Yoga Neden İşe Yarıyor?

Küçük endişeler...

Canım Nadire Mater aradı, “Yogayla ilgili bir yazı yazar mısın, kendi yoga maceranı da anlat,” dedi. Kalbim öyle güçlü attı ki olduğu yerde iyice büzüşüp sonra da zıplıyormuş gibi hissettim. Telefonu kapatırken “Nedir bu gerginliğin sebebi” diye kendime sormama kalmadan hemen içeriden cevap geldi, insanların beni nasıl algılayacakları, kategorize edecekleri düşüncesi hızlı bir şekilde, “istediğimden farklı şekilde anlaşılma” korkusu yaratıyordu, yani bir itibar endişesi söz konusuydu. Fark etmemle beraber, gerginlik eridi gitti ve bilgisayarın başına oturdum. 

Yoga öncesi

Eskiden olsa, bu gerginliği yaşar, yaşadığımı hissetmez, onun yerine saatlerce bilgisayar başına oturmaktan kaçar, kaçtıkça kendime kızar, ne kadar tembel, beceriksiz, düzensiz olduğumu düşünür, bunları düşündükçe kendime iyice kızar, kızdıkça gerginleşir, etrafımdakilere de bunu yansıtırdım. 

Yoga sonrası...

İşte yoganın bende yarattığı dönüşüm bu. Bedenimden geçen hislerin ve zihnimden geçen düşüncelerin daha fazla farkında olmamı sağladı. Ben, yine aynı benim, yine aynı endişelerim var, ama o endişeler beni paralize eden haller olmak yerine, akıp gidebiliyorlar. 

Benimki uzun bir yol... 

Bu benim için bir günde gerçekleşen bir süreç olmadı. Sanıyorum 1999 yılında İlhan Güngören’in çevirisi olan Yoga Hareketleri ve Beslenme Rejimi kitabı elime geçmişti. Oradan kendi kendime evde bazı hareketleri yapmaya çalışıyordum, hoşuma gidiyordu. Birkaç sene sonra, 10 günlük bir sessiz inzivada meditasyon yapmayı öğrendim. 

Yoga ne demek?

Yoga hareketleri ve meditasyon aslında yoganın pratik tarafları. Yoga dediğimizde insanın ruh, zihin, beden bütünlüğünden ve aynı zamanda tüm evrenle bir olduğunu hissetme halinden bahsederiz. Yani yoga birlik demektir. Ben o yıllarda işin bu felsefi/spiritüel boyutuyla daha ilgiliydim. 

Sakinleşmek için yoga!

2010 senesinde ise uzun süren bir depresyon bedenimi iyice ağırlaştırmış ve gerginleştirmişken bir yoga stüdyosundan içeri girdim. Çeşit çeşit ders vardı. Hatha Yoga, Ashtanga Yoga, Yin Yoga, Kundalini Yoga, Vinyasa... H

epsini deniyor, hoşuma gidenlere devam ediyordum. Birkaç ay içinde yoga ile depresyonun katılaştırdığı beden esnemeye ve güzelleşmeye başladı. Ama beni derslere götüren sebep bu değildi. Her derse aklımda bir milyon soru, endişe, gerginlikle giriyordum, her dersin sonunda yüzüme bir gülümseme yayılıyor, o endişelerin hepsini unutuyordum. Aslında bir saatliğine zihnim sussun diye gidiyordum derslere. O zaman tabii bunun neden olduğunu anlamıyordum, çok ilgilenmiyordum da. Hocalık eğitimi aldıktan ve ders vermeye başladıktan sonra anlamaya başladım yoganın neden bana iyi hissettirdiğini. 

Otonom sinir sistemi

Belki bana düşmez ama bildiğim kadarıyla sinir sisteminden bahsetmek istiyorum. Bedenimiz mükemmel bir makine. Amacı bizi hayatta tutmak ve hep sağlıklı yani dengeli olmamızı sağlamak. Korku ve öfke de bu sistemin en önemli parçalarından. Bir tehditle karşılaştığımızda ya korku hissediyoruz ve kaçıyoruz ya da öfke hissediyoruz ve savaşıyoruz. 

Beden tehditlere cevap veriyor

Ormanda yaşayan bir hayvanı düşünün, onu parçalayabilecek bir kaplanla karşılaştığında kaçması gerekir. Bunun için beden tehdit sinyali geldiğinde hemen harekete geçer. Kalp daha hızlı çarpmaya başlar, tansiyon yükselir, oksijen sindirim sistemi, bağışıklık sistemi gibi sistemler yerine kol ve bacaklara daha çok akmaya başlar, kaslar gerginleşir, katılaşır. 

Stres...

Bütün bunlar hayvanın kendini koruyabilmesi için gereklidir. Fakat insanlarda bir fark var: Geçmişte yaşadıklarımızı düşündüğümüzde de sanki şu anda yaşıyormuşuz gibi beden tehdide tepki veriyor. Aynı şekilde gelecekte yaşayabileceklerimizi düşündüğümüzde de, sanki şu anda, burada oluyormuş gibi, kendimizi savunmaya geçiyoruz. Beyin bir simülasyon yaratıyor ve beden de bu tehdide karşı kendini savunmak için yapması gereken her şeyi yapıyor: kalp atışları hızlanıyor, kaslar gerginleşiyor, tansiyon artıyor, zihin bu tehditten başka bir şey düşünemez hale geliyor. Tanıdık geldi mi? Biz buna, bugün, stres diyoruz. Ve çoğumuz neredeyse bu halden hiç çıkmadan, hiç rahatlama haline geçemeden yaşıyoruz. 

Yoga nasıl çalışıyor?

Peki yoga ve meditasyon pratiği[1] yaptığımızda ne oluyor? Önce bedendeki o gerilmiş kaslar rahatlamaya başlıyor. Beden rahatladıkça zihin de rahatlıyor. Artık sinir bilimciler beden ve zihnin birbirine nasıl bağlı olduğunu anladılar. Zihin rahatladığında, beden rahatlıyor; beden rahatladığında, zihin rahatlıyor. Hareketler ile nefesin beraber akışı sayesinde zihin odaklanabilmeye başlıyor ve o düşünceden o düşünceye, o endişeden o kaygıya zıplayıp durmayı bırakıyor. Bedenimizi, nefesimizi fark ediyoruz. Bedenimizdeki gerginliği fark ettikçe daha çok rahatlamak istiyoruz. Çünkü aslında hepimiz, her zaman, “iyi, sağlıklı, güvende, mutlu” olmak isteriz. Neyin bizi “mutsuz” ettiğini anladıkça, onu daha az yapmaya başlarız. 

Corona günlerinde yoga

Covid 19 virüsünün dünyada yayılmasıyla beraber, çoğumuz evde daha çok zaman geçirmeye başladık. Biz fırsat bu fırsat, ailecek Zoom üzerinden buluşup basit yoga akışları ve meditasyon yapıyoruz. Ailemizin bazı üyeleri için bu deneyim ilk oluyor. Ve aslında hepimizin gelecek kaygısına boğulduğu ve bedenimizin doğal olarak iyice gerginleştiği bu günlerde yoga ve meditasyonla biraz esneyip rahatlamak herkese ilaç gibi geliyor. 

Birçok yoga tarzında, çok iyi eğitmenlerden, bir sürü videonun olduğu https://www.yogauni.com/tr/ bu dönemde videolarını herkese açık hale getirdi, bu fırsattan da faydalanabiliriz.

Hepimizin bu dönemden hem kendimize, hem dünyaya dair farkındalığımızın artarak geçmemizi diliyorum.