Türkiye’nin uzun yıllardan beri süs bitkileri dış ticaretinde ithalat lehine gelişme göstermesi ve bu alandaki ticaret açığının artması ile birlikte TL’nin Dolar ve Euro karşısında değer kaybetmesi çiçek sektörünü de ciddi bir şekilde etkiledi.
2016 yılındaki verilere göre Türkiye 87,2 milyon dolar değerinde süs bitkileri ithalatı gerçekleştirirken bu alanda dış ticaret açığı vermeye devam ediyor.
Dünyada süs bitkileri ticaretinde Türkiye’nin konumu
Küresel süs bitkilerin üretim değerine baktığımızda 80 milyar dolar gibi büyük bir rakam var. Dünyada süs bitkileri ihracatı 2016 itibariyle 22 milyar dolar seviyesinde. En fazla ihracatı, 11 milyar dolar ile Hollanda gerçekleştiriyor. Hollanda’nın süs bitkileri ithalatı ise 2,7 milyar dolarken ihracatı da 8,3 milyar dolar. Süs bitkileri ihracatında Hollanda’yı 1,5 milyar dolar ile Kolombiya ikinci sırada geliyor.
Uluslararası Ticaret Merkezinin (ITC) verilerine göre, Türkiye ise 81,6 milyon dolar ihracat değeriyle dünya ihracat sıralamasında 25’inci sırada yer alıyor. Türkiye’nin dünya süs bitkileri ihracatı da ise yüzde 0.4’tür.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin verilerine göre; Türkiye 4 bin 858 hektar alanla dünya süs bitkileri üretim alanlarının yüzde 0,27’sine sahip.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2016 yılı verilerine göre ise; Türkiye’de 1 milyar 513 milyon 712 bin adet üretilen süs bitkisinin yaklaşık yüzde 69’unu kesme çiçekler oluşturuyor.
2016 itibariyle süs bitkileri ihracatında 81,6 milyon dolar ulaşan Türkiye’nin bunda en büyük payı 45 milyon dolarla canlı bitkiler olarak ifade edilen dış ve iç mekân süs bitkileri alıyor. Kesme çiçek ihracatı ise 34,8 milyon dolar düzeyinde. Kesme çiçek ihracatında en büyük payı ise 353 milyon adet ve 26,6 milyon dolar değerle yine karanfil alıyor.
Ürün grupları arasında en fazla ithalat 73,3 milyon dolar ile canlı bitkiler (dış mekan süs bitkileri ve iç mekan süs bitkileri) grubunda gerçekleşiyor.
Türkiye’nin İthalat Rakamları
Çiçek soğanlarında Türkiye’nin toplam ithalatı 9,1 milyon dolar. Bunun 5 milyonunu çim tohumu ve 3.6 milyon dolarını mevsimlik çiçek tohumu ithalatı oluşturuyor.
Diğer taraftan peyzaj güllerine ait fidan ithalatı 1.6 milyon dolarken kesme çiçek amacıyla taze kesme gül de 7 milyon 188 bin adet ve yaklaşık 2 milyon dolar.
TL’nin değer kaybetmesi Ankara’daki çiçekçileri nasıl etkiledi?
Birçok ürününü dışarıdan alan çiçek sektörü Dolar ve Euro’daki artış ile birlikte ekonomik sorunlarla karşı karşıya.
Savaş ve 15 Temmuz 2016’da yapılan darbe girişimi sonrasından ortaya çıkan sıkıntıları atlatamadan bu defa TL’nin değer kaybetmesi ile yaşanan ekonomik problemler nedeni ile birçok çiçekçi kapanma aşamasına geldi.
Ankara’nın en eski çiçek pazarı olarak bilinen Sakarya Çiçek Pazarı’ndaki satıcılar, TL’deki değer kaybı sonrasında ekonomik olarak zor durumda kaldıklarını ve ithal ürünleri almakta zorlandıklarını söyledi.
“2 liraya aldığımız malzemeyi şimdi 4 liraya alıyoruz”
Sakarya Çiçek Pazarı’nın en eski çiçek satıcılarından biri olan Mahmud Isıcak ilkokuldan beri bu işi yapıyor. Isıcak 1989 beri çiçekçilik yaptığı pazarının son birkaç yıldan beri zor günler geçirdiklerinin ve son yaşananların onları daha da etkilediğini belirterek “Dolar ve Euro’nun yükselişi herkes gibi bizi de etkiledi. İthal ürünler geliyor. Hollanda’dan çiçek ithal ediyoruz ve bunlar Euro ve dolar ile geliyor. 2 liraya aldığımız malzemeyi şimdi 4 liraya alıyoruz. Ama savaşı kazanacağız. Başımızdaki adamı kötüleyemeyiz. Ona karşı bir savaş açılmış. Mutlaka kazanacağız” dedi.
Türkiye’nin ürettiği ürünlerde fiyat olarak bir sorun olmadığını ama ekonomik durumdan dolayı pahalı olduğunu söyleyen Isıcak, pahalı olmasının yanı sıra yerli süs bitki üreticilerinin ürünlerini yurtdışına ihraç etmeleri nedeniyle ürün bulmakta zorluk çektiklerini ifade etti.
Mahmud Isıcak Dolar ve Euro’daki artışın yanı sıra internet üzerinde çiçek satışı yapan çiçek sitelerin yakınarak, sözlerini şöyle sürdürdü: “Esnafı bitiyor. Çiçekçiler kazanamıyor. Dünya kadar vergi borçları var. Stresten buradaki bir satıcı kalp krizi geçirdi ve öldü.”
“Dolar ve Euro’nun yükselişi yüzde 100 bizi etkiliyor”
Aile dükkanında çalışan Ali Akyüz deden gelen mesleği 5 yaşından beri yapıyor. Dükkânlarının pazarın en eskisi olduğu gurur duyarak söyleyen Akyüz “ Dedem ve babam 1960-75 arası seyyar çiçekçilik yapardı. 80’e kadar da seyyarlık yaptılar. 80’de sonra yüksel caddesinde dükkân tutmuşlar. Sonra buraya gelmişler. Buradaki pazarcıların çoğu benim dedemin yanında çalıştılar” dedi.
Akyüz, TL’deki değer kaybının ciddi bir şekilde onları etkilediğini vurgulayarak şunları söyledi: “Dolar ve Euro’nun yükselişi yüzde 100 bizi etkiliyor. Bizim mallarımızın yüzde 90’nı ithal bitkiler ve Hollanda’dan geliyor. Mesela bir TIR 3 bin 750 Euro’ya geliyordu. Şuanda 5 bin 850 Euro’ya geliyor. O zaman Euro 4,5 liraydı. Şuanda 7 lira olduğuna göre şimdiki artışı düşün.”
Müşterinin taleplerine cevap vermek zorunda oldukları için ithal ürünlerini aldıklarını söyleyen Ali Akyüz, piyasa belli bir düzene girene kadar zarar etmeyi göze aldıklarını vurguladı.
Dolar ve Euro’daki artış nedeniyle alıcıların, ürünleri almadıkları için geçen yıllara göre çiçek alımında yüzde 60-70’lik bir düşüş olduğunu belirten Akyüz; “Bu sene dolar, geçen sene savaş, ondan önceki sene 15 Temmuz. Bunları hep etkiliyor. Burada bir bombanın patlaması bile sektöre darbe vuruyor” dedi.
Ali Akyüz’ün eşi Zehra Akyüz bu durumu müşterilere yansıtmamaya çalıştıklarını ama bütün bunlara ek olarak ürünlerin KDV’sinin yüksek olması nedeniyle ister istemez müşteriye de yansıtmak zoruna kaldıklarını ifade etti.
“Bizi etkilediğini söylersek ekmediğimizden oluruz”
Sakar Çiçek Pazarı’nda adını vermek isteyemeyen iki satıcı ekonomideki son durum ve 2016 darbe girişiminin onları etkilediğini ve bunun aksinin söyleyenin yalan söylediklerini vurgulayarak; “Buradaki kimse konuşmak istemez. Çünkü biz toplumun her kesimine hitap ediyoruz. Eğer açık bir şekilde tüm bu yaşananların bizi etkilediğini söylersek ekmediğimizden oluruz ve kimse bunu istemez” dedi. (DK/BK)
