19 farklı içerikten; 8 tane konu cevapsız kaldı,11 tanesi ise cevaplanma süresi dolduktan sonra cevaplandı.
• Hiçbir yazılı soru önergesi süresi içinde cevaplanmadı.

Öne çıkan tespitler

• Yasama organı ve en önemli karar alma mekanizması olan TBMM'de Romanların yaşadığı insan hakları yeterince yer almadı; eşitliğin sağlanmasına somut adımlar atılmadı.
• Roman vekillerin partili kimlikleri; Romanların yaşadığı hakları ihlallerini etkin rol almalarını engelledi.
• Roman Strateji Eylem planına bütçe ayrılmaması; 2023 kanunda devam etti.
• Yaygın ve derinleşen yoksullukla mücadele eden ve Romanları kapsayan alanda herhangi bir yoksullukla mücadele çalışması yürütülmedi.
• Kesişimsel kimliklere sahip Roman kadınlar, Roman engelliler, Roman çocuklar, Roman LGBTİ+'lar, Roman gençler, Roman Aleviler, Roman hristiyanlar karar vericiler tarafından görmezden gelindi.
• 2022 yılında meclisten Romanların insan haklarına eşit erişimini güvence altına almaya dönük somut adımlar atılmadı.
• Mecliste ayrımcılıkla, nefret söylemiyle ve antigypsyizmle mücadeleye dönük herhangi bir çalışma yürütülmedi. Romanların ve Roman mahallelerin kriminalize edilmesi meclis gündeminde yer almadı. (Ör: Romanların medyada olumsuz temsili, Roman mahallelerine kolluk tarafından yapılan toplu baskınlar ve ev aramaları vb. konuları)

Öne çıkan öneriler

• Türkiye'deki Romanların sorunlarının araştırılması, anti-gypsyizmle mücadele ve Romanlara yönelik sosyal politikalar geliştirilmesi'' amacıyla meclis araştırma komisyonu oluşturulmalı,
• Ayrımcılıkla ve nefret söylemiyle mücadeleye dönük kapsamlı mevzuatların hazırlanması ve antigypsyizm, antisemitizm gibi özgü ayrımcılık türlerine dönük düzenlemeler içermesi,
• Güvenli barınma, sağlık hizmetlerine eşit erişim, yeterli gıdaya, temiz suya, nitelikli eğitime, istihdama gibi temel haklara ülke sınırları içerisinde yaşayan herkesin eşit erişim güvence altında alınmalı,
• Irksal, inançsal, dinsel, cinsel, cinsiyet, mezhepsel farkları gözeten ayrıştırılmış veri paylaşımı politikasını benimsenmeli,
• Bütçe kanunu dezavantajlı grupları gözeten ve ayrıştırılmış veriyi referans alan düzenlemeler içermeli,
• Yaygın ve derin yoksullukla mücadele eden Romanları kapsayan yoksullukla etkin mücadeleyi amaçlayan kapsayıcı politikalar üretilmeli(Roman kadın yoksulluğu gibi derinleşen konular öncelikli olmalı),
• Karar alma mekanizmalarında Romanların temsil oranları artırılmalı ve tüm siyasi kesimler ve partiler Romanların mecliste temsiline dönük adımlar atmalı,
• TBMM'de Roman kadınların, Roman LGBTİ+'ların, Roman engellilerin, Roman gençlerin, Roman Alevileri, Roman hristiyanların ve Roman gruplardan Domların, Lomların ve Abdalların temsiline dönük çalışmalar yürütülmeli,
• Romanların yaşadığı sorunları sadece Roman temsilciler tarafından gündeme getirilmemeli,
• Kesişimsel ayrımcılık risk altındaki Roman kadınlar, Roman LGBTİ+'lar, Roman engelliler, Roman gençler, Roman Alevileri gözeten meclis çalışmaları gerçekleştirilmeli,
• Roman milletvekilleri; Romanların insan haklarına erişimde yaşadığı sorunları gündeme getirirken siyasi parti kimliklerinden soyutlanmaları.

* Barvali: Romanes'te "zengin" anlamına gelen bir kelime.
** Bilgi notunun tamamını okumak için tıklayın.

Romani Godi hakkında

Romanes'te "Roman Aklı" anlamına geliyor. Açılımı Roman Hafıza Çalışmaları Derneği.

Romanların eşitsizlik, ayrımcılık, hak ihlalleri, Roman dilinin ve kültürünün yaşadığı yok olma tehlikesini dert eden bir grup genç aktivistin "Opre Roma" sloganı ile yola çıkmasıyla 2022 yılı başında kuruldu.

Dernek, Romanların dillerini, tarihlerini, kültürlerini, yaşadıkları eşitsizlikleri ve maruz kaldıkları her türlü tarihsel eylemleri; bir bütün olarak toplumsal hafıza olarak kabul ediyor.

Romanların toplumsal hafızasının güçlendirilmesi ve eşitsizliğin ortadan kaldırılması için hak temelli çözümler üretilmesi amacıyla izleme, araştırma ve raporlama çalışmaları yürütüyor.

(TY)