Yönetmen Andrzej Wajda'ya Veda

Polonya toplumsal hayatını konu alan filmleriyle ülke ve dünya sinemasına damgasını vuran Andrzej Wajda, geleneklere bulanmış olduğu kadar çağdaş bir yönetmendi.

Ülkesi, yönetmenin filmlerinin başlıca konularından birini oluştursa da Wajda tarihi olaylara farklı yaklaşım barındıran ve de bireysel yabancılaşmayı, sanatçının yaşadığı dilemmaları konu alan filmleriyle de birçok tartışmaya öncülük etmişti. Ulusal, bir o kadar da dünya çapında olan yönetmen röportajlarında hayatının filmi sorusuna hep şu şekilde cevap veriyordu: “Daha var, hala önümde. Ben yarın ne olacağıyla yaşıyorum, çünkü bugün çoktan olmuştur”

İlerlemiş yaşına rağmen film çekmeye devam eden, dersler veren, ülke ve dünya çapında festivallere, çeşitli kültür etkinliklerine, konferanslara katılan Wajda, kafasında film senaryosu olan herkesi iyi mi kötü mü, değer mi değmez mi düşüncelerini bir kenara bırakarak, çekinmeden kendisiyle irtibata geçmelerini öğütlüyor, her türlü fikre açık olduğunu belirtiyordu.

İlk filmi: "Bir Nesil"

90 yaşında hayata gözlerini yuman yönetmenin serüveni 1926 yılında Polonya’nın Suwałki şehrinde başlamıştı.

Burada gözlerini hayata açan Andrzej Wajda II. Dünya Savaşı’nda subay olan babasını kaybetti, savaş yıllarını Radom şehrinde geçiren yönetmen savaşın ardından ressam olmak hayaliyle başladığı Kraków Güzel Sanatlar Akademisi’ni üçüncü yılında terk edip Lódz Sinema Okulu’na başladı.

1954 yılında çektiği “Bir Nesil” (Pokolenie) filmiyle sinema hayatına adım attı. Hitlerle savaşan bir grup gencin hikayesini anlattığı filmin ardından 1956 yılında Wajda kendisini uluslararası üne kavuşturacak, dahası adını dünya sinemasına altın harflerle yazdıracak “Kanal” filmini çekti. Film, 1957 yılı Cannes Film Festivali’nde bir başka dünyaca ünlü yönetmen Ingmar Bergman’ın “Yedinci Mühür” filmiyle birlikte Gümüş Palmiye Ödülü’nü kazandı.

2000 yılında Onur Ödülü

Sonraki yıllarda Andrzej Wajda, Kül ve Elmas (Popiół i diament), Her Şey Satılık (Wszystko na sprzedaż), Danton, Vadedilmiş Topraklar (Ziemia Obiecana), Mermer Adam (Człowiek z żelaza), Demir Adam (Człowiek z żelaza), Katyn’in de aralarında bulunduğu sinema tarihine damgasını vuracak onlarca film yaptı.

Venedik Film Festivali Altın Aslan, Berlin Film Festivali Altın Ayı, Cannes Film Festivali Altın Palmiye’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda prestijli ödülün sahibi Andrzej Wajda 2000 yılında ise dünya sinemasının gelişimine yaptığı katkılar ve başarısı dolayısıyla Oscar Onur Ödülü’ne layık görülmüştü.

Son filmi 2017'de gösterime girecek

İlerlemiş yaşına rağmen sinemadan kopmayan Wajda’nın son filmi “Powidoki”nin (Ardıl İmge) ise geçtiğimiz Eylül ayında Kanada’da prömiyeri yapılmıştı. Stalin döneminde Polonya’da sanatçının bağımsızlığı için verdiği mücadeleyle beklenmedik bir şekilde yaratıcı bağımsızlık isteyen tüm Polonya kültür camiasının sesi haline gelen ressam Władysław Strzemiński'nin hayatını konu alan film aynı zamanda Polonya’nın 2017 Oscar adayı idi. Film 2017 Ocak ayında gösterime girecek. (EO/HK)