Eriyor Dünya

Afrika dolaylarından gelerek Avrupa kıtasının geneline musallat olan olağan dışı sıcaklar, beraberinde yeni rekoları getirdi.

Geçtiğimiz Cuma günü Fransa’nın güney batısında bulunan Gallargues-le-Montueux komününde hissedilen 45.9 derece sıcaklık değeri ile Fransa tarihinde görülen en sıcak gün olarak kayıtlara geçti.

Almanya’nın batısındaki Bad Kreuznach şehri sakinleri 38.9 derece ile 1947’den beri görülmemiş bir sıcak dalgasına maruz kalırken, Polonya’nın Radzyn şehrinde termometreler 38.2 dereceyi, Çek Cumhuriyeti’nin Doksany bölgesinde 38.9 dereceyi gördü.  

İtalya’da 41 dereceyi bulan sıcaklıklar yüzünden 16 şehirde verilen kırmızı alarm devam ediyor. İspanya’nın özerk Katalan bölgesinde bulunan Lleida şehrinde 43.4 derecelik sıcaklığa erişen hava durumu ve ülke genelinde mevcut ortalama ile tarihte görülmüş en sıcak Haziran ayı olarak kayıtlara geçti.

Nihayetinde Avrupa merkezli Copernicus İklim Değişikliği Servisi (C3S), geçtiğimiz Haziran ayının yeryüzünde kayıtlara geçen en sıcak Haziran ayı olduğunu tüm dünyalılara duyurdu. Sıcaklık 1850-1900 yılları arasında aynı dönemde gerçekleşen ortalama sıcaklığın ise 3 derece üstüne çıkmış durumda.

Bu sıcak hava dalgasından Türkiye de nasibini aldı

Ülkede son 48 yılın en sıcak Haziran ayına tanık olundu. Cumhuriyet Gazetesi’nin aktardığı üzere, en yüksek sıcaklık 45,4 derece ile 27 Haziran'da Urfa Ceylanpınar'da ölçülürken, Antep, Urfa, Şırnak, Solhan, Doğanşehir, Kâhta, Siverek ve Viranşehir'de sıcaklık rekorları kırıldı. Ayrıca Trabzon'da son 30 yılın, Kocaeli, Nevşehir ve Bilecik'te ise son 40 yılın en yağışlı Haziran ayı olarak kayıtlara geçmiş durumda.

Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi (IPM) İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü ve Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Ümit Şahin geçtiğimiz Salı günü gerçekleştirdiği, "Sıcak Dalgaları: İklim Değişikliğiyle Artan Tehdit ve Sıcak-Sağlık Eylem Planları Raporu" başlıklı sunumunda, Türkiye'nin 2013-2098 döneminde yılda ortalama 78 güne kadar sıcak hava dalgasının etkisine girebileceği uyarısını yaptı.

Dünya İklim Atıf Çalışmaları Grubu tarafından yayınlanan bir diğer araştırmada ise, iklim krizi nedeniyle geçen hafta Avrupa’da görülen rekor sıcaklıkların gerçekleşme olasılığını en az beş kat artırdığı duyuruldu.

Dünyada görülmekte olan aşırı ve tuhaf iklim olayları sadece can alıcı sıcaklardan da ibaret değil.

29 derece sıcaklıkta Meksika'nın Guadalajara kenti yaşanan dolu fırtınası sonucunda 1.5 metre kalınlığında buzla kaplanırken, Japonya’nın güneyindeki Kyushu adasında aşırı yağışların ortaya çıkardığı sel ve toprak kayması tehlikesi yüzünden 1 milyondan fazla kişi evlerinden tahliye edildi.

Muson yağışlarının başlaması Hindistan’ın Bombay şehrinde 20 milyon insanın hayatını doğrudan etkilerken, son 14 yılın en şiddetli yağışlarında 24 kişi hayatını kaybetti. Yerel tren ve otobüs seferleri kesintiye uğradı. Okullar ve üniversiteler kapatıldı, Mumbai havaalanında SpiceJet uçağının pistten çıkmasından sonra yaklaşık 50 uçuş iptal edildi.

Rusya’da aşırı yağışlardan etkilenen Sibirya bölgesindeki Irkutsk şehrinde 3 binden fazla ev halen suların altında. Hayatını kaybeden insan sayısı 18 iken, yaşanan bu iklim felaketinden ötürü hayatını kaybeden diğer canlıların akıbeti bilinmiyor.

Anadolu Ajansı’nın haberine göre, Kenya Ulusal Kuraklık Yönetim Merkezi, Mayıs ve Haziran'da yaklaşık 1,6 milyon kişinin açlık riskiyle karşı karşıya bulunduğunu, bunun Temmuz ayında 2 milyonu aşabileceğini bildirdi. Kuraklığa bağlı olarak ortaya çıkan su ve gıda krizinin özellikle kuzey ve orta kesimlerini etkildiği, Turkana, Marsabit, Wajir, Baringo, Garissa, Tana ve Isiolo gibi bölgelerin acil yardıma ihtiyaç duyabileceği söyleniyor.

Hükümetler kayıtsız

Artık göz ardı edilemeyen kriz hali karşısında ise, hükümetler kayıtsızlığını sürdürürken, sivil yurttaşların iklim ve çevre konusunda hükümetlerine karşı verdikleri hukuki mücadeleler de devam ediyor.

Grantham Institute tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, hükümet ve kurumlar aleyhine açılan davalar 28 ülkeye ulaşmış durumda.

1990'dan bu yana iklim krizine ilişkin 1300'den fazla yasal işlem yapıldığını ortaya çıkaran çalışmanın sonuçlarına göre, ABD - 1023 dava ile - iklim davalarında lider olmaya devam ederken, ABD’yi Avustralya (94), İngiltere (53), Brezilya (5), İspanya (13), Yeni Zelanda (17) ve Almanya (5) dava ile takip ediyor.

Tarihinin en sıcak Haziran gününde, başkent Paris'te iklim krizi karşısında harekete geçmeyen hükümetlerini protesto eden iklim aktivistleri, polisin biber gazlı saldırısına maruz kaldı. Polisin, yerde oturan göstericilerin yüzüne defalarca biber gazı sıkmasına rağmen direnişini sürdüren XR aktivistleri yaka paça gözaltına alındı.

Yine Paris’te Amazon adlı alışveriş şirketinin genel merkezi önünde toplanan yüzlerce gösterici, şirketin iklim krizi karşısında harekete geçmesini talep etti.

Türkiye’de ise iklim grevcisi çocukların faaliyetleri devam ediyor.

İklim aktivisti çocuklar BirGün gazetesini ziyaret ederek, haberlerde artık “küresel ısıtma” ve “iklim krizi” ifadelerinin kullanılmasını, iklim krizi içeriklerine daha fazla yer verilmesini ve Yeşil Birgün’de çocukların sesine de yer verilmesini istedi.

Varılan mutabakat sonucu imzalanan protokolde, çocukların istekleri BirGün Gazetesi yöneticileri tarafından kabul edildi. (CT/EKN)