2018 Dünyada Nasıl Geçti?

2018 dünya genelinde hem "iyi" hem "kötü" haberlerle dolu, kaotik ama asla sıkıcı olmayan bir yıl oldu.

İklim değişikliği nedeniyle doğa olayları artarken, ABD Başkanı Trump'tan, Rusya Devlet Başkanı Putin'e dünya liderlerinin "sert açıklamalarına" ve U dönüşlerine sıkça rastladık. Dünya 2018'de özetle bunları yaşadı. 

İsveçli aktivist iklim isyanını başlattı

İsveç'in yaşadığı en sıcak yazın ardından iklim değişikliğine dikkat çekmek için okul grevine çıkan ve son yılların en büyük sivil toplum isyanlarından birini başlatan 15 yaşındaki Greta Thunberg'in okul grevi tüm dünyaya yayıldı.

Greta bununla da yetinmedi, Birleşmiş Milletler (BM) İklim Zirvesi'nde (COP24) BM Genel Sekreteri António Guterres ve tüm liderlere seslendi, dedi ki:

"Dünyayı kuralına göre oynayarak kurtaramayız. Çünkü kurallar değişmek zorunda. Bu yüzden geleceğimizi önemsemek için dünya liderlerine yalvarmaya gelmedik.  İnsanlar meydan okumak için ayaklanacak."

TIKLAYIN - Greta'nın COP Konuşması: Size Yalvarmaya Gelmedik

Fransa'da 68'den sonra ilk 'bahar'ı 'Sarı Yelekler'den

1968 protestolarından 50 yıl sonra Fransa tarihinin gördüğü en istikrarlı protesto dalgası Sarı Yelekler'in 7. haftayı tamamladı. 

Paris'te polisin yoğun saldırılarıyla bastırmaya çalıştığı gösterilerde şimdiye kadar gözaltı sayısı 5 bine yaklaştı, ancak gösteriler durmadı.

Paris'teki gösterilerin üst üste yedinci haftası Macron'un akaryakıt zamlarını geri çekmesine rağmen sürüyor. 

Fransa'nın 2019 cari açığı artarken, Fransa Merkez Bankası ve Insee istatistik ajansı dördüncü çeyrek ekonomik büyüme tahminlerini yarıya indirdi.

TIKLAYIN - Fransa'nın Lidersiz Örgütlüleri "Sarı Yelekler" Kim?

Ursula K. Le Guin, bizi Urras'ta bırakıp gitti

Kitapları 40 dile çevrilen feminist bilimkurgu yazarı Ursula K. Le Guin, 22 Ocak 2018 günü ABD'de Portland'daki evinde hayatını kaybetti.

Karanlığın Sol Eli, Yer Deniz Üçlemesi, Mülksüzler'in de aralarında bulunduğu yazar, dünya bakışı prototiplere sığmayan zihni ve toplumsal cinsiyet bakımından yarattığı farkındalıkla iyi ki olanlardandı.

Şöyle diyordu: "Biz hayatını yazarak ve yayıncılık yaparak kazananlar, hasıladan hakkımıza düşen payı istiyoruz -bunu talep etmeliyiz. Ama bizim güzel ödülümüzün adı kâr değil. Onun adı özgürlük."

Herkes gider mi? "Lady Soul" da gitti 

"Tüm zamanların en iyi şarkıcısı" ya da "Soul'un kraliçesi" unvanlarıyla tanınan Aretha Franklin 76 yaşında hayatını kaybetti.

Time dergisinin kapağında yer alan ikinci Afro-Amerikalı kadın oldu. ABD sivil haklar mücadelesine katıldı, 1968'de artık "Lady Soul" olarak anılıyordu. Martin Luther King'ten ödül almıştı. 

"May I?"- Bir boşanamama hikayesi

İngiltere Başbakanı Theresa May, en büyük seçim argümanlarından olan Brexit süreciyle ilgili büyük sıkıntılar çekti.

AB ve İngiltere arasındaki "boşanma süreci" uzadıkça uzadı.

TIKLAYIN - İngiltere Parlamentosu'ndaki Brexit Oylaması Ertelendi

Oylamanın Ocak ayının üçüncü haftasında yapılacağını söyleyen ama kesin tarih vermeyen Başbakan May "İngiltere'nin AB'den ayrılmasına yalnızca 14 hafta var ve Kamara'nın pek çok üyesinin hemen karara varmamız gerektiği konusunda endişeli olduğunu biliyorum" dedi.

İsviçre gündem yokluğundan meclisi açmadı

İsviçre'de Federal Meclisi'nin üst kanadı Eyaletler Meclisi gündem yokluğu nedeniyle kapılarını açmadı.

İsviçre'de meclis gündem olmadığı halde kapılarını açmak yerine kapalı kalarak aynı zamandan harcamalardan tasarruf ediyor.
46 üyeli meclisin her bir üyesinin meclise günlük maliyeti 735 İsviçre frangı.

Protestocular kazandı, Sarkisyan istifa etti

Ermenistan eski Devlet Başkanı ve yeni Başbakanı Serj Sarkisyan, 11. gününe giren protestoların ardından 23 Nisan'da istifa etti. 

Sarkisyan, Ermenistan Başbakanlık Sözcülüğü'nden yapılan açıklamada, "Sizlere devletin başı olarak son kez hitap ediyorum. Nikol Paşinyan haklıydı. Ben hata yaptım. Bu zor durumda birkaç çözüm yolu var ancak ben bu yolların hiçbirine başvurmayacağım. Bu benim tarzım değil. Görevi bırakıyorum" ifadelerini kullandı.

Ülkede "Kadife Devrim" olarak anılan barışçıl protestoların ardından geçici başbakan olan Nikol Paşinyan'ın partisi 9 Kasım'daki seçimlerde "Toplumsal Sözleşme" öncülüğündeki "Benim Adımım" ittifakı oyların yüzde 70,4'ünü aldı.

Yılın tepki çeken 5'liği 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 1 Aralık'taki G20 Zirvesi'nin genel oturum toplantısı başlamadan önce Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile 'çak yaptı'. 

Yılın 5'liği olarak anılan hareket Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın İstanbul'daki Suudi Arabistan konsolosluğunda öldürülmesi sebebiyle tepki aldı.

ABD Tel Aviv Büyükelçiliği'ni Kudüs'e taşıdı

İsrail ordusu Gazze'de ABD'nin Kudüs büyükelçiliği açmasını protesto Filistinliler'e karşı gerçek mermi kullandı. Saldırı sonucu ölenlerin sayısı en az 60'tı.

Açılış ABD Başkanı Donald Trump katılmadı ancak davetlilere telekonferansla hitap etti.

Trump'ın kızı İvanka Trump Kushner, damadı ve danışmanı Jared Kushner ve Hazine Bakanı Steven Mnuchin ise törende hazır bulundu.

"Kuş gibi hissediyoruz" kadınlara ehliyet ve maç izni

Kadınların 24 Haziran tarihinden itibaren araba kullanmaya başladığı ülkede ilk ehliyetler yeni sahiplerini buldu.

Suudi Arabistan yasağın kaldırılmasına hazırlık olarak cinsel tacizi suç sayan ve beş yıla kadar hapis cezası öngören bir yasa çıkardı.

Ocak ayında da Suudi Arabistan tarihinde ilk kez kadın taraftarların stadyumda futbol maçı izlemesine izin verildi.

Talk şovcu Samar Almogren'in "Bugünün geleceğini biliyordum. Ama birden oldu. Kuş gibi hissediyorum" sözleri Suudi Arabistan kadınlarının yeni kazanımının sembolü oldu.  

İrlanda'da kadınlar sokağa çıktı, kürtaj yasallaştı

İrlanda'da kadınların yıllar süren mücadelesi kazandı. 12 Aralık'ta 12 haftaya kadar kürtajı yasallaştıran yasa tasarısı parlamentodan geçti. On binlerce kadın, parlamento binası önünde kararı kutladı.

TIKLAYIN - Protestolar Kazandı

Dijital distopyada yeni perde: Her şey politikmiş 

Cambridge Analytica adlı Londra merkezli veri analizi şirketinin eski çalışanı Christopher Wylie 17 Mart'ta The Guardian gazetesine yaptığı açıklamada Birleşik Krallık'taki Brexit sürecinde ve ABD'de Trump'ın başkan olmasıyla sonuçlanan seçimlerde 50 milyon Facebook kullanıcı profilinden yararlandığını söyledi. 

Bu dijital distopya ifşasi ilk etapta Facebook'un 537.69 milyar dolar olan değerini bir haftada 476.83 milyar dolara düşürdü. 

TIKLAYIN - Her Şey Politik, Evet Facebook'taki Like'larımız da...

Facebook'un kurucusu ifade verdi: Mmh. Hayır

Facebook kurucusu ve Üst Yöneticisi (CEO) Mark Zuckerberg, İngiltere kökenli veri analizi şirketi Cambridge Analytica'nın eski çalışanı Christopher Wylie'ın itiraflarıyla ortaya çıkan veri skandalıyla ilgili ifade verdi.

ABD Senatosu Adalet Komitesi ve Ticaret, Bilim, Ulaşım Komitesinin ortak düzenlediği "Facebook, Sosyal Medya Gizliliği ve Veri Kullanımı ve Suistimali" adlı oturumunda konuşan Zuckerberg, senato üyeleri tarafından soru yağmuruna tutuldu.

Oturuma Demokrat Senatör Dick Durbin'in soruları ve Zuckerberg'in bu sorulara verdiği yanıtlar damga vurdu.

• Demokrat Senatör Dick Durbin: Sayın Zuckerberg dün gece hangi otelde kaldığınızı bizimle paylaşabilir misiniz?
• Zuckerberg: (Şaşırdı ve bir süre sessizlik oldu) Mmm. Hayır. (Kafa salladı)

İran'da "devrim sokağının kızları" trafolara çıktı

İran'da kadınların kamusal alanda tesettür giymeyi zorunlu kılan yasayı protesto etmek için uzun zamandır verdiği mücadele bu yıl zirveye ulaştı.

Kadınlar yasayı protesto etmek için başörtülerini ince dalların ucuna yerleştirerek trafoların üstüne çıkmaya başladı Sosyal medyada ise protesto eden kadınların fotoğrafları #DevrimSokağınınKızları (#GirlsOfRevolutionSt) etiketiyle paylaşıldı.

İran'da 8 Mart günü kadınların metroda şarkı söylediği bir video internette rekor kırdı. Başörtüsünü çıkartmış kadınlar hep bir ağızdan bir marş söyledi.

Paylaşımlarda "Eşitlik Şarkısı" giderek yayıldı.

TIKLAYIN - İran'da Büyüyen Bir Hareket: Devrim Sokağının Kızları

Stephen Hawking hayatını kaybetti

Evrenbilimci ve fizikçi Stephen Hawking 14 Mart'ta 76 yaşında hayatını kaybetti. 21 yaşındayken motor-nöron hastalığı (ALS) teşhisi konulduğunu ve iki ya da üç yıl içinde hayatını kaybedeceğinin söylendiğini belirten Hawking, bundan 54 yıl sonra daha güçsüz ve tekerlekli sandalyede olsa da hala çalıştığını ve bilimsel makaleler ortaya koyduğunu anlatmıştı.

"Benim nükleer düğmem seninkinden büyük"

ABD Başkanı Trump, 3 Ocak'ta "Nükleer silah düğmem masamda" diyen Kuzey Kore Lideri Kim Jong-un'a cevap verdi: Benim nükleer düğmem seninkinden çok daha büyük ve güçlü.

12 Haziran'da yakın tarihin en çok beklenen, en sıradışı olarak görülen zirvesi gerçekleşti. ABD Başkanı Donald Trump ve Kuzey Kore Lideri Kim Jong-un yaklaşık 40 dakika baş başa görüştü.

Meksikalı göçmenlere ABD sınırında saldırı

Orta Amerika'dan gelen yüzlerce göçmen 25 Kasım'da Meksika'nın Tijuana kentinde ABD sınırına akın etti. Pazar günü 500 dolayında göçmenin başlattığı eylem sırasında polis göz yaşartıcı gaz kullandı ve Tijuana ile San Diego arasındaki sınır kapısı saatlerce kapalı kaldı.

Pazar günü bin dolayında göçmen ABD'ye geçebilmek için gösteri yaptı. Göstericilerin sınırdaki metal bariyerlere tırmanması üzerine ABD polisi göz yaşartıcı gaz sıktı. 

4 bin 476 kişi göç ederken öldü

Uluslararası Göç Örgütü (IOM) verilerine göre dünya genelinde 2018'de 4 bin 476 kişi göç ederken hayatını kaybetti.

BM Mülteci Örgütü rakamlarına göre bugün dünyada 68,5 milyon yaşadığı ülkeden ayrılmaya zorlandı. Bunların arasında yarısından fazlası 18 yaşın altında olan yaklaşık 25,4 milyon mülteci bulunuyor. 2018 itibariyle yaklaşık 10 milyon vatansız insan var.

Çizgi romancı Stan Lee hayatını kaybetti

Lee ailesinin avukatı Kirk Schenck, yaptığı açıklamada, Örümcek Adam, X-Man, Fantastik Dörtlü gibi unutulmaz süper kahramanların yaratıcısı Marvel Comics'in kurucusu Stan Lee 13 Kasım'da hayatını kaybetti.

Bill Cosby tecavüzden tutuklandı

Hakkında 40'ın üzerinde kadının şikayetçi olduğu Bill Cosby, bir kadını uyuşturucu verip tecavüz etmekten 3 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasına çarptırıldı ve cezaevine gönderildi.

"Cosby Show"la tanınan ABD'li ünlü oyuncu Bill Cosby'nin taciz ettiği 35 kadın New York Magazine'in kapağında bir araya gelmişti.

Yunanistan'da 15 eş zamanlı yangın

Atina yakınlarında 23 Haziran'da eş zamanlı çıkan 15 yangında ölü sayısı en az 80 oldu. 

Yangınlar sırasında Ağlayan Çayır, Sonsuzluk ve Bir Gün gibi dünya sinemasında iz bırakan filmlerin ünlü yönetmeni Angelopoulos'un Attika'nın doğusunda bulunan evi de yandı.

2012 yılında Yüzyıl Üçlemesi'ni tamamlayamadan ölen Angelopoulos ilk filmi Tatbikat için "Benim için bu film, sakinleri tarafından terk edilmiş, çürüyüp giden bir yere ağıttır" diyordu.

TIKLAYIN - "Inferno'nun Ta Kendisini Yaşıyoruz"

Kuzey Kore-Güney Kore liderleri el ele 

Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jae-in ile iki ülke sınırında yer alan Panmunjom Ateşkes Köyü'nde bir araya geldi.

Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, iki ülkeyi 1953'te biten savaştan 65 yıl sonra bölen askeri hattı geçerek Güney Kore'ye ayak basan ilk lider oldu.

Zirvede Kore Yarımadası'nın nükleer silahtan arındırılması ve mevcut ateşkesin kalıcı barış anlaşmasına dönüştürülmesinde anlaşmaya varıldı.

"Hepsi kurtarıldı" Tüm dünya Tayland'ı izledi

Taylan'da futbol takımıyla birlikte 23 Haziran'da çıktıkları kamp yolunda kaybolan ve yaşları 11 ile 16 arasında değişen 12 çocuk ve antrenörleri bugün tamamen kurtarıldı.

20 gündür Ching Rai ilindeki sular altındaki dört kilometrelik mağarada suyun yükselmediği bir noktada bekleyen çocukları kurtarma çalışmaları hava şartlarının kötüleşmesi ve içerideki oksijen seviyesinin azalmasıyla hızlandırılmıştı.

Tayland deniz kuvvetleri çocukların kurtuluşunu şu postla duyurdu: Bunun bir mucize mi, bilim mi ya da başka bir şey mi olduğunu bilmiyorum.

Yemen'de 18 milyon insan açlığın eşiğinde yaşadı

Kasım ayında Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı Direktörü David Beasley, iç savaşın devam ettiği ve insani kriz yaşanan Yemen'e ziyaretinin ardından yaptığı açıklamada ülkede 18 milyon kişinin açlık tehdidi ile karşı karşıya olduğunu açıkladı.

Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde 6 Aralık'ta başlayan Yemen barış görüşmelerinde masaya getirilen çatışmaların durdurulmasına dair ilk anlaşma önerisi taraflar tarafından reddedildi.

İzlanda iş hayatında toplumsal cinsiyet eşitsizliğini kaldırdı

İzlanda'da 1 Ocak'tan itibaren işyerlerinin erkeklere kadınlardan daha fazla maaş vermesi yasaklandı.

İzlanda'da ücret eşitsizliğini ortadan kaldırması beklenen yeni yasa, parlamentonun yarısını oluşturan kadın meclis üyelerinin çabasıyla 1 Ocak'tan itibaren işverenlerin erkek çalışanlarına kadın çalışanlarından daha fazla maaş ödemesi yasaklandı.

Hem devlet hem de özel işyerleri, kadın ve erkeklere eşit ücret ödediklerine ilişkin bir sertifika almak zorunda. Sertifikayı alamayan işyerleri ise yasalar çerçevesinde cezalandırılacak.

Chemnitz'de ırkçılık sil baştan 

Almanya'nın Chemnitz kentinde bir Almanya vatandaşının göçmen kökenli biri tarafından bıçaklanması ve ardından sokaklara yasaklı Nazi selamını taşıyan olaylar sonrası parlamentodaki AfD yanlıları ve diğer Neo Nazi gruplar sokaklara döküldü. 

Protestolar çift taraflı arttı, Berlin'de 13 Ekim'de yapılan ırkçılık karşıtı gösteriye yaklaşık 250 bin kişi katıldı.

InSight Mars'a ulaştı

5 Mayıs'ta Mars'a gönderilen NASA'ya ait InSight uzay aracı 460 milyon kilometrelik yolculuktan sonra uzay aracı Mars'a ulaştı ve 26 Kasım'da gezegenin yüzeyine indi.

InSight'ı Curiosity ve Opportunity gibi daha önce Mars'a giden diğer uzay araçlarından ayıran görevi, indiği bölgeye yerleşerek gezegenin jeolojik yapısı hakkında bilgi toplamak. 

İrlanda fosil yakıttan çekilen ilk ülke oldu

İrlanda Cumhuriyeti 12 Temmuz'da dünya için devrim niteliğinde bir karar aldı. Parlementoda oylanan "Fosil Yakıtlardan Geri Çekilme Yasası" kabul edildi.

Ülke dünyada fosil yakıt yatırımlarını tamamen çeken ilk ülke oldu.

Yasayla beraber, İrlanda Stratejik Yatırım Fonu (ülkenin varlık fonu) 5 yıl içinde fosil yakıt şirketlerine olan tüm yatırımlarını tamamen terk edecek.  (PT)