Yerel Seçimlerde Samsun

Samsun Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlıklarını 2009 yerel yönetim seçimlerinde dört parti paylaştı.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Büyükşehir ile birlikte 10 ilçenin daha belediye başkanlığını kazanarak rakipleriyle arasında büyük fark oluşturdu. Samsun’da AKP’yi Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) 4 ilçenin belediye başkanlığını kazanarak izledi. CHP  (Cumhuriyet Halk Partisi) 2 ve DSP (Demokratik Sol Parti) 1 ilçede belediye başkanlığı kazanarak Samsun’da varlıklarını göstermiş oldular.

Biraz daha geriye gidersek, belediye sınırları içerisinde 2007 genel milletvekili seçimlerini firesiz olarak kazanan AKP, MHP’ye 4, CHP ile DSP’ye ise 1’er ilçe belediyesini (+) aday etkisiyle kaptırmıştı. Bir tek Atakum ilçe belediye başkanlığını aday etkisi olmadan yoğun bir seçim rekabeti sonrasında CHP’ye bırakmıştı.

Samsun’da AKP kazandığı belediye başkanlıklarının tümünü partinin oy ağırlığı ile alırken, parti 3 ilçede aday etkisiyle oy kaybına da uğruyor. Bu oy kaybı belediye başkanlıklarının yitirilmesine neden olmuyor ama partiyi belediye başkanlıklarını kaybetme noktasına oldukça yaklaştırıyor.

AKP Samsun’da belediye başkanlıklarını kazandığı ilçelerde genellikle (11 başkanlık seçiminin 9’unda) yüksek oy farkıyla (10 puan ve daha üstünde oy oranı farkıyla) seçimi kazanırken, kaybettiği ilçelerde ise (7 ilçeden 6’sında) düşük oy oranı farkıyla (10 puanın altında) seçim yitiriyor. Bu olgu da AKP’nin Samsun’daki yumuşak karnına işaret ediyor.

2009 – 2011 sonuçlarından 2014 Yerel Seçimlerine bakış

2009 yerel yönetim seçimlerinde Samsun’da aday etkisiyle önemli sayıda belediye başkanlığı kaybına uğrayan AKP, il genel meclisi seçim sonuçları söz konusu olduğunda Ladik ilçesi hariç, tüm ilçelerin ve Büyükşehir’in birinci partisi oluyor. Ama yine de AKP 2007 genel milletvekili seçimlerinde Samsun’da ulaştığı oy oranının 8,5 puan gerisinde kalıyor 2009 il genel meclisi seçimlerinde.

2011 genel milletvekili seçimlerinde hem Büyükşehir’de hem de ilçelerin tamamında AKP birinci parti olurken, rakipleriyle oy farkını 2007’ye göre biraz daha açıyor ve en yakın rakibiyle arasındaki oy oran farkı 30 puanlar düzeyine erişiyor. Bu da Samsun’da AKP’nin tekrar tartışmasız bir konuma taşınmasına katkı sağlıyor.

Kır/kent ve mahalle ayrımında seçmenin parti tercihleri

Samsun’un birinci partisi AKP(yüzde 52,3), ikinci partisi CHP (yüzde 18,4) iken, üçüncü büyük seçmen kitlesini ortaya çıkaran siyasi yöneliş seçmeyenlerden (oy vermeyenler, oyu geçersiz sayılanlar) oluşuyor (yüzde 15).

Samsun’da kayıtlı seçmenlerin yüzde 9’u üst/en üst statülü mahallelerde yaşayanlardan oluşuyor. Bu seçmenler CHP’ye yüzde 35,6 oranında oy verirken, AKP’ye yüzde 33,3 ve seçmeyenlere de yüzde 17,8’lik bir ağırlıkla destek veriyorlar. Dolayısıyla bu mahallerde yaşayan seçmenlerin siyasi yönelişi, Samsun seçmeninin genel siyasi yönelişinden farklı bir yansımayla ortaya çıkıyor.

Samsun’da seçmenlerin yüzde 39,1’i kırsal kesimde yaşıyor ve ağırlıkla AKP’ye oy veriyor (yüzde 59,6). CHP bu kesimden yüzde 13,3 oranında oy alırken, seçmeyenler (yüzde 14,6) bu kesimin ikinci öncelikli grubu haline geliyor.

Orta statülü mahallelerde yaşayan seçmenlerin oranı (orta alt/orta/orta üst) yüzde 37,5. AKP bu kesimden yüzde 49,3, CHP 20,5 oranında oy alıyor, seçmeyenlerin bu kitle içindeki büyüklüğü ise yüzde 15,2 düzeyinde. 2011 genel milletvekili seçimlerinde, alt ve en alt statülü mahallelerde yaşayanlar (yüzde 14,3’lük ağırlığa sahip seçmenler) ise AKP’ye yüzde 51,7 ve CHP’ye de yüzde 16,8, oranında oy vermişler, seçmeyenlerin bu kesim içindeki ağırlığı yüzde 14,7’lik bir kitle oluşturuyor.

2014 yerel yönetim seçimlerinde Samsun’un homojen olmayan (tüm yerleşim tabakalarında siyasi parti ve gruplara aynı düzeyde oy vermeyen, farklılıklar yansıtan) seçmen kitlesinin değişik beklenti ve taleplerle seçim sonuçlarına ayrı biçimlerde etki edeceklerine kuşku yok. Bu etkilerin yön ve ağırlıkları da sonuçların oluşmasında belirleyici olurken, ortaya çıkacak nihai dağılım değişmenin biçim ve hızının da açıklayıcılarından olacak. (ST/HK)