Haberin İngilizcesi için tıklayın
Anayasa Mahkemesi (AYM) Eylül 2002'de Çorum’da gözaltına alındıktan sonra götürüldüğü jandarma karakolunda iki asker tarafından işkenceye uğrayan Feride Kaya’nın başvurusunda hak ihlali kararı verdi.
Anayasa’nın 17 maddesinin üçüncü fıkrasının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğunu belirten AYM, bu fıkrada güvence altına alınan işkence yasağının maddi ve usul boyutlarıyla ihlal edildiğine hükmetti. Kaya’ya net 90,000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Anayasa ne diyor?Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı Madde 17 – Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz. Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz. |
2002'de gözaltına alındı
Çorum’da "DHKP-C’ye yardım ettiği" ettiği iddiasıyla 27 Eylül 2002’de gözaltına alınan Feride Kaya götürüldüğü Seydim Jandarma Karakolunda görevli iki asker tarafından vücuduna elektrik verildi ve darp edildi.
Gözaltına alınırken 'işkenceye maruz kaldığını söyleyen Kaya’yı muayene eden doktorlar ‘darp ve cebre maruz kalmadığı’ yönünde rapor verdi.
Kaya, 12 Aralık 2002’de savcılığa giderek kolluk kuvvetleri ve kendisine rapor veren doktor hakkında suç duyurusunda bulundu.
Savcılığa gittiğinde olayı anlatmaması için kolluk tarafından “Oğlunu öldürürüz” tehdidi aldığını da ifade eden Kaya’nın Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden aldığı raporda işkence bulgularına rastlandı.
Kamu davası açıldı
Çorum Cumhuriyet Başsavcılığı iki jandarma ve iki doktor hakkında iddianame düzenledi ve Çorum 1. Ağır Ceza Mahkemesi’ne dava açıldı.
Doktorlar ifadelerinde söz konusu darbın kendileri rapor düzenledikten sonra yaşanmış olabileceğini ve kendilerinin muayenesi sırasında işkenceye dair bir fiziki durumun olmadığını savundu. Jandarma personeli ise Kaya’nın örgüt ya da cezaevinde darp edilmiş olabileceğini söyledi, işkence yapmadıklarını savunurdu. Jandarmalardan biri “Örgüt bu şekilde kamu görevlilerini sindirmeye çalışıyor” dedi.
Doktorlar ve jandarmalara beraat
Çorum 1. Ağır Ceza Mahkemesi 24 Kasım 2011’de iki jandarmanın işkence yaptığına dair somut delil olmadığına hükmederek beraatlarına karar verdi. İki doktor hakkında da görevi kötüye kullanma suçunun zaman aşımına uğradığından davanın düşmesine karar verdi.
Yargıtay 8. Ceza Dairesi, doktorların kararını onarken, askerlerle ilgili kararı bozdu.
Bozma kararının ardından yapılan yargılamada da mahkeme önceki kararında direndi ve kararın temyiz edilmesi sonrasında inceleme yapan Yargıtay Ceza Genel Kurulunca davanın düşürülmesine karar verildi.
AYM'ye başvurdu
Yargı yolunun tıkanması üzerine Kaya 29 Mart 2013’te gözaltı sürecinde ‘kolluğun fiziki saldırılarına maruz kaldığı ve bu eylemlerle ilgili olarak etkin bir soruşturma yürütülmediği gerekçesiyle işkence yasanının ihlal edildiğini’ belirterek, AYM’ye başvurdu.
Kaya’nın beyanları, tanık anlatımları ve çeşitli sağlık raporlarına yansıyan bulgular, başvurucunun gözaltında kötü muameleye maruz kaldığına ilişkin mahkeme kararı ve bu kararı destekler nitelikteki Yargıtay bozma ilamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde başvurucunun kötü muameleye maruz kaldığı sonucuna ulaşan AYM “Aksini ispat yükümlülüğü artık kamu makamlarının üzerindedir” dedi ve şu değerlendirmeyi yaptı:
“İnsan onuru ile bağdaşmayan, bedensel veya ruhsal yönden acı çektiren, algılama veya irade yeteneklerini etkileyen, aşağılanmaya yol açan nitelikteki muamelelerin; başvurucudan bilgi almak veya isnat edilen suçları kabul ettirmek amacıyla yapıldığı, iki gün boyunca belli bir kasıt altında şiddetli fiziksel ağrı ya da ruhsal acı verilmek suretiyle direncini kırma ve aşağılama amacıyla korku, endişe ve aşağılık duygusu hissettirir nitelikte olduğu anlaşılmıştır.”
Anayasa’nın 17. maddesi güvence altına alınan işkence yasağının maddi ve usul boyutlarıyla ihlal edildiğine karar veren mahkeme Kaya’ya 90 bin lira tazminat ödenmesine hükmetti. (HA)
