Haberin İngilizcesi için tıklayın
Anneler Günü’nde de, genel ana akım söylemlerde de “annelik” kavramı heteroseksüel evlilikler içindeki na-trans kadınlara işaret ediyor. Ancak bu tanımın dışında kalan anneler, lezbiyen ve kuir anneler, trans anneler ve diğer bütün anneler de dünyanın dört bir yanında Anneler Günü’nü kutluyor.
Mine Yanat, cinsel yönelimi yüzünden Nişantaşı Kız Lisesi’nden ayrılmasından, lezbiyen ve anne olmasına, deneyimlerini aktivizmi için yıllardır paylaşıyor.
Yanat ile Anneler Günü’nü, ana akım heteronormatif tanımlamaların dışındaki anneleri konuştuk.
“Anne olmak istedim ve oldum”
Lezbiyen anne olmak, kendi aile yapınızı kendinizin kurması sizin için ne demek?
Lezbiyen anne bu ülkede zor. Neden diyeceksiniz, suni döllenme yasak, evlat edinmek heteroseksüel evli çiftler için bile çok zor, tek başına bir eşcinsel için imkânsız olacağını düşünüyorum.
Kendi aile yapım toplumun aile yapısının içinde değil. Heteroseksüel aile yapısına, lezbiyen olduğum için çocuk olarak bile uymuyordum. Ben bir lezbiyen olabilirim ama bir kadınım, anne olmak istemiştim ve oldum. Toplumda çok farklı anneler var, ben kimseyi yargılamıyorum ama ben tek başıma öyle bir çocuk yetiştirdim ki önyargısız, kabullenici, destekleyici...
“Zor bir deneyim”
Siz LGBTİ+ eylemlerine oğlunuzla katılıyorsunuz, böyle bir aile içi dayanışma nasıl bir deneyim?
10-12 yaşındaydı yürüyüşe katıldığında. O zamanlar beni öğrenmişti. Kendi öğrendi, kendi destek verdi, hâlâ en büyük destekçim. O da zor zamanlar geçirdi lezbiyen bir annesi olduğu için. Arkadaşlarından okulda çok çektiğini biliyorum, eşcinseller hakkında önyargıları olan insanların yolunu kestiği de oldu. Ne yaşadığını tam olarak bilemem, yalnızca bana anlattığı kadarıyla.
“Anneler zaten tek başına yetiştiriyor”
Anneliği heteroseksüel kadınlar üzerinden, tek tip olaraka tanımlamanın sakıncaları sizce neler?
Kadın çocuğu bir erkek vasıtasıyla doğurabilir. Ama bu toplumun içinde o çocuğu yetiştiren yüzde 80 kadın. Babası ölmüş çocukların annelerine bakarsanız ortaya çıkıyor, anneler zaten tek başına yetiştirebiliyor. Ben de babasız büyümüştüm. Rahmetli annem elinden geleni yaparak bizi büyüttü.
Demek ki o zaman geriye ne kalıyor? Erkeğe ihtiyaç sistem yüzünden mi kalıyor? Ben böyle düşünüyorum, her yük kadının sırtında. Ama ne yazık ki bizim kadınlarımız bunun farkına varmıyor.
Lezbiyen anneleri desteklemek için neler yapılabilir?
Lafla desteklemekten hiçbir şey olmuyor. Bir kere, kendilerine güvenecekler, oradan buradan destek diye bir şey yok. Sonuçta kadın tek başına, tek başına çocuk büyütüyor. Hele ki şimdiki durumda homofobi arttı, ben gidişatı hiç iyi görmüyorum açıkçası. Bunun şiddete dönüşeceğinden de korkuyorum.
Ekonomik zorluk var, toplum baskısı var… Ben çok çekmiştim, babasız bir çocuk büyütüyorsunuz. Toplum bunu sorguluyor “Kocan nerede?” diye. Benim için “Kocası öldü” de dendi. Sonuçta baskı var.
Önyargısız çocuk büyütmek
Kendi annelik deneyiminizden yola çıkarak diğer annelerle Anneler Günü’nde neler paylaşmak istersiniz?
"Cennet annelerin ayağının altındadır" derler ya, bence bu doğru. Ama anneliğini yapana. Türk anneleri arasında gerçekten çocuğunun gereksinimini sağlayan, bakan, sevgi veren anneler var. En önemlisi sevgi vermek, toplum içinde yaşayabilmeyi, önyargısız büyütebilmeyi öğretmek.
Bu toplumda anneler çocuklarını önyargısız büyütsünler, eşit büyütsünler. Zihinlerinde cahil kalan noktaları yok etsinler. Anneler çocukları iyi yetiştirsin ki bu toplum değişsin. Bu da eğitimle olacak bir şey. Nasıl olur bilmiyorum ama anneleri eğitmek gerekli. Ön yargılarını atmak, erkek baskılarından kurtarmak lazım. Kadının kendine güvenmesi lazım. Yeri geldiğinde erkeklere rest çekmesi lazım. Bir anne “Çocuk benimdir, ben doğurdum” diyebilmeli, “Eğitimini ben vereceğim” diyebilmeli. (EÖ/EMK/AÖ)
